Een luxejacht op kosten van de fiscus

Kan een lening voor de aankoop van een luxejacht ook recht geven op de nieuwe aftrek voor de ‘enige eigen woning’? Verrassend genoeg sluit de minister van Financiën dat niet uit.

De auteur is advocaat en hoofdredacteur van Fiscoloog.

inds begin 2005 is de fiscaliteit van onroerende goederen grondig gewijzigd. Het kadastrale inkomen van de ‘eigen’ woning wordt niet meer belast. De onroerende voorheffing is niet meer verrekenbaar. En de bijkomende interestaftrek en de belastingvermindering voor het ‘bouwsparen’ zijn vervangen door de aftrek voor de ‘enige eigen woning’.

Let wel, de nieuwe regels zijn niet in alle gevallen onmiddellijk van kracht geworden. Het komt erop neer dat de oude regels van toepassing blijven, zolang voor de eigen woning nog interesten van een ‘oude’ lening in aftrek worden gebracht. De nieuwe regels veronderstellen dus dat er geen ‘oude’ leningen meer zijn (met dien verstande dat sommige nieuw afgesloten leningen toch nog als ‘oude’ leningen beschouwd worden, maar dat is een heel ingewikkeld verhaal, dat we hier even terzijde laten).

AFTREK. Onder voorbehoud van deze overgangsregeling geven ‘nieuwe’ leningen recht op de nieuwe aftrek voor de ‘enige eigen woning’. Die slaat zowel op de interesten, de kapitaalaflossingen als de individuele levensverzekeringspremies die voor de lening worden betaald. Vereist is (onder meer) dat het om een hypothecaire lening gaat met een looptijd van ten minste tien jaar en dat de lening afgesloten is om de enige eigen woning te ‘verwerven of te behouden’. Het maximaal aftrekbare bedrag is voor het aanslagjaar 2006 een basisbedrag van 1870 euro, te verhogen met 620 euro (zolang geen tien jaar verstreken zijn), een verhoging die op haar beurt nog eens wordt verhoogd met 60 euro wanneer de belastingplichtige ten minste drie kinderen ten laste heeft.

De aftrek kan dus maximaal 2550 euro per belastingplichtige bedragen. Aangezien elk van beide echtgenoten (of wettelijk samenwonenden) afzonderlijk in aanmerking komt, kan de aftrek per koppel dus maximaal 5100 euro per jaar bedragen.

RUIM. De lening moet dus dienen om de ‘enige eigen woning’ te verwerven of te behouden. De ‘eigen woning’ is de woning die de belastingplichtige zelf betrekt. Wat moet men onder ‘verwerven of behouden’ verstaan? In de antwoorden op de frequently asked questions (FAQ) die het kabinet van Financiën inmiddels in samenspraak met vertegenwoordigers uit de sector heeft opgesteld, wordt gezegd dat deze noties ‘zeer ruim’ moeten worden begrepen.

Onder ‘verwerven’ wordt logischerwijze zowel de ‘aankoop’ als de ‘nieuwbouw’ verstaan. Maar wat betekent ‘behouden’? De antwoorden op de FAQ hernemen om te beginnen het klassieke standpunt. Van het ‘behouden’ van de enige eigen woning is sprake als de lening dient om de waarde van die woning te verhogen of op hetzelfde peil te houden door het uitvoeren van verbouwings-, verbeterings-, aanpassings-, moderniserings- of onderhoudswerken.

Een hypothecaire lening die aangegaan wordt om het dak van de enige eigen woning te vernieuwen of om een badkamer te installeren, komt dus in aanmerking voor de nieuwe aftrekpost.

JACHT. Maar de antwoorden op de FAQ gaan nog een stap verder. Van ‘behouden’ is ook sprake als de lening dient om de ‘woning in bezit te houden’. Wie denkt dat het hier om een slip of the pen gaat, vergist zich. De antwoorden op de FAQ herhalen slechts wat ook al in de Memorie van Toelichting bij het wetsontwerp te lezen stond: het volstaat dat de lening wordt aangegaan om de enige eigen woning ‘in bezit te houden’.

Daarmee is het hek van de dam. Om het fiscale voordeel te verkrijgen, hoef je helemaal geen nieuw dak op je woning te leggen of een badkamer te installeren. Als je de minister van Financiën mag geloven, krijg je het voordeel ook, als je de hypothecaire lening aangaat om bijvoorbeeld een luxejacht te kopen, of om een dure limousine aan te schaffen, of om in aandelen te beleggen enzovoort. Zolang je maar kunt bewijzen dat de lening nodig was om je enige eigen woning ‘in bezit te houden’. En dus, dat je aantoont dat de lening heeft vermeden dat de eigen woning verkocht zou moeten worden om de uitgave (de aankoop van het jacht, de limousine,…) te kunnen doen.

Anders gezegd, volgens de minister van Financiën hoeft de lening niet ‘rechtstreeks’ gericht te zijn op het behoud van de enige eigen woning. Het verband mag ‘onrechtstreeks’ zijn.

MISBRUIK. Opmerkelijk is wel dat sinds het begin van de moderne inkomstenbelasting (meer dan 40 jaar geleden) altijd een ‘rechtstreeks verband’ vereist is geweest tussen de lening en het behoud van het onroerend goed. De pogingen om fiscale voordelen te claimen voor leningen die slechts ‘onrechtstreeks’ in verband staan met het behoud van het onroerend goed, werden steevast een ‘misbruik’ genoemd.

Precies om dat misbruik uit te sluiten, heeft de wetgever een goede vijftien jaar geleden in de wet zelf ingeschreven dat de band tussen de lening en het onroerend goed ‘specifiek’ (en dus rechtstreeks) moet zijn. Datzelfde ‘misbruik’ wordt nu in het kader van de aftrek voor de ‘enige eigen woning’ door de minister tot legitiem doel verheven. Andere meesters, andere wetten.

Jan Van Dyck

De lening mag blijkbaar ook dienen om een jacht te kopen.