Einde van de globalisering is nabij

De Canadese energie-expert Jeff Rubin plaatst grote vraagtekens bij het globaliseringproces. In Why your world is about to get a whole lot smaller doet hij dat het op een zeer onderbouwde, feitelijke manier. Kort samen-gevat luidt zijn stelling dat de globalisering en het verhuizen van productie verdwijnen door de hoge energieprijzen. Globalisering komt immers neer op export en import van goedkopere producten via een verschuiving van de productie naar lagelonenlanden. Maar dat kan alleen overeind blijven bij goedkope energieprijzen.

Die tendens werd in 2007-2008 abrupt gebroken met olieprijzen tot 150 dollar per vat. Die torenhoge prijzen leidden in de Verenigde Staten tot marktaandeelwinsten van de Amerikaanse staalproducenten met 10 procent. In diezelfde periode, van juli 2007 tot maart 2008, daalde de Chinese invoer van staalplaten met een vijfde. Want de torenhoge transportkosten leidden tot een prijs van 15 procent extra per staalplaat van 600 dollar. Die 15 procent was veel hoger dan het loonverschil tussen een Amerikaanse en een Chinese staalarbeider. Plots werden oude, roestige staalfabrieken in de Verenigde Staten weer geactiveerd.

Volgens Rubin zijn de transportkosten bij een olieprijs van 150 dollar per vat vergelijkbaar met een algemeen invoertarief van 13 procent. Die situatie gold begin de jaren zeventig, toen de vrije wereldhandel nog grotendeels werd lamgelegd door invoertarieven. De stelling van Rubin is dat vrijmaking van de wereldhandel niet noodzakelijk tot effectief meer handel leidt. Het is vooral de goedkope olie die voor een impuls zorgt. Het maakt een land als China extra kwetsbaar. Want dat moet het hebben van zware, volumineuze exportproducten zoals staal en meubels.

De recessie vanaf 2008 leidde tot een inzinking van de olieprijzen. Toch verwacht Rubin nieuwe prijsstijgingen. De Canadees heeft zijn verleden mee als accurate voorspeller. De gewezen hoofdeconoom van CIBC World Markets voorspelde de voorbije prijshausses. Olie blijft de belangrijkste energiebron, alternatieve middelen zijn te weinig aanwezig. Vooral de transportmiddelen voor de globalisering (boten, vliegtuigen, wagens) maken bijna uitsluitend gebruik van olie. De ontginning van olie wordt een steeds groter, en duurder, probleem. De olievelden met de gemakkelijke winning raken langzaam uitgeput. Nieuwe ontginningsgebieden bevinden zich in steeds moeilijker gebieden. Siberië, het noorden van Canada, de Golf van Mexico… Uitputting leidt al tot vier miljoen vaten olie minder per dag. De olieproducenten halen drie keer meer uit de grond, dan wat ze aan nieuwe velden ontdekken. “Dat is de beste garantie op hogere olieprijzen.”

Hoe ziet de nieuwe wereld volgens Rubin, weg van de globalisering, er dan uit? Ze heeft veel weg van een geïdealiseerde groene wereld. Het wordt een kleinere, saaiere wereld, met minder actieradius, minder verre vakanties, minder vliegverkeer, minder exotisch eten. Zelfs zalm valt daar onder. De vis wordt gekweekt in Noorwegen, vervracht naar China voor de verwerking en belandt dan op het bord in de Verenigde Staten. Maar de lokale boeren zullen er wel bij varen. Want kleinschaligheid en lokale streekproducten zullen weer de toon aangeven.

JEFF RUBIN. WHY YOUR WORLD IS ABOUT TO GET A WHOLE LOT SMALLER. VIRGIN BOOKS, 2009. 286 BLZ., 20 EURO. VAN HET BOEK IS NU EEN GEACTUALISEERDE VERSIE IN PAPERBACK UIT (VIRGIN BOOKS, 2010, 10 EURO)

WR