Eindelijk onthuld: het grote geheim van Einstein en co

Door het voorbeeld te volgen van baanbrekende denkers (genre Leonardo da Vinci, Copernicus en Einstein) kunnen we onze intelligentie beter benutten. Michael Gelb wil ons beter leren denken.

Michael Gelb, Denken als een genie. De Kern, 400 blz., 25 euro. Michael Gelb, Denken als Leonardo da Vinci. De Kern, 324 blz., 25 euro. Frank Miltner e.a., Uw brein in topvorm. Reader’s Digest, 320 blz., 41,95 euro.

Een van zijn onderwijzers had hem al opgegeven. In een radeloze bui had de brave man zijn slome leerling toegesnauwd dat hij het niet ver zou schoppen. In het middelbaar onderwijs bakte Albert Einstein (1879-1955) er aanvankelijk al niet veel meer van, hij zakte voor Frans, Engels, dierkunde en plantkunde. Pas later werd duidelijk dat het wetenschappelijk genie dyslectisch was, waardoor zijn taalontwikkeling trager verliep. Toch was dat niet de enige oorzaak voor zijn magere schoolresultaten, de jonge Einstein spendeerde al zijn tijd aan wiskunde en natuurkunde. Bovendien verslond hij het ene boek na het andere, zowel populair-wetenschappelijke werken als de boeken van Darwin en Kant. Wie dacht het geheim van het genie Einstein ontsluierd te hebben (focus van bij het begin, laat de vakken die u niet interesseren links liggen), stuit bij die breed uitwaaierende lectuur al meteen op een onoverbrugbare contradictie.

De Nobelprijslaureaat voor natuurkunde (in 1922) koesterde van kindsbeen af ook een warme belangstelling voor literatuur, muziek en beeldende kunst. Vanaf zijn zesde kreeg hij les in vioolspelen en later sjouwde hij zijn favoriete instrument overal mee, al improviseerde hij ook graag op de piano – niet bepaald een fascinatie die spontaan toegeschreven wordt aan iemand die verknocht is aan een droogstoppelvak als fysica. Het doorbreken van dergelijke stereotiepen vormt één van de voorschriften die we terugvinden in Denken als een genie. Onder die ambitieuze titel bundelde Michael Gelb beknopte bio’s van tien revolutionaire denkers. Uit hun leven, opvattingen en werkwijze distilleert de auteur tips om beter te leren denken.

Het belang van aardappelen. De New Yorkse psycholoog Michael Gelb heeft nooit voor platgetreden carrièrepaden gekozen. Jarenlang trok hij rond als jongleur. Een blauwe maandag stond hij op het podium met de Rolling Stones en Bob Dylan, vandaag is hij kind aan huis bij de captains of industry, die van hem willen leren hoe ze hun cognitieve en creatieve capaciteiten kunnen uitbreiden. Bij Gelb is zo’n sessie geen sermoen, maar een avontuur. Hij daagt de machtige entrepreneurs uit om te jongleren, trekt met hen de keuken in en discussieert over wijn en muziek. Of verkiest u een aikidogevecht?

Die energieke aanpak vinden we ook terug in zijn boeken, waar Gelb de lezer aanzet tot oefeningen, maar evenzeer verklapt dat koningin Elizabeth I (1533-1603) verlekkerd was op afrodisia-aardappelen (aardappelen met een eetlepel truffelolie, vers gehakte bieslook en geraspte amandelen). Toen waren aardappelen nog een schaarse delicatesse (en een gegeerd afrodisiacum). Denk niet dat Gelb van de hak op de tak springt. Als een virtuoos jongleur gooit hij diverse balletjes vervaarlijk ver, maar hun baan is gecontroleerd. Met vaste hand vangt hij ze op, net zoals hij in zijn boeken keurig getimed terugkeert naar zijn hoofdlijnen. Van Elizabeth, ternauwernood ontkomen aan het schavot, leren we de kunst van het luisteren én het grijpen van de macht in gruwelijk ingewikkelde situaties. Elk hoofdstuk wordt afgerond met praktische lessen voor het werk. Soms met een knipoog: “Natuurlijk, twee middelen die Elizabeth ter beschikking had – gevangenneming en onthoofding – staan niet op de lijst van goedgekeurde methoden van een moderne afdeling personeelszaken, maar veel werkplekken doen niettemin denken aan de intriges aan het Elizabethaanse hof.”

Vergeet de chocolade niet. Het credo van Gelb spreekt sterk aan: we gebruiken slechts een fractie van ons intellectuele vermogen en door het voorbeeld te volgen van baanbrekende denkers, kunnen we leren om onze verschillende soorten intelligentie beter te benutten. In een vroeger werk, Denken als Leonardo da Vinci, puurde hij zeven principes die iedereen kunnen helpen om zijn capaciteiten aan te scherpen. In de opvolger Denken als een genie selecteerde hij de tien grootste denkers na da Vinci: de Griekse filosoof Plato, de Toscaanse renaissancearchitect Filippo Brunelleschi, ontdekkingsreiziger Christophorus Columbus, astronoom Nicolaus Copernicus, koningin Elizabeth I, schrijver William Shakespeare, de Amerikaanse president Thomas Jefferson, de grondlegger van de evolutietheorie Charles Darwin, verzetsman Mahatma Ghandi en Albert Einstein.

Meer wenken om intelligentie, geheugen en overtuigingskracht te verbeteren, vinden we in Uw brein in topvorm, een bundel die uitvoerig put uit de jongste onderzoeken over de werking van de hersenen. Een schat van informatie met vele praktische tips – van geheugensteuntjes en rekentrucs tot… De gunstige invloed van chocolade.

Jan Lodewyckx

Een blauwe maandag stond jongleur Michael Gelb op het podium met de Rolling Stones en Bob Dylan, vandaag is hij kind aan huis bij de captains of industry, die van hem willen leren hoe ze hun cognitieve en creatieve capaciteiten kunnen uitbreiden.