De Bijzondere Belastinginspectie (BBI) van Brugge start een fiscaal onderzoek naar “de familie de Spoelberch”. Wie zijn de controlerende aandeelhouders van de wereldbrouwer AB InBev?
“Koop aandelen, slik dan slaappillen. Kijk jarenlang niet om naar je aandelen. Als je na veel jaren nog eens kijkt, zul je merken dat je rijk bent.” Dat motto van de Duits-Hongaarse beursgoeroe André Kostolany is toepasbaar op de familie De Spoelberch in zoverre dat ze haar rijkdom voor een belangrijk deel dankt aan haar langetermijnbelang in de wereldbrouwer AB InBev. Maar in slaap gevallen is ze niet. De familie speelde wel degelijk een actieve aandeelhoudersrol bij de groei van de onderneming.
In 1989 bedroeg de boekwaarde van het toenmalige Interbrew 757 miljoen euro. De familie De Spoelberch was toen goed voor een belang van circa een kwart, of 189 miljoen euro. Vandaag heeft die familie nog 8,3 procent in AB InBev. Op basis van de beurskoers van de voorbije week vertegenwoordigt dat belang ruim 14 miljard euro.
Wanneer we het in deze context hebben over de familie De Spoelberch gaat het eigenlijk maar om een deel van de familie, met name de Wespelaarse tak. Vereenvoudigd gesteld zijn er twee takken De Spoelberch: die van Wespelaar, en die van Londerzeel. In die twee plaatsen in Vlaams-Brabant staan de kastelen van de familie. De Wespelaarse tak is de minst versnipperde. Drie van de vijf telgen — Nicolas, zijn broer Philippe en zijn zus Sybille — wonen op een domein van 90 hectare langs de vaart tussen Leuven en Mechelen. De bekendste is wellicht Philippe de Spoelberch. Hij was tussen 1987 en 2007 bestuurder bij AB InBev. In 2007 gaf hij die fakkel door aan Grégoire de Spoelberch, de zoon van Nicolas.
De vierde telg, Olivier de Spoelberch, woont niet op het domein. De begenadigde concertpianist heeft een kasteel in Flawinne bij Namen. Zus Anna-Louise de Spoelberch is overleden.
Dividenden
De tak uit Wespelaar tekent voor het belang van 14 miljard euro in AB InBev. Hij controleert de Luxemburgse holding Agémar, die via een andere Luxemburgse holding (zie Drie Belgische families in AB InBev) 8,32 procent van de brouwer in handen heeft. Die 14 miljard vergt uiteraard de nodige nuance. Zelfs als ze dat zou willen, kan de familie de aandelen niet meteen verkopen. Niet alleen zou de koers fors dalen bij een plotse verkoop, er is ook een aandeelhoudersovereenkomst met de Braziliaanse referentieaandeelhouders. Bij de fusie van het toenmalige Interbrew met het Braziliaanse AmBev in 2004 is overeengekomen dat beide partijen hun aandelen zeker tot 27 augustus 2024 bijhouden.
Niet dat de familie daardoor op droog zaad zit. In de drie boekjaren van 2011 tot 2013 ontving Agémar 441 miljoen euro aan dividenden via de brouwer. Dat vloeit naar een relatief beperkt aantal mensen, die zich op basis van de beurswaarde bijna allemaal euromiljardair mogen noemen.
Bier, kalk en rusthuizen
De familie heeft overigens niet al haar eieren in één mand gelegd. Via de alweer Luxemburgse diversificatieholding Vedihold heeft ze ook een belang in Carmeuse, samen met Lhoist de Belgische wereldleider in kalk. Vedihold is ook de controlerende aandeelhouder boven Cobepa en Verlinvest. Die twee investeringsholdings hebben een brede waaier aan belangen, onder meer in rusthuizen in België, frisdranken in Brazilië en de Verenigde Staten, en blauwsteengroeves in Henegouwen. Cobepa is bovendien een belangrijk aandeelhouder van Bank Degroof, en heeft belangen in de beursgenoteerde ondernemingen Sapec en Zetes.
Ook bij Vedihold vinden we het tiental familieleden als bestuurder. Volgens zijn jongste neergelegde balans van 2013 had Vedihold een balanstotaal van 1,55 miljard euro, en een even groot eigen vermogen (inclusief overige schulden).
Die investeringen in andere activiteiten waren vooral mogelijk dankzij de dividenden van AB InBev. “Met de opbrengsten uit de dividenden investeer ik in eigen land”, bevestigt een telg van een andere AB InBev-familie. “Ook de De Spoelberchs doen dat. Investeren in België is voor mij een erezaak. Noem het een kwestie van verantwoordelijkheidsgevoel.”
Geen captains of industry
De De Spoelberchs zijn niet meteen captains of industry. Bescheidenheid en terughoudendheid primeren, hun vermogen beheren ze vanop afstand. “Twee principes waren bepalend voor de ontwikkeling van de brouwerij”, schrijft André de Spoelberch, decennialang bestuurder bij de brouwer en aan het eind van de jaren tachtig zelfs even CEO, in zijn familiekroniek Cinq siècles de la famille Spoelberch. “Eén: geen familie in het directiecomité of als kaderlid, behalve voor korte stages. Twee: de voorzitter van de raad van bestuur kwam nooit uit de familie. Zo bleef er eendracht bestaan tussen de familiale bestuurders, want ze hadden vaak heel uiteenlopende karakters.”
“De families houden van bomen, tuinen, jagen”, vult Charles Adriaenssen aan (zie Een leven vol bomen en kunst). De gewezen Interbrew-bestuurder (2000-2004) is getrouwd met Diane de Spoelberch, een telg van de tak uit Londerzeel, en nicht van André de Spoelberch. “Het zijn goede landeigenaars, die eigenlijk geen idee hebben van zakendoen. Dat is absoluut niet kleinerend bedoeld. Een van de redenen van het succes van AB InBev is net die bescheiden houding van de families. Ze zijn niet extravagant. Ze leven goed, maar in hun dorp.”
Geen man voor de operaties
Het boegbeeld van de familie is nu de 48-jarige Grégoire de Spoelberch, die in 2007 zijn oom Philippe opvolgde als bestuurder bij AB InBev. Grégoire investeerde in 2004 in de restaurantketen Lunch Garden en werd er tevens gedelegeerd bestuurder. Daarmee maakte hij geen goede beurt. Drie vakbondsmensen herinneren hem als best sympathiek en vriendelijk, maar met weinig terreinkennis. Niet de vlotte prater op de werkvloer, tamelijk teruggetrokken. Grégoire was vooral met financiële constructies bezig. Lunch Garden kreeg in 2010 met Annick Van Overstraeten een nieuwe gedelegeerd bestuurder. Het aandelenbelang van Grégoire de Spoelberch in de onderneming zakte tot iets meer dan een tiende, hij slikte een waardevermindering op zijn initiële investering.
In financiële kringen krijgt de AB InBev-bestuurder meer krediet. “Grégoire leidt zijn familiale tak heel goed”, fluistert een AB InBev-aandeelhouder. “Maar hij heeft één groot gebrek: hij luistert niet.” Een voormalig topman uit de Belgische bankwereld geeft hem goede punten voor zijn familiale rol in de onderneming. “Grégoire is zeer familiaal gebonden, hij denkt aan de verre neven en de oude tantes. Hij heeft een groot hart, maar wellicht zal hij nooit een leider zijn. Hij is heel lief en vriendelijk, maar hij heeft geen charisma.”
Ondanks de mislukking met Lunch Garden blijft Grégoire de Spoelberch investeren. Hij pompte geld in Zen Car Brussels, een autodeelsysteem voor elektrische wagens, en in Clearvolt, een leverancier van groene energie aan grote energiegebruikers. Daar ontmoette hij zijn mede-investeerder José Zurstrassen, verbonden met de Solvay-families. De serial entrepreneur sprokkelde vooral faam via investeringen in nieuwe media en telecommunicatie. Maar hij had ook banden met AB InBev. In 2013 was José Zurstrassen even voorzitter van Pro League, de verzameling van eersteklassers in het voetbal, en stond daarmee aan het hoofd van Jupiler League, genoemd naar het bekendste AB InBev-merk in België.
WOLFGANG RIEPL
Het AB InBev-belang zwol in een kwarteeuw van 189 miljoen naar ruim 14 miljard euro.
“De families hebben eigenlijk geen idee van zakendoen. En dat is niet kleinerend bedoeld”
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier