EEN OOG VOOR GLAMOUR EN PROVOCATIE

In Londen loopt een retrospectieve tentoonstelling van het werk van Guy Bourdin, een van de meest toonaangevende modefotografen van de jaren zeventig en tachtig. Trends sprak met de Belgische Bourdin-kenner Pjerpol Rubens, die meewerkte aan de tentoonstelling.

Retrospectieve Guy Bourdin, Victoria And Albert Museum, Londen. Info en tickets: www.vam.ac.uk en tel.

Seksuele fantasieën, de zoektocht naar het onmogelijke, een zweem van gevaar… Meer nog dan het product is het de beeldvorming rond de mode die bij de toeschouwer-consument belangstelling en verlangen wekt, zo vond GuyBourdin (1928-1991).

Deze fotograaf, die in de jaren zeventig en tachtig het mooie weer maakte bij Vogue en Harper’sBazaar, schiep onder het voorwendsel de heersende mode te willen illustreren beelden met een ongeziene technische perfectie en een inhoud die steeds opnieuw onthutste. Thema’s als angst, de dood, het zonderlinge en de provocatie vormden het leidmotief van zijn reportages. Hij en de DavidLynch van Mulholland Drive delen in zekere zin een zelfde geest. Een subversieve geest, volgens sommigen. En toch werkte Bourdin voor de meest vermaarde namen uit de modewereld. Schoenmaker CharlesJourdan, ontwerpers GianniVersace, ClaudeMontana of IsseyMiyake, de grote New Yorkse luxezaak Bloomingdale, het luxelabel Chanel… Allemaal deden ze een beroep op Bourdin om reclamebeelden te maken die tot de sterkste van de voorbije eeuw mogen worden gerekend.

Tussen Londen en Tielt

Bourdin stierf op 29 maart 1991 op 62-jarige leeftijd in Parijs, ook zijn geboortestad. Nog voor hij een jaar oud was, werd de kleine Bourdin achtergelaten en geadopteerd. Hij bracht zijn hele jeugd door in Parijs. Bourdin stond bekend als een man met karakter. Zo weigerde hij in 1985 de ‘Grand Prix National de la Photographie’, toegekend door het Franse ministerie van Cultuur onder JackLang.

Ondanks zijn reputatie leken tot voor kort nog maar een paar liefhebbers van modefoto’s zich Guy Bour- din te herinneren. Zijn zoon Samuel had de juweeltjes uit de nalatenschap van Guy in allerlei steden in Europa en de Verenigde Staten laten rondslingeren. Maar kijk, nu organiseert het prestigieuze Victoria & Albert Museum in Londen voor de allereerste keer een retrospectieve tentoonstelling van het werk van de fotograaf, die ook schilder en tekenaar was. De tentoonstelling, die nog tot 17 augustus loopt, laat zien hoezeer Bourdin de modefotografen die na hem kwamen geïnspireerd heeft.

Een van die fotografen is PjerpolRubens (52), een Belg uit het West-Vlaamse Tielt, die al sinds 1970 alles verzamelt wat hij over Guy Bourdin kan vinden. “Een neef van mijn vader was bisschop in Hasselt. Hij gaf me die doopnaam omdat hij vond dat die me geweldige diensten zou bewijzen. Toegegeven, met zo’n naam en voornaam is het ijs snel gebroken als ik me ergens ga aanbieden,” zegt hij.

Pjerpol Rubens heeft zelf slechts een zeldzame keer modefoto’s gemaakt. Maar hij is altijd geboeid geweest door dat gebied van de fotografie, met uiteraard Bourdin als zijn grote voorbeeld. “Als puber kocht ik al mode- en fotomagazines, terwijl mijn kameraden zich op Playboy of Lui stortten,” lacht hij.

Vandaag verdient Rubens zijn brood als reproductiefotograaf. “Ik heb genoeg met het allernoodzakelijkste. Als het over luxe gaat, ben ik niet veeleisend,” zegt hij. Dat leventje als ‘rentenier’ bood hem de gelegenheid om twee jaar lang te werken aan een biografie van Guy Bourdin. Hij is niet weinig trots op zijn prestatie, al betreurt hij het dat er maar vier pagina’s van gepubliceerd werden in het recente boekwerk over de tentoonstelling. De omstandige biografie van Rubens over Bourdin beslaat, aan tekst alleen, 48 pagina’s. Een tekst, die hij ooit nog eens hoopt te kunnen publiceren. Hij droomt ervan dat de Londense tentoonstelling zou verhuizen naar het Modemuseum in Antwerpen. Voor hem zou dat een unieke gelegenheid zijn om een boek te publiceren op basis van de documenten die hij over Bourdin bezit.

Van fan tot bibliograaf

Pjerpol Rubens woont in een huis in zwart en wit. Het meubilair dompelt de bezoeker onder in de sfeer van de jaren zeventig. Aan de wand een Jean-Lou Sieff – “in de tijd dat hij nog onbekend was, kocht ik het werk voor 2000 frank” – maar ook een DuaneMichaels, een SarahMoon en een EvaRubinstein, en iets verder een Vasarely.

Zijn passie voor het tegelijk commerciële en artistieke werk van Guy Bourdin heeft Pjerpol Rubens ertoe gebracht om diens zoon, SamuelBourdin, te gaan opzoeken in New York. En toen die telg aangesproken werd om mee te werken aan de samenstelling van de tentoonstelling over zijn vader in Londen, herinnerde hij zich zowaar de West-Vlaamse Rubens. Op die manier werd Pjerpol de auteur van een chronologie en een volledige bibliografie voor het begeleidende boekwerk bij de tentoonstelling.

“Ik heb nooit de behoefte gevoeld om zelf een Bourdin te worden,” benadrukt Rubens. “Wel heeft hij me altijd geboeid. Ik heb zelf weinig modefoto’s gemaakt. Ik heb me vooral toegespitst op de reproductiefotografie, meer bepaald voor de uitgaven van het voormalige Gemeentekrediet. Het is door mijn passie voor het werk van zijn vader dat ik uiteindelijk Bourdin junior heb ontmoet. Ik trof hem in New York in 2001, enkele dagen voor het drama van het WorldTradeCenter.”

Rubens, die voortdurend op zoek is naar informatie over Bourdin, had via het internet vernomen dat er een boek zou worden gewijd aan de fotograaf. Hij trachtte vervolgens via e-mail met de zoon in contact te komen, iets wat vrij snel lukte. Uiteindelijk vertrok hij naar New York voor de voorstelling van het boek. Zoon Bourdin had nooit gedacht dat een Belg uit Tielt voor die gelegenheid de overtocht zou maken, op eigen kosten dan nog.

Het was in New York dat Rubens de gelegenheid kreeg om Samuel Bourdin te overtuigen van zijn pasie voor het werk van de Bourdin sr. en om hem te vertellen wat hij sinds zijn twaalfde zo allemaal over zijn vader verzameld had. Alles bij elkaar gaat het om 400 tot 500 documenten. Samuel kwam dat enige tijd later in Tielt bekijken en kwam bij die gelegenheid op het idee om Pjerpol Rubens te betrekken bij de samenstelling van het tentoonstellingsboek.

En zo komt het dat de naam van Pjerpol Rubens nu prijkt naast die van andere specialisten terzake – zoals Philippe Garner van Sotheby’s, Laurence Benam van LeMonde, CharlotteCotton, de conservator van de tentoonstelling – in het allereerste referentiewerk over Guy Bourdin.

Serge Vanmaercke