Een prijs voor pioniers
Veertig jaar geleden lanceerde Rolex de Rolex Awards for Enterprise om ingenieuze, visionaire en avontuurlijke persoonlijkheden te stimuleren. Het hogere doel. De kennis en het welzijn van de mensheid verbeteren.
Wat namedropping kan nooit kwaad. Daar gaan we. Cecilia Bartoli, Kiri te Kanawa, Placido Domingo, Jonas Kaufmann, Gustavo Dudamel, Michael Bublé voor de muziek. Rodrigo Pessoa, Steve Guerdat, Kevin Staut en Scott Brash in de paardensport. Tiger Woods, Nicolas Colsaerts, Thomas Pieters voor golf. Jackie Stewart en Tom Kristensen in de autosport. Roger Federer en Justine Henin in het tennis. Alain Hubert voor de ontdekkingsreizen… Allemaal ambassadeurs van het horlogemerk Rolex. Tel daarbij de events waarvan Rolex sponsor en/of timekeeper is: het Open Championship (golf), Wimbledon (tennis), de Rolex Sydney Hobart Yacht Race (zeilen), het CHIO in Aken (paardensport), het wereld-kampioenschap formule 1 en de 24 Uren van Le Mans (auto-sport). Et cetera.
Discreter maar niet minder glamoureus: het tweejaarlijkse Rolex Mentor and Protégé Arts Initiative. Dat koppelt sinds 2002 erkende en opkomende kunstenaars in verschillende disciplines als dans, dramatische kunsten, film, literatuur, muziek, architectuur en visuele kunsten. Nog eens namedropping, deze keer van mentors die twee jaar lang een talent uit hun discipline onder hun hoede namen. Trisha Brown, (wijlen) Patrice Chéreau, Anne Teresa De Keersmaeker, Olafur Eliasson, Brian Eno, Hans Magnus Enzensberger, William Forsythe, Stephen Frears, Gilberto Gil, David Hockney, Anish Kapoor, Toni Morrison, Youssou N’Dour, Jessye Norman, Michael Ondaatje, Martin Scorsese, Peter Sellars, Álvaro Siza, Mario Vargas Llosa, Bob Wilson en Peter Zumthor.
INDIVIDUELE EXCELLENTIE STIMULEREN
Maar het meer filantropische Rolex-programma betreft de – eveneens tweejaarlijkse – Rolex Awards for Enterprise. Rolex lanceerde het initiatief om de ondernemingsgeest te prikkelen en de kennis en het welzijn van de mensheid te vergroten. De introductie dateert van 1976 en diende om de 50e verjaardag van de Rolex Oyster te markeren. De awards ondersteunen buitengewone mannen en vrouwen die de grenzen van de kennis willen verleggen in vijf domeinen: wetenschap en gezondheid, toegepaste technologie, exploratie en ontdekkingen, milieu en cultureel erfgoed. Overigens stimuleert Rolex al individuele excellentie sinds zijn oprichting in 1905. En al van in de jaren 50 vroeg het merk aan bekende sporters en ontdekkingsreizigers om Rolex-horloges te dragen in extreme condities, van de top van de Everest tot 10.000 meter onder water.
De awards ondersteunen buitengewone mensen die de grenzen van de kennis willen verleggen en het welzijn van de mensheid verbeteren.
De ingediende projecten worden geëvalueerd op basis van hun uitvoerbaarheid, hun originaliteit en hun potentieel in termen van duurzame effecten voor de mens en het milieu. De laureaten van de Rolex Awards for Enterprise zijn doorgaans pioniers die grondig afwijken van de betreden paden en dus maar zelden toegang krijgen tot klassieke vormen van financiering. Veeleer dan realisaties te belonen, wil Rolex financiële steun (en erkenning) verlenen aan onuitgegeven projecten die nog in de steigers staan. Om vooral de projecten van generaties van morgen te promoten, werden in 2009 de Awards Young Laureates in het leven geroepen, bestemd voor visionaire jonge mensen (18 tot 30 jaar). Voor de lopende cyclus, die van de 40e verjaardag, zoekt Rolex vijf laureaten en vijf jonge laureaten.
Aan elke award is een bedrag verbonden van 100.000 Zwitserse frank (83.000 euro) voor elke laureaat en 50.000 Zwitserse frank (41.000 euro) voor elke jonge laureaat. Vanzelfsprekend moeten de geldbedragen worden aangewend voor de gelauwerde projecten. De winnaars ontvangen ook een Rolex Chronometer en genieten internationale media-aandacht. Ze worden gekozen door een interdisciplinaire en onafhankelijke internationale jury die bestaat uit experts (zie kader).
DE WINNAARS VAN 2014
De voorbije jaren bekroonden de Rolex Awards for Enterprise initiatieven ter bescherming van zowel zeldzame en bedreigde diersoorten (van het minuscule zeepaardje tot de gigantische walvishaai) als habitats (van het Amazonewoud tot de bosecosystemen in Sri Lanka). Sommige projecten blazen eeuwenoude praktijken nieuw leven in, in de landbouw in de Andes of in Afrika of in de geneeskunde in de?Himalaya. Andere projecten zijn dan weer gericht op water- en energievoorziening, huisvesting, voeding en betaalbare gezondheidszorg in ontwikkelingslanden. Veel van die projecten hebben een wetenschappelijke en/of technische basis.
De vorige laureaten – die van de editie 2014 – illustreren perfect de opzet van de Rolex Awards for Enterprise. De Italiaan Francesco Sauro exploreert in het diepste van de tafelbergen van Zuid-Amerika een labyrint van ondergrondse grotten, die al miljoenen jaren van de wereld zijn afgesneden. Arthur Zang bedacht met zijn Cardio Pad een hartmonitor die de cardiologische geneeskunde niet alleen in zijn vaderland Kameroen maar op het hele Afrikaanse continent belooft te veranderen. Olivier Nsengimana wil de grijze kroonkraan, een van de iconische vogels van Rwanda, redden. De Saoedi-Arabische wetenschapper Hosam Zowawi doet in zijn laboratorium in het Australische Brisbane onderzoek naar superbugs, superbacteriën die resistent zijn tegen antibiotica en in de 21e eeuw een van de grootste bedreigingen voor de mens vormen. De designer Neeti Kailas, ten slotte, ontwierp een toestel om gehoorproblemen bij pasgeborenen in haar geboorteland India op te sporen.
DE WINNAARS VAN MORGEN
Voor de editie 2016 kreeg Rolex maar liefst 2322 kandidaturen uit 144 verschillende landen. Ditmaal is toegepaste technologie goed voor 27% van de geselecteerde projecten, tegenover 18% in 2014. De categorie milieu vertegenwoordigt 26% van de projecten. De voorgestelde projecten komen voornamelijk uit de Verenigde Staten, India, Nigeria, Brazilië en Egypte. En 33% van de kandidaten zijn vrouwen. De jongste kandidaat is 19 jaar, de oudste 87.
Voor de Amerikaanse Rebecca Irvin, directrice van de filan-tropische programma’s van Rolex, “zijn de kandidaturen die de jury dit jaar zal bestuderen een weerspiegeling van een wereld in volle verandering. Een wereld waarin het ondernemerschap volop tot bloei komt in de ontwikkelingslanden, waar vernieuwende technologieën een almaar belangrijkere plaats innemen in ons leven en waar vrouwen almaar meer een leidende rol spelen.”
De uitverkoren vijf Laureates en vijf Young Laureates worden in november 2016 bekendgemaakt tijdens een ceremonie in Los Angeles.
TEKST SERGE VANMAERCKE
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier