Elektronica in een Italiaans designkleedje

Na het succes van de Alessi-lijn, gaat Philips nu in zee met de prestigieuze meubelfabrikant Cappellini. Samen ontwerpen ze een collectie waarbij meubels en audiovisuele apparatuur ingenieus met elkaar worden verweven.

www.design.philips.com

‘Design & interieur’, ‘mode’ en ‘hightech’ zij de drie thema’s van deze Comfort-rubriek. Volgende week zoomen we in op mode.

Het zangerige Italiaanse accent verraadt hem nog, maar verder weet Stefano Marzano zich met een ongelooflijk uitgebreide taalrijkdom uit te drukken in het Nederlands. Deze 53-jarige Dottore aan de Faculteit Architectuur van de beroemde Politecnico di Milano, is chief executive officer en chief creative director van Philips Design, een afdeling waar wereldwijd 450 mensen werken.

Nadenken is voor deze alom gerespecteerde designer minstens even belangrijk als het effectief ontwerpen. Als architect was Stefano Marzano vooral begaan met het sociale en het culturele aspect van zijn werk. Maar ook Philips heeft hem gestimuleerd in deze aanpak. Toen hij in 1991 in Eindhoven aan de slag ging, had toenmalig Philips-topman Jan Timmer net het Centurion-programma, een drastisch besparingsplan, gelanceerd. “Naast een grondige herstructurering, voorzag het Centurion-programma van Timmer ook in een herbronning van de afdeling consumentenelektronica,” vertelt Stefano Marzano. “De kwaliteit van onze technologische ontwikkelingen moest volgens Timmer vertaald worden in producten, systemen en oplossingen die er volledig op gericht waren de levenskwaliteit van de consument te verbeteren.”

Om dit te bewerkstelligen, moest natuurlijk eerst worden ‘nagedacht’ over hoe het precies gesteld was met de levenskwaliteit in een bepaalde sociale, geografische en historische omgeving.

Meer is niet altijd beter

Het is in deze ‘visie-erfenis’ van Jan Timmer dat we de samenwerking tussen Philips en meubelfabrikant Cappellini moeten situeren. Giulio Cappellini en Stefano Marzano hebben de handen in elkaar geslagen voor de Paesaggi Fluidi-serie, een collectie waarbij meubels en audiovisuele apparatuur ingenieus met elkaar worden verweven.

Hiermee is Stefano Marzano niet aan zijn proefstuk toe, want ook al in 1994 vond hij voor Philips een partner uit de Italiaanse designsector: Alessi. Het betrof toen een gamma producten in levendige kleuren voor het ontbijt, dat bewees dat technologische instrumenten met een mooi design een positieve invloed hadden op de gebruiker. Philips heeft ook samengewerkt met onder meer Leolux (hifimeubels), Nike ( intelligent sportswear) en Nivea ( wet shaving).

“De industrie is in grote mate verantwoordelijk voor de levenskwaliteit,” onderstreept Marzano. “Consumptiegoederen zijn producten waaraan de consument zich moet aanpassen. Het design heeft dus een doorslaggevende invloed op het gedrag van deze consument. Zo werd het aantal programma’s in wasmachines bijvoorbeeld om concurrentiële redenen steeds maar opgevoerd. Sommige machines hadden wel twintig programma’s. Studies hebben echter aangetoond dat de consument slechts drie of vier van die programma’s echt gebruikte. Een betere levenskwaliteit voor de consument garanderen, betekent dus niet noodzakelijk meer programma’s aanbieden, maar wél betere programma’s. En op dat vlak spelen design en ergonomie een even grote rol als het onderzoek, de ontwikkeling en de marketing.”

Bij Philips werken ze niet volgens het productdesign in de formele en strikte zin van het woord. “Wij zien design in een breder en meer strategisch perspectief,” stelt Marzano. “Ons business creation process omvat eerst een abstracte upstream-fase waarin wordt nagedacht over het ontwerp. Pas in een tweede fase wordt er echt overgegaan tot de eigenlijke creatie van het product.”

Gericht op alle zintuigen

Voor Stefano Marzano kan alleen een samenwerking tussen diverse disciplines leiden tot een geslaagd design. En design blijft voor hem niet beperkt tot het visuele. “We houden ons aan de hiërarchie die het lichaam oplegt aan onze zintuigen. In volgorde: het zicht, het gehoor, de reukzin, de gevoelszin en de smaak. Zo beschikken we bij Philips over designers die zich bezighouden met het geluid van bijvoorbeeld motoren of interfaces. Het geluid van de fruitpers die we met Alessi hebben ontworpen, was heel zacht en sloot harmonieus aan bij de kleuren van het toestel.”

En er spelen ook psychologische factoren mee. Meer nog dan de doorgedreven miniaturisatie, waardoor voorwerpen steeds kleiner worden en het design vaak minder opvalt, lijkt tegenwoordig de personalisering van het product in te zijn. Stefano Marzano: “Het design effent het pad voor nieuwe uitdrukkingsmogelijkheden. Nemen we bijvoorbeeld een vrij recente technologie zoals de televisie, die nauwelijks tachtig jaar bestaat. Eerst werden daarvoor houten meubels gemaakt en daarna waren de zwarte kasten erg in trek. Door de miniaturisatie wordt die zwarte kast overbodig. Wat nu telt, is het beeld. Zo kunnen we tegenwoordig de beeldfunctie integreren in producten die een sociaal-culturele relevantie hebben. We kunnen bijvoorbeeld een tafel ontwerpen die dienstdoet als scherm en kunnen op die tafel een vaas zetten waarin allerlei software is ingebouwd. Zo kan ik dan thee drinken terwijl ik de beelden van mijn laatste reis naar Kenia bekijk. Tegenwoordig integreert men ook artificiële intelligentie in dagdagelijkse voorwerpen. Een voorbeeld hiervan is een zetel waarmee je de hifi-installatie of televisie kunt bedienen. Op andere plaatsen zal deze functie dan weer geïntegreerd worden in het tapijt, omdat men in die cultuur andere zitgewoonten heeft.”

Philips heeft ook geïnvesteerd in onderzoek naar een vorm van artificiële intelligentie die zich integreert in haar omgeving om zo al vooraf te kunnen inspelen op de wensen van de gebruiker. Een beetje zoals een butler die de persoon die hij gaat dienen eerst moet leren kennen voor hij weet hoe hij hem precies moet dienen.

In de toekomst zal een product uit uw blik moeten kunnen afleiden dat u boos of moe bent en dus wilt ontspannen. De artificiële intelligentie moet begrijpen dat u op dat moment niet uw favoriete nummer uit de luidsprekers wilt horen schallen en dat het licht best wat gedimd wordt.

Philips Design werkt uiteraard in de eerste plaats voor zijn eigen label. Maar er zijn al diverse internationale merken die op de diensten van de afdeling een beroep hebben gedaan: Nike, Ford, Renault, Securitas, Procter & Gamble, Unilever… Stefano Marzano: “We willen ontdekken op welke gebieden er een synergie mogelijk is op het vlak van de digitale technologie, zodat we nieuwe genres van producten kunnen creëren. Industrietakken samenbrengen die nog nooit hebben samengewerkt, het is één van de grote uitdagingen voor de bedrijven van morgen.”

Serge Vanmaercke

De 450 vaklui van Philips Design denken vóór de effectieve ontwerpfase eerst na over hoe ze de producten ‘menselijker’ kunnen maken.