Eerst denken, dan doen

Werk eerst een visie uit over energie, en de plaats van hernieuwbare energie daarin. Kijk pas daarna naar de subsidiemechanismen. Moeilijker hoeft beleid niet te zijn.

Het 550 bladzijden dikke rapport dat de Sociaal Economische Raad voor Vlaanderen (SERV) vorige week naar de Vlaamse regering stuurde, imponeert door de stevigheid van de analyse én het gezonde boerenverstand dat eruit spreekt. Bezint eer ge begint, en liever één grondige wijziging dan altijd maar weer frunniken aan een onvoldoende efficiënt systeem. Want, ook daarover laat de SERV geen misverstand bestaan: groene energie is nodig. Zowel om de klimaatdoelstellingen te halen, als voor de transitie naar een duurzaam energiesysteem.

Tegelijk leest het rapport als een soort blunderboek. Bladzijde na bladzijde blijkt dat er weliswaar her en der bouwsteentjes liggen, maar dat er op Vlaams of Belgisch niveau weinig of geen visie is op hoe we ons energiesysteem de komende decennia willen uitbouwen. Laat staan over de plaats van hernieuwbare energie daarin, of de inpassing in een industrieel beleid. Erger nog, de overheid ontbeert voor een aantal problemen zelfs de kennis om dat te doen. Duitsland en Spanje ontwikkelden een florerende positie in wind- en zonne-energie; wij slaagden erin onze technologische voorsprong op domeinen als windenergie te verliezen.

Ondertussen worden aan de lopende band oplossingen ad hoc voorgesteld, zonder ooit echt tot de kern te komen. De groenestroomcertificaten verhogen de factuur die de netbeheerders Eandis en Infrax aanrekenen? Misschien moeten de eigenaars van zonnepanelen dan maar een belasting betalen omdat ze het netwerk gebruiken om hun stroom kwijt te kunnen, liet Vlaams minister van Energie Freya Van den Bossche alvast een ballonnetje op. Tot zover de rechtszekerheid. Terwijl die particulieren alleen maar meestappen in een systeem dat bedoeld is om de Kyoto-normen te halen. Bovendien waarschuwden specialisten al jaren dat de hoogte van de subsidies op zijn minst moest worden aangepast aan de omvang van het zonnepanelenproject, zodat grote industriële bedrijven er niet bovenmatig van kunnen profiteren.

Hoewel de studie vooral gaat over het Vlaamse niveau, is het op federaal niveau zeker niet beter. Laatste toppunt van non-beleid: de beslissing om de Nationale Bank in te schakelen in de discussie tussen energieregulator de CREG en Electrabel. Die moet oordelen of de CREG haar berekeningen over de winsten uit kernenergie wel goed heeft gemaakt. Natuurlijk moet er een beroepsmogelijkheid zijn tegen de beslissingen van een regulator. Maar door deze ingreep wordt de geloofwaardigheid en de slagkracht ondermijnd van de organisatie die precies moet waken over de goede uitvoering van de Belgische en Europese energiewetten. Een regelgever moet kunnen rekenen op het vertrouwen van de beleidsmakers.

Minister Van den Bossche heeft een paar weken geleden een diepgaande evaluatie van het systeem van groenestroomcertificaten op gang gefloten. De SERV-analyse is verplicht leesvoer voor alle betrokken partijen, op elk beleidsniveau in dit land.