Een harde stiel

Van politiek wordt vaak gezegd dat het een moeilijke stiel is. De afgelopen jaren was daar weinig van te merken. Er wordt veel ruzie gemaakt, waardoor het allemaal complex lijkt. Maar politiek wordt er amper nog bedreven.

Het resultaat is dat de meest cruciale beslissingen niet worden genomen. En dat voor de beslissingen die wel worden genomen, er zo weinig mogelijk verantwoordelijkheid wordt gedragen. Het laatste voorbeeld is het mobiliteitsdossier in Antwerpen. De beslissing om tunnels te bouwen, is duidelijk een politiek compromis. Op zich is daar niets mis mee. Dit is nog altijd een democratie waarin verschillende partijen samen moeten beslissen. Maar de manier waarop het akkoord wordt gepresenteerd, is een belediging voor het intellect van elke Antwerpenaar en Vlaming.

Volgens hun burgervader Patrick Janssens zullen de Antwerpenaren niets merken van de ‘geraamde’ meerkostprijs van 353 miljoen euro die aan het compromis vasthangt en die door de stad en het havenbestuur wordt gefinancierd. Volgens Janssens komen er geen belastingverhogingen en worden geen andere projecten geschrapt mede omdat “pas in de periode 2016-2019 een deel van de werken in de Antwerpse begroting moet opgenomen worden”. Nog niet zo lang geleden besliste Fortis om ABN Amro over te nemen, zonder te weten of het daar wel voldoende geld voor had. Het leidde tot de ondergang van de bank-verzekeraar. Geld komt niet gratis uit de lucht gevallen. Ook niet in Antwerpen.

Het gratisverhaal is dankzij Steve Stevaert, de politieke uitvinder, een verhaal dat de huidige generatie politici graag vertelt. Helaas, gratis bestaat niet. De belastingbetaler betaalt altijd de factuur. Een handige truc die veel politici vandaag gebruiken, is de factuur zo ver mogelijk in de toekomst doorschuiven. Naar een moment waarop zij misschien geen politieke verantwoordelijkheid meer dragen.

Er is niet alleen de vraag hoe het project gefinancierd zal worden. De vraag is ook of de investering zal renderen. De kans is reëel dat door het toenemende verkeer in Vlaanderen de tunnels dichtslibben zodra ze open zijn. De Antwerpse en Vlaamse mobiliteit oplossen, vergt meer dan alleen maar infrastructuurwerken. Vlaanderen moet evolueren naar een systeem van intelligent rekeningrijden. Niet om geld in het laatje te brengen, wel om de mentaliteit van de Vlaming te beïnvloeden.

Maar aan rekeningrijden kan niet begonnen worden zonder dat aan het openbaar vervoer wordt gewerkt. Wat betekent dat complexe organisaties als De Lijn en de NMBS hervormd moeten worden. Tegelijkertijd moet gesleuteld worden aan de mobiliteitsstrategie van ondernemingen en dus aan het beleid van bedrijfswagens. En dan komen de arbeidslasten in het vizier. Want bedrijfswagens zijn vaak verkapte loonsverhogingen, die worden gegeven omdat verhogingen in cash te duur zijn in ons land. Zonder een hervorming van de kosten op arbeid, blijven de bedrijfswagens in ons land lustig rondrijden.

De Vlaamse minister-president Kris Peeters toonde zich in zijn Septemberverklaring strijdvaardig om de problemen aan te pakken. Dat is goed. Er kunnen nooit genoeg ambitieuze Vlamingen rondlopen. Zijn enthousiasme is lovenswaardig, wetende dat de Vlaamse regering de komende maanden en jaren financieel de tering naar de nering moet zetten. Waardoor goed politiek bestuur meer dan ooit aan belang wint. Het Vlaamse mobiliteitsvraagstuk toont aan dat de omgeving te complex is geworden om beslissingen van elkaar af te zonderen. In plaats van een resem maatregelen aan te kondigen die een afspiegeling zijn van de partijpolitieke wensen, zou de Vlaamse regering beter een gemeenschappelijke visie ontwikkelen en daaraan de juiste beleidsdaden koppelen.

Volgens Peeters is politieke moed de elegantie in de politieke vuurlinie. Om het simpel te zeggen: er moet aan politiek gedaan worden. Het is een harde stiel, maar iemand moet het doen.

An Goovaerts, hoofdredacteur Trends