EEN BREUK IN DE ROMANCE

De Nationale Bank van België ( NBB) heeft nooit echt uitgeblonken in het spuien van kritiek op het regeringsbeleid. Vooral onder gouveneur Fons Verplaetse nam de NBB een erg coulante houding aan ten opzichte van de regering- Dehaene. Verplaetse deinsde er zelfs niet voor terug om die steun publiekelijk te verkondigen, iets waar gewezen gouverneurs van gruwelden.

Met het jongste nummer van Economisch Tijdschrift, de kwartaalpublicatie van de Nationale Bank, lijkt er evenwel een breuk in de romance gekomen. Niet dat de NBB nu plots fel van leer trekt tegen het groeiremmende en jobvenietigende belastingbeleid van deze regering. Er wordt evenmin ingegaan tegen haar gebrek aan slagvaardigheid op het vlak van hervormingen op de arbeidsmarkt of de beheersing van de uitgaven in de sociale zekerheid. De NBB beperkt zich tot droge vaststellingen, gebaseerd op naakte cijfers.

Twee van die vaststellingen zullen premier Dehaene en zijn ploeg weinig plezieren. De NBB ontmaskert immers twee mythes die deze regering voortdurend als grote waarheden tracht te verkopen.

Primo, de daling van de werkloosheid in 1996 dit jaar viel de daling zo goed als stil vloeit niet voort uit de schepping van bijkomende, nieuwe jobs. De afname heeft wél alles te maken met de schrapping van langdurig werklozen en met het statistisch wegmoffelen van oudere werklozen. De vooral door minister van Tewerkstelling Miet Smet (CVP) verkondigde stelling dat onder deze regering de jobschepping een nieuw elan heeft gekregen, kan nu wel echt de prullenmand in.

Secundo, de daling van het lopende begrotingstekort van 4,9 % van het bruto binnenlands product (BBP) in 1994 naar 2,8 % in 1997 valt volledig toe te schrijven aan de daling van de rentevoeten. Wat dit laatste punt betreft, mogen Verplaetse en de NBB de pluim op hun hoed steken. Het is immers alleen dankzij hun beleid van koppeling van de frank aan de Duitse mark dat België voluit kon genieten van de internationale rentedaling. De favoriete stelling van minister van Begroting Herman Van Rompuy (CVP) dat we naar de huidige situatie evolueerden via besparingen en doordachte lastenverhogingen ligt nu dus ook definitief tegen de vlakte. Fons Verplaetse, Jan Smets en Marcia De Wachter danken de regering op een zeer ongewone manier voor de vaudevillebeslissing rond de uitbreiding van het directiecomité van de Bank.

Tegen de door de NBB geschetste achtergrond wint de internationale rente-evolutie extra aan belang, vooral voor de begroting van 1998 en later. Zoals de kaarten momenteel liggen, lijkt het waarschijnlijk dat de rentevoeten in de toekomst eerder zullen stijgen. Voor de rente op langere termijn blijft de evolutie van de dollarrentes ook voor Europa het belangrijkste gegeven. De dollarrente op 10 jaar schommelt nu al twaalf maanden tussen 6 % en 7 %. Hoewel van inflatiedruk in de Verenigde Staten nauwelijks iets te merken valt, toont de langetermijnrente de jongste weken toch een tendens tot aantrekking.

Inzake de rentevoeten op kortere termijn speelt in Europa nog altijd de Bundesbank de Duitse centrale bank de eerste viool. Nadat het Duitse inflatiecijfer op jaarbasis toenam van 1,7 % naar 1,9 %, liet de Bundesbank weten dat zij klaar staat om de inflatoire druk de kop in te drukken via een eventuele verhoging van de rentevoeten. Nu de Duitse werkloosheid op een naoorlogs recordniveau is aanbeland 11,5 % van de Duitse beroepsbevolking zit vandaag zonder baan klinkt deze bezorgdheid van de Bundesbank raar. Het is weinig waarschijnlijk dat de Buba-top zijn uitlatingen omtrent inflatievrees zelf au sérieux neemt. Hoe kan dan deze bizarre houding van de Buba worden verklaard ? Op de geld- en kapitaalmarkten circuleren twee interpretaties.

Sommigen menen dat de Bundesbank een spelletje blufpoker speelt met de wisselmarkten. De mogelijkheid van een Duitse rentestijging vormt hier de stok achter de deur om te beletten dat de dollar al te fors stijgt. Ligt de waarheid in deze hoek, dan leverde de strategie de voorbije tien dagen aardige resultaten op. Natuurlijk kan deze strategie nooit blijven werken zonder dat men op een bepaald moment ook effectief de rentevoeten verhoogt.

Anderen gaan nog verder : met haar dreiging om de rentevoeten te verhogen, plaatst de Bundesbank een tijdbom onder de Europese Monetaire Unie. Uitgangspunt hier is dat de Buba-top het hele EMU- en eurogevaarte alsnog op de klippen zou willen zien lopen. Met een zwalpende conjunctuur en een torenhoge werkloosheid zou een Duitse renteverhoging vandaag vooral in Frankrijk erg moeilijk te verteren vallen.

Deze tweede interpretatie wint aan gewicht. De voorbije weken moeten voor de Buba-top immers ronduit vernederend zijn geweest. Paul Meggyesi van Deutsche Morgan Granfell bijvoorbeeld verklaarde onomwonden dat de Bundesbank de voorbije maanden zowat alle kredietwaardigheid heeft verloren op de internationale geld- en kapitaalmarkten. Bij de trotse heren uit Frankfurt moet dit soort opmerkingen wonden achterlaten. En een gewond dier durft gekke dingen doen.

Johan Van Overtveldt