Hoogspanningsnetbeheerder Elia roept de markt vrijdag op tot waakzaamheid in verband met de overproductie van zonne-energie. Terwijl hij die waarschuwing vorig jaar nog bij het begin van de zomer in juni lanceerde, gebeurt dat dit jaar al in april. “Elia ziet nu ook al uitdagingen in het voorjaar, wanneer er onverwacht veel zon zou zijn en weinig verbruik.”
Dat de waarschuwing dit jaar vroeger komt, heeft vooral te maken met de toegenomen capaciteit van zonne-energie. Momenteel is er in België voor 11,4 gigawatt aan zonnepanelen geïnstalleerd. “Op piekmomenten, afhankelijk van de oriëntatie en andere technische beperkingen kunnen die tot 9 gigawatt stroom produceren”, zegt Elia. In een jaar tijd nam de capaciteit met 1,4 megawatt toe en in twee jaar zelfs met 4 gigawatt. Dat komt overeen met enkele kerncentrales.
Negatieve prijzen
“De kleinste afwijking van de weersvoorspellingen heeft daardoor meteen een grote impact op het evenwicht tussen vraag en aanbod”, licht Elia toe. “Dat kan negatieve prijzen veroorzaken en wanneer het onevenwicht langer blijft duren, kan dat een frequentiestijging tot gevolg hebben in België en de ons omringende landen.” Als de frequentie van het hoogspanningsnet (50 hertz) te veel afwijkt, dreigen black-outs.
Er zijn wel verschillende middelen om het evenwicht op het net te bewaren. In eerste instantie zijn de grote spelers op de markt daarvoor zelf verantwoordelijk, door bijvoorbeeld productie af te schakelen of verbruik te activeren in het geval van een overcapaciteit. Mogelijke negatieve prijzen op de onevenwichtsmarkt helpen om dergelijke ingrepen aan te moedigen. Door het vele zonlicht was er de voorbije dagen overigens al sprake van negatieve prijzen.
Windparken afschakelen
Als dat niet voldoende zou blijken, kan ook Elia zelf nog ingrijpen. De netbeheerder kan bijvoorbeeld grote windparken op zee afschakelen, aankloppen bij netbeheerders van de buurlanden om extra stroom te exporteren, of in uitzonderlijke omstandigheden grote zonne- of windparken op land afschakelen.
Verzadiging van het elektriciteitsnet zal in de toekomst steeds vaker voorkomen, benadrukt Elia. “Het is daarom belangrijk om voldoende flexibiliteit in het systeem te activeren. Dat zal ons helpen om plotse fenomenen op te vangen, wanneer bijvoorbeeld weersvoorspellingen fout zitten, maar ook om met periodes van weinig verbruik en veel hernieuwbare productie, momenteel vooral op zonnige dagen tijdens de lente en de zomer, om te gaan.”
Dynamische elektriciteitscontracten
Daarbij kijkt Elia ook naar de eindgebruiker. Die zou kunnen overschakelen op dynamische elektriciteitscontracten, met tarieven per uur. “Een dynamisch contract beloont consumenten die hun verbruik aanpassen aan de beschikbaarheid van (goedkope) hernieuwbare energie, maar ook het aansturen van zonnepanelen op dergelijke momenten kan opportuniteiten bieden”, luidt het. Dergelijke contracten zijn voorlopig alleen in Vlaanderen mogelijk – een digitale meter is nodig – en zijn voorlopig met enkele duizenden nog een marginaal fenomeen.
Slimme laadpalen
De netbeheerder wijst ook naar de opkomst van slimme laadpalen voor auto’s en een Deens project waarbij elk apparaat een aparte teller en dus een aparte stroomleverancier kan hebben. “Om die ontwikkelingen verder te ondersteunen en te faciliteren, zal Elia nauw blijven samenwerken met distributienetbeheerders, leveranciers, regelgevers, sectororganisaties en overheden om bestaande barrières weg te werken en een efficiënt marktontwerp te implementeren.”
