Een brug te ver

2018 wordt een rampjaar voor de Italiaanse miljardair Luciano Benetton. Terwijl de tachtiger zijn wankele modeconcern overeind probeert te houden, stortte in Genua de Morandi-brug in. De steenrijke familie Benetton, de grootste aandeelhouder van de wegbeheerder, komt in nauwe schoentjes.

Rustig genieten van zijn oude dag is er niet bij voor de 83-jarige Luciano Benetton. Begin dit jaar nam de medeoprichter van het mode-imperium Benetton de touwtjes van de familiale textielgroep weer in handen. Hij kon het niet langer aanzien dat zijn ooit zo toonaangevende modeconcern onder zijn opvolgers rode cijfers draaide. Luciano leidt de groep, die wereldwijd nog 5000 winkels heeft, als uitvoerend voorzitter. In de Italiaanse kranten klaagde hij over de financiële situatie van het zieltogende modebedrijf. “In 2008 vertrok ik met 155 miljoen euro winst. Nu kom ik terug terwijl het bedrijf 81 miljoen euro verlies maakt.”

Met de dramatische instorting van het Morandi-viaduct in de Italiaanse havenstad Genua, waarbij 43 doden vielen, wordt de zakenfamilie geconfronteerd met een menselijke en een financiële ramp. Via hun familiale holding Edizione zijn de Benettons de grootste aandeelhouder (met een belang van 30,25%) van de beursgenoteerde investeringsmaatschappij Atlantia, die tolwegen en luchthavens uitbaat in Italië, Frankrijk, Brazilië, Chili, India en Polen. De dochtermaatschappij Autostrade per l’Italia is de concessiehouder van de A10-autosnelweg in Genua. Eind 2017 was Atlantia goed voor een beurswaarde van 21,7 miljard euro, vandaag staat de teller op 15,8 miljard.

Met het instorten van de slecht onderhouden snelwegbrug sneuvelde niet alleen de eer van de familie Benetton, ook 5,9 miljard euro aan beurswaarde ging in rook op. En er lijkt nog meer ellende op komst. In Italië gaan stemmen op om het Benetton-concern te boycotten. De regering-Conte, een coalitie van de Lega en de Vijfsterrenbeweging, wil de licentie van Autostrade per l’Italia intrekken. Dat zou een financiële strop betekenen voor de wegbeheerder. Het aanbod van Autostrade om een half miljard euro vrij te maken als hulp voor de slachtoffers en een nieuwe brug te bouwen, werd door de premier afgewezen als een ‘aalmoes’. Luciano Benetton, ooit geroemd voor zijn communicatie en marketingaanpak, zwijgt in alle talen.

Italiaanse senaat

Luciano Benetton is de oudste van vier. Samen met zijn broers Gilberto en Carlo, die deze zomer overleed op 74-jarige leeftijd, en zijn zus Giuliana, stampte hij in 1965 het modebedrijf Benetton uit de grond. De ingeving om de modewereld te veroveren met kleurrijke, wollen truien was het idee van Luciano, die gek is op kleuren. De oudste broer weet ook wat het is klanten te bedienen in een winkel. Luciano was amper 14 toen zijn vader Leone overleed en hij de kost voor het gezin moest verdienen. Hij stopte met school en ging aan de slag in een kledingwinkel. Met zijn eerste spaarcenten kocht hij een breimachine, waarmee hij samen met zus Giuliana de eerste Benetton-truien fabriceerde. Het was het begin van een succesverhaal. In 1969 opende Benetton een winkel in Parijs, in 1980 zette het Italiaanse modemerk voet aan de grond in New York.

De flamboyante Luciano Benetton zette het modemerk in de jaren tachtig en negentig wereldwijd op de kaart met controversiële mediacampagnes. De schandaalfotograaf Oliviero Toscani maakte spraakmakende beelden over niet voor de hand liggende thema’s zoals racisme, seksisme, homofobie en aids. De commotie zorgde voor naamsbekendheid en een internationale expansie. Op het toppunt had het Benetton-imperium meer dan 7000 winkels in 120 landen. Benetton werd een icoon. Dat straalde ook af op de topman van het familiebedrijf. Van 1992 tot 1994 zetelde de textielmagnaat even in de Italiaanse senaat, al was dat geen succes. Vanaf 2000 begon het Italiaanse modehuis te slabakken. Snel wendbare modeketens als H&M en Zara rukten op.

Tolwegen en luchthavens

Het familiefortuin van de Benettons werd onder impuls van Gilberto Benetton – door intimi omschreven als het financiële brein van de familie – gespreid geïnvesteerd in verschillende sectoren. Luciano Benetton alleen al bezit volgens het zakenblad Forbes een vermogen van 2,7 miljard dollar. Meer dan de helft van het familiekapitaal zit naar verluidt in de tolwegen en de luchthavens van Atlantia. Daarnaast investeerde de Benetton-clan in de internationale cateringgroep Autogrill. Die groep is actief op duizend locaties in meer dan 30 landen. Ook in ons land baat Autogrill verschillende vestigingen uit.