Een Europees statement in Brussel

De Europese wijk is ongelooflijk saai. Het zijn de woorden van de Estse Europees commissaris verantwoordelijk voor vastgoedbeleid Siim Kallas. “Dit moet weer een wijk op mensenmaat worden.”

TRENDS. Wat is prioritair in het vastgoedbeleid van de Commissie: kostprijs en efficiëntie of architecturale ambitie?

SIIM KALLAS (EUROPEES COMMISSARIS VOOR VASTGOEDBELEID). “De twee kunnen samengaan. Laat me even teruggaan in de tijd. Ik was nog maar pas commissaris en we kregen al een prijs: een Mipim-Award voor het gebouw Mondriaan. In 2006 vielen we weer in de prijzen met Madou Plaza. En ook voor het Berlaymontgebouw hebben we een prijs gekregen. Ik denk dat we ook enkele interessante transacties hebben afgesloten, onder meer voor Madou Plaza. Dat was een aardige start.

“In het verleden gingen we op zoek naar de beste aanbiedingen van de projectontwikkelaars. Een aanpak die doorgaans tot goede resultaten leidde. Op onze gebouwen valt weinig aan te merken. Neem het voorbeeld van Madou Plaza. Dat is een mooi, degelijk en best wel spectaculair complex. Maar toch… Ik denk dat niemand dat gebouw met Europa associeert.

“Ik heb toen met verschillende architecten gesproken. En architecten zijn het zelden met elkaar eens, maar over één punt waren ze dat wel: dat de Europese aanwezigheid in Brussel vertaald moest worden in gebouwen en een wijk met Europese allure. Waar, hoe, de praktische uitwerking, enzovoort, daarin stonden ze soms lijnrecht tegenover elkaar. Maar over het idee van een Europees architecturaal statement was er consensus.

“Een ander punt is dat de andere instellingen zoals het Parlement, de Raad en het Rekenhof, de transacties van de Commissie met een heel kritische blik in het oog houden. We moeten zorgzaam omspringen met onze middelen, ook op lange termijn. We hebben met dat doel onze interne regels grondig hervormd. Het resultaat is een procedure die een open, faire concurrentie mogelijk maakt. Dat is niet zo simpel in vastgoed, want in een bepaald stadium van de procedure moet je toch ruimte laten om te onderhandelen met de geselecteerde partijen.”

Wat zijn de resultaten van die nieuwe aanpak en visie?

KALLAS. “U weet dat we samen met het Brussels Gewest een succesvolle wedstrijd hebben georganiseerd voor de herinrichting van de Europese wijk. Dat is een fundamenteel verschil met vroeger. We zijn niet gestart met onderhandelingen, wel met een open oproep om voorstellen in te dienen. Er wordt nu verder gewerkt op basis van de voorstellen en het concept van de winnaar, het team van de Franse architect Christian de Portzamparc.

“In overleg met het Gewest hadden we ook al de keuze gemaakt dat de Europese wijk het centrum blijft van de Europese instellingen. Stedenbouwkundig zitten we overigens op dezelfde golflengte als het Brussels Gewest, dit moet weer een wijk op mensenmaat worden. Toen ik voor het eerst kwam, was ik echt wel onthutst. Want dit is echt ongelooflijk saai. Maar op nog geen vijf minuten van hier zit je in het groen, heb je mooie gebouwen, winkels, enzovoort.

“We gaan in de Europese wijk nog extra vierkante meters opnemen, maar het zal meer geconcentreerd zijn. We willen meer grote gebouwen omdat onze departementen als gevolg van de uitbreiding van de Unie ook groter werden. Daarnaast moet hier ook ruimte komen voor wonen, voor winkels, scholen, kinderopvang, enzovoort. Kortom, een mix van functies.

“Wanneer we de eerste concrete resultaten zien? Dat hangt voor een belangrijk stuk af van de Belgische regelgeving en van de autoriteiten die deze regelgeving moeten toepassen. Op dit moment kunnen we nog niet negotiëren met de budgettaire autoriteiten omdat we geen concrete projecten hebben. We weten dat sommige gebouwen gerenoveerd of afgebroken moeten worden. Daarvoor hangen we af van bouwvergunningen en beslissingen van het Brussels Gewest, onder meer over de toegelaten hoogte van de gebouwen.

“Dit is een verkiezingsjaar zowel voor Europa als voor het Gewest, dat maakt het er niet gemakkelijker op. Maar onze ambitie is toch dat de volgende Commissie, waarvan het mandaat loopt tot in 2014, in nieuwe gebouwen kan trekken die het resultaat zijn van deze nieuwe visie.”

Wat als de nieuwe Commissie een andere visie heeft? Zijn deze beleidskeuzes onomkeerbaar?

KALLAS. “Deze plannen zijn goedgekeurd. Als een nieuwe commissaris ze fundamenteel wil wijzigen, dan zal hij of zij toch met heel stevige argumenten moeten aankomen. Europa is op dat vlak een vreemd beest. Het gaat vooruit, maar meestal met kleine pasjes en dus vaak trager dan we willen. Maar het keert ook zelden op zijn passen terug. Een beslissing als deze komt er na hevige debatten en moeilijke discussies met het Parlement en met de Raad. Zo’n proces heropstarten, dat is bijna onmogelijk. Uiteraard, het gebeurt soms. Maar voor dit dossier lijkt het me heel onwaarschijnlijk. Ook omdat we al verbintenissen zijn aangegaan met onze partners en er al concrete beslissingen genomen zijn, zoals over het architecturaal concept…”

De Commissie heeft ook de keuze gemaakt om naast de Europese wijk één of meer extra vestigingsplaatsen te ontwikkelen. Wanneer valt daarover een beslissing?

KALLAS. “Dat was een rationele keuze. De Europese wijk is de duurste wijk van Brussel, precies omdat de Commissie en de andere instellingen hier zo prominent aanwezig zijn. Als we exclusief kiezen voor deze wijk, dan sluiten we ons eigenlijk in die prijslogica op, waardoor onze onderhandelingspositie verzwakt.

“De bedoeling is dus om naast deze wijk nog één tot maximaal drie vestigingsplaatsen uit te bouwen. We hebben daarover negen voorstellen ontvangen en die zijn we nu aan het onderzoeken. In feite staan we heel dicht bij een beslissing voor een preselectie. Dat wordt iets voor de komende weken, maar meer kan ik daar niet over zeggen.”

Kan Brussel als relatief kleine stad nog een nieuwe uitbreiding van de Europese Unie aan?

KALLAS. “Dat is vooral na de jongste uitbreiding een belangrijke uitdaging geweest. In totaal 27 lidstaten, bijkomende officials en dan ook nog eens vertegenwoordigingen en aanleunende activiteiten, dat veroorzaakt inderdaad extra druk op een stad.

“Maar ik denk dat de Europese aanwezigheid in deze stad toch vooral een enorme troef is. Qua uitstraling, maar ook economisch. Er is hier een uitgebreide internationale gemeenschap met veel koopkracht. Uiteraard zijn er ook lasten. Op het vlak van de infrastructuur, op het vlak van de veiligheid. En dat is niet alleen zo bij een Europese top, het vraagt een voortdurende inspanning.

“Of een nieuwe uitbreiding een probleem zou zijn? Een grote uitbreiding is eigenlijk niet meer aan de orde. Druppelsgewijs kunnen er misschien nog lidstaten bijkomen, maar de Commissie wil hoe dan ook bij een eventuele volgende uitbreiding het aantal ambtenaren min of meer constant houden. De impact zal dus niet meer zo groot zijn.” (T)

Door Laurenz Verledens