Een Singaporees ministerie aast op Seghers

Keppel Corporation, een dochter van Temasek uit Singapore, toont belangstelling om de failliete milieutechnologiegroep Seghers over te nemen. Temasek bezit al 12% van Belgacom en 80% van Hesse-Noord Natie. Achter Temasek schuilt een machtig Singaporees staatsapparaat met tentakels in alle sectoren van het bedrijfsleven.

Nog maar net hebben Noord Natie, CMB en Hessenatie een deal gesloten waardoor PSA Corporation uit Singapore het fusiebedrijf Hesse-Noord Natie kon overnemen, of daar komt Keppel Corporation ons land binnengewandeld om de failliete Seghers Better Technology-groep te kopen. En Singapore Telecom heeft al jaren een belang van 12% in onze nationale telefoonmaatschappij Belgacom. Achter die drie Singaporese bedrijven schuilt telkens dezelfde groep: Temasek Holdings. Temasek is een volle dochter van Ministry of Finance Inc., de Singaporese overheid met andere woorden. Ministry of Finance Inc. zou zo’n 60% van het bruto nationaal product (BNP) van Singapore vertegenwoordigen.

Temasek (‘zeestad’, de oorspronkelijk naam van Singapore) werd opgericht in 1974, toen het bedrijf de taak overnam van Ministry of Finance Inc. Dat had op zijn beurt de missie van de Economic Development Board overgenomen, die kort na de onafhankelijkheid in 1964 was opgericht om de overheidsinvesteringen te beheren. Telde Temasek bij zijn oprichting 36 bedrijven, dan is het concern inmiddels uitgegroeid tot een ondoorgrondelijke gigant die in Singapore alleen al via zijn beursgenoteerde dochters zowat 25% van de totale beurskapitalisatie vertegenwoordigt. Temasek controleert de media, de telecommunicatie, de posterijen, het internet, de staalproductie, de voedingsindustrie, de petroleumraffinage en -verkoop, de engineering, de scheepvaart, de luchtvaart, het openbaar vervoer, een flink deel van het bankwezen, vastgoed, hotels, havens, de chipproductie en de energievoorziening. Wie met Singapore Airlines naar Singapore vliegt, er de metro naar het bekende hotel Raffles neemt, op de kamer naar de lokale televisie kijkt, een telefoontje pleegt en een brief post, doet elke keer een duit in het zakje van Temasek. Er is geen ontsnappen aan.

Hoewel alom tegenwoordig, is Temasek een zeer discrete groep, die geen jaarcijfers publiceert en wiens voorzitter sinds 1974 ooit maar één interview gaf aan de nochtans zeer regeringsgetrouwe Singaporese pers. “Het publiek weet weinig over Temasek. Over zijn activiteiten worden nooit veel publieke verklaringen gedaan en de ware aard van zijn investeringen blijven een mysterie voor de overgrote meerderheid,” aldus de Singaporese krant The Straits Times in juni 1999. Sindsdien is er wel een website gekomen, maar een recente folder of brochure van Temasek bleek niet voorhanden en een vraag naar meer informatie werd niet beantwoord.

Voorzichtig met kritiek

Die invloed van de overheid op het dagelijkse leven in Singapore verbaast niemand die de geschiedenis van de vroegere Britse kolonie kent. Sinds 1954 wordt die geschiedenis goeddeels bepaald door sterke man Lee Kuan Yew, een in Cambridge gevormde advocaat. Lee Kuan Yew stichtte in 1954 de People’s Action Party ( PAP), die de belichaming van zijn sterk linkse, antikolonialistische ideeën uit die periode werd. Hij werkte nauw samen met de Malayan Communist Party van Ching Peng. Dat was de voornaamste reden waarom de Britten Singapore pas in 1963 de onafhankelijkheid verleenden, zes jaar later dan Maleisië. Vanaf 1959 tot 1990 voerde Lee Kuan Yew het bewind in Singapore als eerste minister. Na de uitschakeling van de linkervleugel van de PAP in 1963 evolueerde de premier tot een autoritair leider die weinig kritiek duldde. Hoewel er regelmatig parlementsverkiezingen worden gehouden, raken er nooit meer dan enkele oppositieleiders verkozen. Typerend is het lot van de vroegere oppositieleider J.B. Jeyaretnam van de Workers’ Party. Hij werd door Lee Kuan Yew bedolven onder de schadeclaims wegens laster, werd vervolgens failliet verklaard en moest om die reden zijn parlementszetel afstaan.

Lee Kuan Yew (79) is ook nu nog als senior minister lid van de regering. Zijn oudste zoon Lee Hsien Loong is vice-premier, minister van Financiën en voorzitter van de centrale bank.

Singapore wil op veilig spelen en heeft grote spaarquota’s. Vandaar ook die typische vorm van staatskapitalisme, die sterk contrasteert met de overige Chinese staten zoals Taiwan, Hongkong en China zelf. Daar is het normaal dat iemand de onderneming waar hij werkt verlaat om zijn eigen zaak op te zetten. In Singapore begaat zo iemand een zonde. “Elke ondernemer waarmee ik in Singapore ooit heb gesproken, heeft voortijdig de school verlaten. De enige manier waarop wij ondernemer konden worden, was door te ontsnappen aan de hersenspoeling op school,” zegt de Singaporees Jeffrey Goh van Lightspeed Technologies.

Terwijl kunstenaars uit Taiwan, China en Hongkong onder meer in de filmindustrie op wereldvlak hoge toppen scheren, blijft Singapore hier geheel afwezig. De regering is zich nu toch bewust geworden van deze lacune en wil creativiteit via het onderwijs bevorderen. Een werk van lange adem.

Hoewel het politieke beleid van Lee Kuan Yew velen afschrikt, heeft het ook veel bewonderaars. Het nette, ordelijke Singapore van Lee, dat in 1963 toetrad tot de Maleisische federatie en er twee jaar later weer uitstapte, heeft sinds 1965 een gemiddelde economische groei van meer dan 8% gekend. De koopkracht ligt nu nog maar 10% lager dan bij ons. Singapore is dankzij het beleid van Lee Kuan Yew uitgegroeid van een havenentrepot tot een industriële draaischijf en een dienstencentrum, en speelt een prominente rol in de economie van Zuidoost-Azië.

Die groei heeft ook veel te maken met externe factoren. Toen Singapore zich in 1965 afscheurde van de Maleisische federatie, was de politieke toestand in deze regio zeer troebel. Maar in datzelfde jaar slaagden de generaals in Indonesië erin, met Amerikaanse hulp, om de nationalistische president Sukarno en de communistische partij uit te schakelen. Dat zorgde voor stabiliteit. Bovendien begon eind jaren zestig in Europa en Amerika de nood te groeien aan goedkope Aziatische werkkrachten uit Taiwan, Hongkong, Singapore en Zuid-Korea. Het betekende een enorme stimulans voor de Singaporese economie.

Pas nu begint de klad in die expansie te komen. Vorig jaar kromp de economie zelfs met 2%. En hoewel men voor dit jaar rekent op een groei van 2% tot 4%, vrezen sommige economen ook voor dit jaar een daling van het BNP.

Greep op de economie

Dankzij de exponentiële groei van Temasek oefent Lee Kuan Yew een sterke invloed uit op het economische leven. Neem telefonie. Singapore Telecom (afgekort tot SingTel) wordt geleid door Lee Hsien Yang, de andere zoon van Lee Kuan Yew. Zijn ‘rivaal’ in mobiele telefonie, MobilOne, is een dochteronderneming van Keppel Corporation van datzelfde Temasek. Ook de internetproviders zijn allemaal een onderdeel van de overheidsmachine. Tot de directie van Temasek behoren de echtgenote van de minister van Financiën en Lee Hsien Loong, de oudste zoon van Lee Kuan Yew. De voorzitter van Temasek was in de jaren tachtig lange tijd minister van Buitenlandse Zaken.

Hoewel Temasek kan worden beschouwd als een vrij losse cluster van ettelijke duizenden overheidsbedrijven, is de invloed vanuit het centrum niet te onderschatten. Alle belangrijke beslissingen in de dochterondernemingen worden eerst besproken met Temasek, dat ook de toplui benoemt. We mogen met zekerheid zeggen dat investeringsdossiers zoals die van Belgacom, Hesse-Noord Natie en nu Seghers, de goedkeuring van de moederholding nodig hebben.

Maar Temasek is niet ongenaakbaar. Er zijn machtige Chinese conglomeraten in de regio actief, en multinationals uit Europa, Amerika en Japan. Toen Keppel onlangs de minderheidsaandeelhouders wou uitkopen om zijn dochter Keppel Transport and Telecommunications van de beurs te halen, mislukte dat. Ook in de strijd om de macht over het bankwezen bleek de Development Bank of Singapore, de meest invloedrijke bank van Singapore en een onderdeel van Temasek, aan het kortste eind te trekken toen ze de Overseas Union Bank wou overnemen. Die stak een spaak in de wielen door met de United Overseas Bank te fuseren en werd qua balanstotaal de grootste Singaporese bank.

Temasek wordt op een vrij professionele wijze geleid, maar af en toe vallen er toch wat klappen. De voorbije maanden werd een dozijn toplui bij dochters van Temasek bedankt voor hun diensten en Chartered Semiconductor Manufacturing, ‘s werelds nummer drie op het vlak van chipproductie, staat te koop. De verliezen blijken te groot. Ook Keppel Corporation heeft moeilijke perioden gekend. Het is echter uitgegroeid tot een enorm, onoverzichtelijk conglomeraat van 565 dochterondernemingen, vooral in Azië maar ook al in Amerika en Europa. Vorig jaar haalde het nog 79,8% van zijn omzet in Singapore. Tot voor kort was de financiële groep Keppel Capital Holdings de voornaamste inkomstenbron, maar die is midden vorig jaar verkocht.

Waar past Seghers in?

De voornaamste activiteiten van Keppel in 2001 waren scheepsbouw en -herstelling (26%), infrastructuur (8%), vastgoed (5%), investeringen (47%) en financiën (14%). De groep vindt haar oorsprong in de scheepsbouw aan de eerste diepzeehaven van Singapore. “Binnen twee tot drie jaar moet de scheepsbouw van Keppel zorgen voor 50% van de winst, 25% moet komen van infrastructuur, 20% van vastgoed en 5% van investeringen,” zegt Teo Soon Hoe, financieel directeur van Keppel.

De vraag is welke plaats de milieutechnologie van Seghers in de nieuwe groep krijgt. Waterzuivering, afvalverbranding en slibverwerking zijn namelijk geheel nieuw voor Keppel. Singapore hecht wel veel belang aan de eigen watervoorziening. Zo lanceerde het recentelijk Newater, eigen gezuiverd water dat moet zorgen voor een grotere onafhankelijkheid op het vlak van drinkwatervoorziening.

Het is opvallend dat België voor Temasek een speerpuntpositie inneemt in Europa. De investeringen in Noorwegen, Nederland, Italië, Portugal, Groot-Brittannië, Duitsland en Luxemburg zijn klein in vergelijking met die in ons land. De investering van PSA Corporation in Hesse-Noord Natie is de grootste die de onderneming ooit heeft gedaan. PSA, te vergelijken met een onderneming als het Antwerps Havenbedrijf, is al actief in Korea, China, Brunei, Italië, Portugal en Jemen. Naar aantal behandelt PSA 22% van ‘s werelds containertrafiek en naar volume 9%. De wijze waarop het bedrijf in de Antwerpse haven met het Deurganckdok wordt bediend, zal PSA en dus Temasek gunstig stemmen om verder bij ons te investeren. Ook over de investering in Belgacom, toen de grootste van SingTel, is Singapore best tevreden.

Willy Van Damme [{ssquf}]

Keppel, de kandidaat-overnemer van Seghers, is uitgegroeid tot een onoverzichtelijk conglomeraat van 565 dochterondernemingen,

Hoewel alom tegenwoordig, is Temasek een zeer discrete groep, die geen jaarcijfers publiceert. De voorzitter heeft sinds 1974 maar één interview gegeven.