Hoe is het ooit zo ver kunnen komen? Wat heeft ons in de huidige financiële misère gestort? U weet, beste lezer, dat uw columnist zich als missie heeft gesteld u daarover te informeren. In onze speurtocht naar de waarheid stootten we op interessante cijfers in The International Herald Tribune van 4 april. Bestudeer even onderstaande tabel die is samengesteld op basis van hun artikel (bij benadering). De tabel toont de schuld van de verschillende economische actoren als percentage van het Amerikaanse bbp.
De conclusie is overduidelijk en alom bekend: het Amerikaanse systeem is schuldenziek. De hele familie heeft koorts. De mama en het kindje zijn in het ziekenhuis opgenomen wegens levenbedreigende koorts, de banken en de consumenten dus. De mama zou overleden zijn, volgens sommige bronnen. Maar dat wordt door de ziekenhuisdirectie ontkend, ze wordt wel kunstmatig beademd. Bovendien hangen er aan zowat alle aders infusen. Het kindje, de bedrijven, worden thuis verzorgd. De buren zien het zelfs af en toe eens in de tuin spelen. De papa, vadertje Staat, heeft lichte koorts, maar wordt steeds zieker. Want papa moet voor een ziek kindje zorgen en daar is hij echt niet goed in. Wat papa nog het meeste uitput, zijn die voortdurende bezoeken aan het ziekenhuis. Hij kijkt machteloos naar zijn twee zieke gezinsleden. Het kindje komt af en toe tot bewustzijn. Maar de mama is permanent comateus. Al drie keer heeft hij gedacht dat hij zijn vrouw niet meer levend terug zou zien. Men fluistert ‘euthanasie’. Maar de papa weigert uiteraard. De ziekenhuisdirectie heeft wel al laten verstaan dat hij dan zelf maar moet opdraaien voor de kosten. Zijn arts brengt hem echter een ding in herinnering: papa Staat, je bent zelf ziek, je maakt voortdurend koorts, je moet veel rusten en veel fruit eten. Maar de papa heeft geen tijd om te rusten en… geen geld meer om fruit te kopen. Zijn koorts stijgt met de dag. Zijn arts waarschuwt: “Mijnheer Staat, weldra ligt u ook in het ziekenhuis…”
Fons Verplaetse herhaalde in de jaren tachtig voortdurend: arm land, rijke burgers. Die burgers gingen massaal couponnekes knippen in Luxemburg, terwijl de staatsschuld nieuwe horizonten verkende. Maar dat gold niet voor Amerika! De Amerikaanse staatschuld bereikte een relatief dieptepunt bij de aanvang van Bush juniors presidentschap (ongeveer 50 % van het bbp), om nadien spectaculair te klimmen tot… 60 procent. Dat is een fikse toename die echter in het niets verzinkt bij wat de bedrijven hebben uitgespookt. Ach ja, de gewone bedrijven hebben hun schuldgraad verdubbeld. Ze hebben goed geluisterd naar alle bankiers die hen het concept leveraging hebben uitgelegd. Zet maar een hefboom onder je eigen vermogen door flink te lenen. Dat verhoogt spectaculair het rendement op eigen vermogen, nietwaar. Maar de allerbeste leerlingen uit de klas waren de banken zelf. Wat een schuldenberg! Die schulden namen de proportie aan van de Belgische staatsschuld in zijn gloriedagen (gloriedagen die hier te lande weldra terugkeren.) Banken hebben een zwart gat geschapen waar vandaag zowat alles in verdwijnt. De Amerikaanse particulier heeft in 2008 zijn schuldpositie afgebouwd van 98 tot 97 procent. Dat ene procentje heeft al heel veel bloed, zweet en gedwongen verkopen gekost.
Kunt u zich voorstellen wat een ernstige schuldafbouw dat met zich zal brengen? Ik niet. Ik wil het mij vooral niet voorstellen als ik bijvoorbeeld lees dat de Spaanse werkloosheid lijnrecht op 20 procent afstevent. Ik herinner mij nog ellendige beelden uit Ierland voor hun grote voorsprong voorwaarts: bittere ellende, moeders met zieke en hongerige kinderen, velen dakloos. Een volkomen verpauperde moedeloze bevolking. Keren we daarnaar terug?
De tabel toont nog enkele dingen overduidelijk aan. Alle heil moet nu van de staat komen, de enige speler met nog enige ademruimte. Obama heeft geen alternatief. Maar helaas, driewerf helaas. Hoe kan een stimulerend effect van de economie worden opgepikt door consumenten en bedrijven die tot over hun oren in de schuld zitten en nu getraumatiseerd wachten op de klop op de deur van de gerechtsdeurwaarder?
Beste lezer, mijn speurtocht naar de oorzaak van de huidige economische crisis stopt hier. Tijd voor enkele conclusies. Volgende week daarover bericht. (T)
DE AUTEUR IS HOOFDDOCENT AAN DE UNIVERSITEIT GENT EN PARTNER VAN DE VLERICK LEUVEN GENT MANAGEMENT SCHOOL.
Marc Buelens
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier