Dat we nu in achttien EU-lidstaten met de euro betalen, is wellicht te danken aan politieke gebeurtenissen die zich goed dertig jaar geleden in Parijs hebben afgespeeld. Op dat ogenblik twijfelde de Franse president François Mitterrand eraan of Frankrijk wel nog deel kon uitmaken van het Europees Monetair Systeem, een wisselkoerssysteem tussen Europese munten dat een embryo van een latere eenheidsmunt moest vormen. Door een nefast socialistisch beleid van loonsverhogingen, hogere uitkeringen en arbeidsduurverkorting was de Franse economie toen de zieke man van Europa geworden. De Franse bedrijven kampten met een zwaar concurrentieprobleem en er gingen almaar meer stemmen op om de Franse frank vrij te laten zweven. Dat zou betekenen dat Frankrijk zich de facto terugtrok uit het Europese monetaire project. Zowel voor- als tegenstanders van een pro-Europese politiek praatten in 1983 constant op Mitterrand in. Uiteindelijk koos de Franse president voor Europa en goed vijf jaar later, na de val van de Muur, zou Mitterrand ook een groot pleitbezorger zijn van een daadwerkelijke monetaire unie.
De periode waarin grote twijfel over het europroject heerste, wordt haarfijn beschreven in de magistrale biografie die de Britse journalist Philip Short van Mitterrand gepubliceerd heeft. In Frankrijk zijn al honderden boeken over de man verschenen maar Mitterrand. A Study in Ambiguity is het beste Engelstalige werk over de socialistische president. Short gaat niet alleen in op de politicus, maar ook op de persoon François Mitterrand (1916-1996). En hij geeft een antwoord op een aantal prangende vragen over de Franse sfinx die zelden liet merken wat zijn echte innerlijke overtuiging was.
Een vraag die veel biografen nog altijd intrigeert, is hoe iemand als Mitterrand kon evolueren van rechts-katholieke jonge politicus die opkeek naar Philippe Pétain (de leider van het collaboratieregime tijdens de Tweede Wereldoorlog) tot een socialistische president die met de communisten regeerde. Voor Short is er minder een breuk in de ideologische evolutie van Mitterrand dan velen denken. Als jonge katholiek was hij al sociaal bewogen en had hij weinig op met mensen die rijk waren geworden en dat ook graag lieten zien. Zoals de protestantse ondernemers die in Mitterrands geboortestreek de duurdere cognac produceerden. En tijdens zijn krijgsgevangenschap als soldaat aan het begin van de Tweede Wereldoorlog kwam hij in contact met Fransen van zeer eenvoudige komaf. Op die manier evolueerde Mitterrand van rechtse sociaal-katholiek naar socialist. Hoewel hij de communisten haatte, nam hij ze na zijn verkiezing tot president in 1981 toch op zijn regering. Mitterrand wist dat dat de enige manier was om die partij klein te krijgen, en hij is daar ook daadwerkelijk in geslaagd.
Het boek gaat uitgebreid in op het privéleven van de president. De auteur sprak met zijn weduwe Danielle (overleden in 2011) en met zijn minnares Anne Pingeot, moeder van zijn buitenechtelijke dochter Mazarine. Al rijst de vraag of de term minnares hier op zijn plaats is. Eigenlijk leidde Mitterrand een dubbelleven. Hij bracht meer tijd door met Anne Pingeot dan met zijn officiële echtgenote.
Philip Short, Mitterrand. A Study in Ambiguity, Bodley Head, 2014, 704 blz., 35 euro
ALAIN MOUTON
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier