Een tolhuis in uw auto

Nederland wil in 2003 een kilometerheffing invoeren om de files aan te pakken. Het project lijkt op het Belgische model van ‘rekeningrijden’.

Het idee voor de kilometerheffing komt van Roel Pieper, de gewezen voorzitter van de raad van bestuur van Lernout & Hauspie en deeltijds hoogleraar e-commerce aan de Universiteit van Twente. Ter vervanging van de huidige tolpoorten in de randstad wil de Nederlandse regering in iedere auto een tolkastje plaatsen om de files aan te pakken. Binnen de twee jaar start het eerste proefproject.

In zijn rapport MobiMiles, een opdracht van het Nederlandse ministerie voor Verkeer en Waterstaat, zegt Pieper dat technologieën zoals GPS en mobiele telefonie het mogelijk maken om een kilometerheffing in te voeren. Een gelijkaardig systeem bestaat al in Singapore.

Pieper deelt het wegennet op in vijf categoriën, waarvoor verschillende tarieven gelden afhankelijk van de verkeersdrukte: van rood (hoogste taks) tot groen (hier krijgt u geld terug). “Zo kan een bepaalde route van kleur veranderen in de loop van de dag,” aldus Pieper. “Ook komt de privacy niet in het geding, aangezien het wegtype geen enkele indicatie geeft over de juiste plaats waar het voertuig zich op een bepaald ogenblik bevindt.”

“De kilometerheffing van Pieper lijkt sterk op ons voorstel van rekeningrijden,” zegt professor Bruno De Borger ( Ufsia), expert in transporteconomie. Het voorstel maakt de onpopulaire tolpoorten overbodig,” zegt De Borger. “Bovendien is het belangrijk het verkeer financieel te belasten in functie van de maatschappelijke nadelen. Mensen verliezen veel tijd als gevolg van files. Bovendien veroorzaken auto’s en vrachtwagens veel milieuvervuiling. Via een gedifferentieerde heffing in tijd en ruimte kun je het rijgedrag van de mensen zo sturen dat minder hinder ontstaat.”

Wel is een correcte prijszetting van groot belang, aldus De Borger: “Want als het juiste principe tegen een foutieve prijs wordt toegepast, ontstaan ongewenste effecten. Door op sommige routes een te hoge tol te vragen, verplaats je alleen het probleem naar andere sluipwegen. Ook kun je niet alle straten gaan belasten, want dan wordt de plaatsing van het systeem zo duur dat de kosten de baten overtreffen.”

Ten slotte dringt De Borger aan op de invoering van een Europese kilometerheffing. “De Benelux is een doorstroomgebied van transport. Je kunt toch niet aan elke Nederlander of Belg zo’n chip opleggen en buitenlanders vrijstellen? Dat pikt de lokale bevolking niet en druist in tegen het Europees discriminatieverbod.” Een autowegenvignet, zoals in Zwitserland, of aparte tolhokjes voor buitenlanders zijn voor hem wel een mogelijkheid. “Maar beter is een Europese oplossing van rekeningrijden, zoals Stef Proost (KU Leuven) en ik in ons nieuwe boek Reforming Transport Proces in the European Union voorstellen.”

Eric Pompen