Een filantroop in het zadel

De Zwitserse multimiljonair Andy Rihs, de eigenaar van de wielerploeg BMC met Tour-favoriet Cadel Evans, is een zakelijke duizendpoot. Hij leidde jaren Phonak, ‘s werelds grootste producent van hoorapparaten, is actief in vastgoed en bezit horecazaken en wijngaarden.

In zijn plaats hadden velen allang de handdoek in de ring gegooid. Andy Rihs (69) stapte in 2001 met zijn bedrijf Phonak, een producent van hoorapparaten, in de wielersport. Phonak werd de hoofdsponsor van een ploeg die vooral met dopingaffaires het nieuws haalde. Eerst waren er de schandalen over de Amerikaan Tyler Hamilton (ex-winnaar van Luik-Bastenaken-Luik) en de Zwitserse ex-wereldkampioen Oscar Camenzind. In 2006 volgde het dieptepunt toen Tour-eindwinnaar Floyd Landis betrapt werd.

Rihs trok zich daarna als hoofdsponsor gedegouteerd terug uit de wielersport, maar het bloed kruipt waar het niet gaan kan. In 2010 keerde hij terug in het peloton met zijn eigen fietsmerk BMC als sponsor. “Ik ben verslaafd aan deze sport en wielrennen is de ideale manier om een merk te promoten”, verklaarde Rihs toen zijn terugkeer. “Een betere manier om de BMC-fietsen bekend te maken bestaat niet. De investering wordt altijd terugverdiend.”

Azen op tv-rechten

Sindsdien lijken de vette jaren aangebroken voor de joviale Zwitser. In 2011 won de Australiër Cadel Evans voor BMC de Tour en ook dit jaar is hij topfavoriet. Bovendien kocht de steenrijke Rihs de voorbije twee jaar heel wat toppers bij elkaar. Ook Philippe Gilbert, in 2011 nummer één op de wereldranglijst, vervolledigde vorige winter de ploeg, al won hij dit jaar nog niets. De ploeg BMC wordt wel eens het Barcelona van het wielrennen genoemd. Zaterdag gaat de Ronde van Frankrijk van start en met zijn dreamteam wil de Zwitser zijn poulain Evans naar een tweede Tour-zege loodsen.

Figuren als Rihs zijn cruciaal om wielerploegen financieel leefbaar te houden. Ploegen overleven bij gratie van de sponsors. Als zij zich terugtrekken, is het met de ploeg gedaan. Een groot verschil met het voetbal. Anderlecht en Club Brugge zijn voor hun overleven niet afhankelijk van hun shirtsponsors BNP Paribas Fortis en Belfius. In het wielrennen, waar de budgetten steeds toenemen, worden mecenassen als Rihs steeds belangrijker. Ze steken niet alleen als filantropen eigen geld in de wielerploegen. Ze spelen ook go-between tussen sponsors om genoeg financiële middelen voor de uitbouw van een topploeg te verzamelen. Voor een WorldTour-ploeg is tussen 10 en 16 miljoen euro nodig. Mecenassen als de Luxemburger Flavio Becca (RadioShack-Nissan) en de Tsjech Zdenek Bakala (Omega Pharma-Quick Step) kiezen voor dezelfde aanpak als Rihs. Ze hebben ook hun oog laten vallen op de miljoenen euro’s tv-rechten waarvan de ploegen amper een cent zien.

Handel met voorkennis

Lange tijd wees niets erop dat Andy Rihs een van de zakelijke spilfiguren van de wielersport zou worden. Hij maakte fortuin in een nichemarkt, de productie van hoorapparaten. Vader Ernst verwierf in 1965 de meerderheid van de aandelen van producent Phonak. Zijn zonen Hans-Ueli en Andy bouwden het bedrijf uit tot wereldmarktleider. Een belangrijk deel van die groei wordt toegeschreven aan de onorthodoxe managementstijl van Rihs. Als kind van de jaren zestig heeft hij een platte organisatie gebouwd, die steunt op teambuilding en informele omgang. “Phonak was ooit het nummer 200 in de wereld. Wij werden het nummer één. Een zakenman moet altijd willen winnen. Net als een atleet”, zei Rihs ooit.

In zijn jeugd was Rihs zeer sportief en maakte hij naam als roeier. Wielrennen was veraf tot hij bijna 30 jaar geleden een Amerikaanse vriend op bezoek kreeg die in Europa kwam fietsen. De vriend liet bij zijn terugkeer de fiets achter en vroeg aan Rihs hem na te sturen naar de VS. Rihs rekende uit dat dit een duur tranpsort zou worden. Hij kocht de fiets over van zijn vriend en stuurde het geld op. De Zwitser had het wielervirus te pakken. Hij zag sponsoring als de ideale manier om Phonak de nodige naambekendheid te geven. In tien jaar tijd steeg de naambekendheid van Phonak van 0 naar 75 procent. De dopingperikelen van het vorige decennium hadden geen negatieve impact op de verkoop.

Sommelier

Ondertussen is de band tussen Phonak en Rihs minder sterk. De Zwitser stapte in 2011 op als voorzitter omdat hij verdacht werd van aandelenhandel met voorkennis. Een paar weken voor een winstwaarschuwing had Rihs 300.000 aandelen verkocht, wat hem 37,5 miljoen Zwitserse frank opbracht. De Zwitser is nog altijd bestuurder van het bedrijf en bezit 10 procent van de aandelen. De beurswaarde van de groep bedraagt 518 miljoen euro.

Het totale vermogen van Rihs is niet bekend, maar de sector van hoorapparaten is niet zijn enige bron van inkomsten. Momenteel gaat de meeste aandacht naar zijn fietsenbedrijf BMC, dat in mei trouwens in het Oost-Vlaamse Eke zijn eerste winkel opende. Hij is actief in vastgoed (een vijfde eigenaar van Stade de Suisse), bezit ook een hele reeks horecazaken aan de Zwitserse Obersee, heeft een ranch in Colorado en telt wijngaarden in Zuid-Frankrijk en Nieuw-Zeeland. Een 69-jarige met meer dan een voltijdse job dus. Met de dagelijkse werking van de wielerploeg houdt Rihs zich niet bezig. “Als we met de ploeg op hotel zijn, ben ik wel aanwezig. Mijn functie is zeer eenvoudig: chef-sommelier. Ik zorg voor de wijn aan tafel”, zei Rihs vorig jaar nog in een interview.

Alain Mouton, illustratie jens claessens

“Ik ben verslaafd aan deze sport en wielrennen is de ideale manier om een merk te promoten”