Ooit gehoord van Blythe Masters? Wellicht niet. Nochtans zou er zonder deze Britse misschien geen sprake zijn geweest van een financiële crisis. Of zou die geen wereldwijde omvang hebben gekregen.
Masters is een Britse econome die bij JP Morgan ging werken en aan de basis lag van de ontwikkeling van de CDS of credit default swap. Deze kredietrisicoverzekering tussen twee partijen waarbij een derde partij het risico overneemt, werd de moderne steen der wijzen voor de banken. Ontstaan als een middel voor de banken om risico’s te beperken door minder afhankelijk te zijn van een groep bestaande kredieten werd het CDS-stelsel al snel een middel voor banken om veel geld te verdienen door bijna onbeperkt kredieten te verschaffen en het risico bij beleggers onder te brengen.
Tegenwoordig spreekt Masters daarom over zichzelf als “een van de uitvinders van massavernietigingswapens”. Door haar ‘uitvinding’ groeide de markt van kredietderivaten van 1000 miljard dollar in 2000 naar 62.000 miljard of 62 biljoen in 2007.
Het verhaal van Masters en co. wordt op een zeer overzichtelijke en leesbare manier uit de doeken gedaan in Bankroet. Dit boek van NRC-journalisten Egbert Kalse en Daan Van Lent is tot nu toe het meest overzichtelijke werk in ons taalgebied over de financiële crisis.
Het boek is meer dan een kroniek van de crisis. Het gaat op zoek naar de diepere oorzaken en wijst ook verantwoordelijken aan. De auteurs zijn zeer streng voor banken die via allerlei vehikels – SIV, SPV of conduits – leningen allerhande buiten de balans plaatsten. Maar het is vooral de manier waarop zakenbanken zoals Bear Stearns, Lehman Brothers of Goldman Sachs via massale leningen op de financiële markten actief werden die ergernis veroorzaakt bij de auteurs.
Opvallend veel kritiek is er voor de overheid die de crisis mogelijk maakte door Amerikanen uit de lagere inkomenscategorieën ertoe aan te zetten hypotheekleningen af te sluiten. Het op krediet gebaseerde economische beleid van George W. Bush wordt terecht als een van de oorzaken van de huidige crisis gezien, maar zijn voorganger Clinton gaat evenmin vrijuit. ‘Kwade genius’ in het boek is Robert Rubin, ex-bankier bij Goldman Sachs en later nationaal economisch adviseur en minister van Financiën van Clinton. Rubin brak in de jaren negentig niet met het onder Ronald Reagan ingezette beleid van deregulering. Hij ging zelfs verder. Rubin maakte de gedwongen scheiding tussen commerciële en zakenbanken ongedaan. Ook blokkeerde hij een poging om de bloeiende derivatenhandel strenger te controleren.
Ook al is het door twee Nederlanders geschreven, Bankroet gaat slechts sporadisch in op de impact van de crisis bij onze noorderburen. Het Fortis-debacle wordt afgehaspeld in hooguit vijf pagina’s (van de 352 bladzijden). De crisis wordt in het boek vooral vanuit een internationaal perspectief bestudeerd.
EGBERT KALSE EN DAAN VAN LENT, BANKROET. HOE BANKIERS ONS IN DE ERGSTE CRISIS SINDS DE GROTE DEPRESSIE STORTTEN, PROMETHEUS, 2009, 352 BLZ, 19,95 EURO
Alain Mouton
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier