Een loonsverhoging dient niet om te sparen

“De fiscale politiek van de voorbije jaren gaf de werknemers een koopkrachtbuffer. Deze keer moet aan de ondernemingen worden gedacht zodat hun concurrentiepositie verbetert.” Dat zegt VBO-directeur Pieter Timmermans in het licht van de op stapel staande onderhandelingen over het interprofessioneel akkoord 2011-2012.

De Belgische werkgevers zijn al jaren jaloers op hun Duitse collega’s omdat de Duitse regering een strak loonbeleid voert en het er niet naar uitziet dat daar snel verandering in komt. Dat beleid maakt van Duitsland de meest competitieve economie van de eurozone en een van de belangrijkste exportlanden ter wereld.

“Onze oosterburen, vakbonden incluis, zullen applaudisseren als ze een akkoord bereiken waardoor de lonen de komende twee jaar met de inflatie stijgen. Als we in België hetzelfde doen, zal je horen dat het om een slecht akkoord gaat. Als we het loonbeleid van de afgelopen jaren bekijken, dan blijkt uit onderzoek van de Centrale Raad voor het Bedrijfsleven (CRB) nochtans dat de lonen bovenop inflatie sterk gestegen zijn, zeker voor de laagste inkomens. Veel van dat geld verdwijnt in de spaarpot van de mensen, die bezorgd zijn om de toekomst. De spaarquote steeg de voorbije twee jaar van 16,6 procent naar 19,3 procent. Er moet dus een slimme loonpolitiek komen die de loonsverhogingen valoriseert.”

Wat bedoelt u concreet met een slimme loonpolitiek?

PIETER TIMMERMANS (VBO). “Het loonakkoord voor de komende twee jaar moet de economische groei ondersteunen en de concurrentiepositie van de ondernemingen beschermen. Gewoon extra geld geven aan de insiders, zij die een job hebben, is geen goed idee. Het volgende loonakkoord dient niet om de spaarquote te verhogen.”

Nieuwe looneisen kunnen dus niet voor u?

TIMMERMANS. “De nadruk moet liggen op wie geen werk heeft, de outsiders. Je kunt de loonmassa verhogen door de lonen buitensporig te laten toenemen en de concurrentiekracht van de ondernemingen in gevaar te brengen. Of je kunt die loonmassa verhogen door de basis te verruimen. Dat betekent meer mensen aan de slag helpen. Het lijkt mij een betere optie dan een loonsverhoging te geven die in de spaarpotten verdwijnt.”

Werknemers zullen blijven sparen zolang de economische onzekerheid duurt.

TIMMERMANS. “Inderdaad. En dat mag, maar als we deze keer loonopslag geven, moeten we nadenken hoe we kunnen maken dat het geld wordt uitgegeven. Maaltijd- en ecocheques kunnen een oplossing zijn, maar er zijn zeker nog andere mogelijkheden.”

U wilt dus geld geven aan de werknemers, maar ze moeten het uitgeven.

TIMMERMANS. “Ja, en die uitgave kan nu of later. De loonsverhoging moet hoe dan ook nuttig zijn voor de ontwikkeling van de economie. Het kan ook geld zijn voor het aanvullend pensioensparen. Dat ondersteunt maatschappelijk belangrijke uitdagingen.”

Vraagt u straks een loonstop?

TIMMERMANS. “Ik leg mijn kaarten niet op tafel. Ik zeg alleen: ‘we kunnen niet in het klassieke verhaal stappen waarbij we nagaan wat er boven indexering mogelijk is om de sectoren een marge te geven om te onderhandelen’. Ik ga geen akkoord sluiten waardoor onze bedrijven er slechter aan toe zijn dan voor het sluiten van een nieuw interprofessioneel akkoord. Overigens, als we in België hetzelfde doen als in Duitsland dan is onze loonhandicap nog niet weggewerkt.”

In Duitsland claimen vakbonden en politici dat werknemers meer vruchten van de groei moeten plukken. De machtige vakbond IG Metall spreekt van 6 procent loonopslag. Interessant voor onze concurrentiepositie, niet?

TIMMERMANS.”We zullen zien hoe de zaken verlopen. We leven van de export en wanneer de Duitse locomotief vertrekt, moeten we maken dat we er ons wagonnetje aan vasthaken. Anderen zullen het in onze plaats doen indien wij de trein missen. En het is niet omdat Duitsland een gul akkoord zou sluiten dat wij dat ook kunnen. Het gemiddelde uurloon van een arbeider ligt bij ons op 35 euro. De Duitsers zitten op 32 euro.”

De geldhonger van de overheid bedreigt het inkomen van de werknemers. Het zou niet verwonderen dat ze bij u aankloppen om het verlies goed te maken.

TIMMERMANS. “Een loonontsporing doet de werkgelegenheid dalen waardoor de overheid minder in kas krijgt en meer moet uitgeven. Ik kies liever voor een beleid dat op lange termijn rendeert dan iedereen op korte termijn te plezieren.”

U wilt een slim loonbeleid om het concurrentievermogen op te krikken. Wat nog?

TIMMERMANS. “Een slim innovatiebeleid, een slim vormingsbeleid en een slim antifraudebeleid. We moeten nagaan waar de interessante innovatieniches zich bevinden. De CRB kan als innovatieacademie fungeren. En als sociale partners die de sociale zekerheid beheren, moeten we voor eigen deur vegen in plaats van de regering te verwijten dat ze niets doet tegen fraude.”

De regering heeft geen geld om een centraal sociaal akkoord mee tot stand te brengen. Slecht nieuws?

TIMMERMANS. “Dat heeft ze ons begin dit jaar al duidelijk gemaakt en we hebben geantwoord dat de werkgevers niets vragen.”

Ook geen lastenverlagingen?

TIMMERMANS. “Natuurlijk zou het goed zijn dat de lasten op arbeid verminderen, maar we vragen geen grote operaties gezien de 25 miljard besparingen die eraan komen. Let wel, indien de vakbonden geld toegestopt krijgen, kunt u van ons niet verwachten dat we niets vragen.”

Hoe zit het met het advies van de sociale partners over de welvaartsvastheid van de uitkeringen? Dat had er op 15 september moeten liggen.

TIMMERMANS. “Timing is hier cruciaal. De onderhandelingen over de welvaartsvastheid en over de lonen in de non-profit en de profit verlopen best parallel. Anders zal wat de ene binnenrijft automatisch door de andere worden gevraagd. Dat opbod kunnen we missen als kiespijn.”

Langer werken. Ook in EU-kring is te horen dat dit de enige manier is om de Belgische begroting in het Europese gareel te krijgen.

TIMMERMANS. “De boodschap van aftredend minister van Pensioenen Michel Daerden dat we drie jaar langer moeten werken, is blijven hangen. Ere wie ere toekomt. We evolueerden de jongste 15 jaar van een ontkenning naar een aanvaarding van het probleem. De vraag blijft echter hoe we dit aanpakken. We dachten het te doen door onthaasting tijdens de loopbaan mogelijk te maken. Langer werken kwam er echter niet uit voort.”

De vakbonden vragen hogere pen-sioenen. Wat antwoordt u hun?

TIMMERMANS. “Een goed pensioenbeleid is op drie assen gestoeld: een volledige analyse, rechtvaardig en financierbaar. Hun analyse is niet volledig. Niet alle gepensioneerden zijn arm. Weet u, onze 60-plussers behoren tot de top drie van meest consumerende gepensioneerden. De armoedestatistieken zien er heel wat anders uit als je ook het huizenbezit, het spaarvermogen en de gratis diensten in vervoer en gezondheidszorgen meetelt. De vakbondsvoorstellen zijn ook onbetaalbaar. Maar duidelijk afgelijnde pensioenaanpassingen om échte behartenswaardige en schrijnende gevallen bij te springen, zijn het overwegen waard. Maar dat moet kaderen in een globaal beleid waarbij ‘meer mensen langer aan de slag’ centraal staat.”

Wacht u voor het debat over de eindeloopbaan op de volgende regering of zullen de sociale partners het voortouw nemen?

TIMMERMANS. “Gesprekken onder sociale partners zijn steeds aangenamer wanneer er een daadkrachtige regering is die volheid van bevoegdheden heeft. Dan heb je politieke stabiliteit. Ook zonder regering moeten de sociale partners hun verantwoordelijkheid nemen. Dat hebben we in 2007 trouwens gedaan. We hebben toen het dossier van de vakbonden in kmo’s geregeld en de bonussystemen, de cao 90, ingevoerd. Dat waren geen gemakkelijke dossiers.

“Ook nu hebben we als werkgevers het gevoel van: ‘we moeten het zelf doen’. En we weten dat we niet langs de kassa van de overheid moeten passeren. We vragen de vakbonden dat ook niet te doen. En dat we elkaar ook niet bekampen met de klassieke ideologische tegenstellingen.

“De regering zal een plan moeten maken voor de hele regeerperiode. Een interprofessioneel akkoord voor de komende vier jaar in plaats van twee lijkt me dan ook een interessant idee.”

Ex-preformateur Di Rupo ontving de sociale partners op zijn verzoek. Waarom?

TIMMERMANS. “In het communiqué van het paleis stond dat het institutionele debat tot de politiek behoorde en dat de preformateur de sociale partners zou ontvangen voor de zaken die hen aanbelangen. Di Rupo wou ons, volgens mij, persoonlijk laten weten wat er op tafel lag. Hij wou weten wat wij daarover dachten. Als de sociale partners de voorstellen die hun aanbelangen gezamenlijk zouden hebben afgeschoten, had hij niet alleen een politiek maar ook een sociaal probleem. Werkgevers en vakbonden hebben hem verteld dat er snel een politieke oplossing moet komen en dat we betrokken willen worden bij de dossiers die klassiek tot hun domein behoren.”

Bent u tevreden over de uitkomst van die vergadering?

TIMMERMANS. “We zijn tevreden als de al hoge kosten voor de ondernemingen niet bijkomend verhogen en de veelheid aan reglementen waar de bedrijven onder gebukt gaan niet extra toeneemt. We willen voorts niet dat sociale spanningen in bedrijven ontstaan door politieke beslissingen. Daarom moet er een onderscheid worden gemaakt tussen arbeidsmarktbeleid en arbeidsrecht. Het arbeidsmarktbeleid mag je regionaal dif- ferentiëren, als maar vermeden wordt dat je bedrijven op kosten jaagt. Maar aan het arbeidsrecht mag niet worden geraakt.”

Naar aanleiding van de bijeenkomst deed het verhaal de ronde dat het VBO deelnam aan een door het hof gestuurde poging om de regeringsvorming te doen vooruitgaan. Uw organisatie zou een ontwerp van een nieuwe financieringswet hebben uitgewerkt.

TIMMERMANS. (diepe zucht) “Ik ben verwonderd over verhalen die daarover de ronde deden, als zouden er allerlei machinaties achter de schermen hebben plaatsgevonden. Toen de blokkering over de financieringswet een feit was, hebben wij aan een medewerker van Di Rupo vrijblijvend bouwstenen voor een nieuwe financieringswet aangereikt die in onze ogen nuttig zijn. Een medewerker van De Wever belde ons dezelfde avond en ook aan hem hebben we deze bouwstenen overgemaakt.”

Is VBO-voorzitter Thomas Leysen nu al dan niet met dat voorstel naar het paleis getrokken?

TIMMERMANS. “Neen. Dat verhaal is een eigen leven gaan leiden. Hoe dat komt? Ik heb geen flauw vermoeden.”

Slotvraag, hoe zit het met de roman fleuve van het eenheidsstatuut arbeiders-bedienden?

TIMMERMANS. “Dat weegt op het sociaal overleg, maar de sociale partners hebben de vaste wil om tot een akkoord te komen. Om het in politieke termen te zeggen: ‘de perimeter ligt vast en we zoeken naar convergenties en verdieping’. Het is nog niet duidelijk of dat debat zal samenlopen met de onderhandelingen over het interprofessioneel akkoord. We willen niet overhaast tewerk gaan en ik wil daar weinig commotie over zien ontstaan om de slaagkansen maximaal te houden. De oplossing zal hoe dan ook in de tijd gespreid zijn.”

Alain Mouton & Boudewijn Vanpeteghem

“Gewoon extra geld geven aan wie een job heeft, is geen goed idee”

“Als sociale partners die de sociale zekerheid beheren, moeten we voor eigen deur vegen in plaats van de regering te verwijten dat ze niets doet tegen fraude”

“Een interprofessioneel akkoord voor de komende vier jaar in plaats van twee lijkt me een interessant idee”

“Ook zonder regering moeten we verantwoordelijkheid nemen”