EEN BOEIENDE JONGENSROMAN

De komende maanden neemt Philips Hasselt 400 nieuwe werknemers in dienst. Het totale personeelsbestand bereikt daarmee het ronde getal 2000, een verdubbeling in vergelijking met 1993. Philips Hasselt, dat het kenniscentrum wordt voor laseroptische toepassingen, toont zich dan ook tevreden over het beleid van Philips-topman Cor Boonstra, een man die zijn leven ooit als “een boeiende jongensroman” omschreef.

Boeiend is Boonstra’s loopbaan zeker. Maar of ze inspirerend kan worden genoemd, blijft een open vraag. Boonstra dult geen tegenspraak, is weinig of niet charismatisch, houdt meer van cijfers dan van mensen. Maar hier heeft de 58-jarige Fries geen moeite mee. “Het zou veel erger zijn als ik soft was. Daar word je niet groot mee,” vindt Boonstra, die in een riante villa in Brasschaat woont. Managers of leveranciers die in zijn ogen ernstig in gebreke blijven, kan hij verbaal alle hoeken van de kamer laten zien. En hij twijfelt geen seconde om mensen te ontslaan die hem teleurstellen.

Sommigen vinden dat Boonstra, in het jaar sinds hij voorzitter is van Philips, vooral in het wilde weg om zich heen heeft geslagen. Een insider : “Er werden topmanagers ontslagen, activiteiten geschrapt. Maar waar blijft de strategie ? Behalve loze woorden als de noodzaak van een strict financieel beheer, het belang van de aandeelhouders en aandacht voor de consument hoor ik weinig strategisch.”

Sinds zijn aantreden heeft Boonstra de videotheekketen Superclub gesloten, de ontwikkeling van cd-rom-software in de VS stopgezet, de kabeltelevisiebelangen in de etalage geplaatst, projecten als LCD (platte beeldschermen) en DCC (digitale compact cassette) stopgezet en het Duitse Grundig afgestoten. Boonstra zou ook het laatste zetje hebben gegeven voor de ondergang van Sport 7. Intussen werft Philips Hasselt wel 400 ingenieurs aan en maakt Boonstra van Philips, via de verwerving van Lucent Technologies, een ex- AT&T-onderdeel, de wereldleider op het vlak van eindapparatuur voor telefonie.

Op 1 oktober 1996 ruimde Jan Timmer, die aan zijn Centurion-saneringsoperatie de bijnaam “de slager van Eindhoven” overhield, plaats als president van Philips voor Cor Boonstra hij is de eerste Philips-topman die van buiten het bedrijf komt. Timmer, in dienst bij Philips sinds zijn negentiende, trad in februari onverwachts af als commissaris van Philips. Dat plotse vertrek kan moeilijk worden losgekoppeld van de geldingsdrang van zijn opvolger Cor Boonstra. Sinds de afscheidsreceptie voor Timmer heeft Boonstra weinig respect getoond voor de erfenis van zijn voorganger. In de Nederlandse pers verschenen weinig vriendelijke woorden over de wijze waarop Cor Boonstra zijn voorganger bij het oud vuil zette. Internationale kranten hadden het zelfs over een “persoonlijke afrekening”, terwijl er van de twee grootste vakbonden binnen Philips, Vakbond de Unie en de Industriebond FNV, vingerwijzende woorden kwamen : “Als Boonstra het eigen nest blijft bevuilen, komt er reactie.” Ook het topmanagement neemt Boonstra’s felle impliciete kritiek op het beleid van zijn voorganger Timmer kwalijk. Een Philips-directeur : “Timmer zei altijd : ‘Wij hebben gefaald’. Van Boonstra horen we : ‘Jullie hebben gefaald’. Maar zit hij hier ook al niet bijna drie jaar ?”

Het pijnlijke van deze affaire is dat Timmer Boonstra in 1994 zelf binnenhaalde. Boonstra mist vooralsnog de uitstraling van zijn voorganger, maar beiden hebben ook veel gemeen. Hun afkomst bijvoorbeeld. Timmer is de zoon van een bakker in de Betuwe. De vader van Boonstra was melkboer in Leeuwarden.

De vijf jaar jongere Boonstra is net als Timmer een selfmade man zonder academische opleiding. Maar terwijl Timmer na de middelbare school het liefst had verder gestudeerd, gaf Boonstra er op 16-jarige leeftijd de brui aan. Aanleiding was dat hij in de klas zijn pet niet mocht ophouden, nadat hij bij een weddenschap zijn hoofd kaal had laten scheren om aan geld te komen. Uitgaan vond hij leuker dan leren en zo gaf hij later toe hij had “een opmerkelijk gebrek aan respect voor gezag in die tijd”. Zijn enige titel is een eredoctoraat in de rechten, van de universiteit van Rochester uit 1992. Daarnaast is Boonstra sinds 1993 Officier in de Orde van Oranje Nassau.

Eenmaal van school besloot de jonge Boonstra aan te monsteren bij de rederij KNSM. De harde leerschool aan boord, waar hij wel eens “een ram tegen zijn kop” opliep, deed hem besluiten om te streven naar een positie waarin hij zelf leiding kon geven. Dit werd een leidraad doorheen zijn verdere loopbaan. Een machtsstrijd is hij daarbij nooit uit de weg gegaan. Voor wie hem niet wil volgen, is in zijn omgeving geen plaats. En als hij zijn zin niet krijgt, stapt hij zelf op. Bij voorkeur om “persoonlijke motieven”. Dat heeft hij gedaan na succesvolle perioden bij de zuivelcoöperatieve SRV en bij het Amerikaanse voedingsmiddelenconcern Sara Lee.

Boonstra kwam bij Sara Lee terecht na de overname (1984) van zijn toenmalige werkgever, het familiebedrijf Intradal, door Sara Lee-dochter Douwe Egberts. Bij Sara Lee Europe werd Boonstra binnen het jaar baas. Hij liet er zich kennen als een noeste werker, die elke morgen om zes uur paraat was. Als een hardliner, die niet op een ontslag meer of minder keek zeven bestuurders moesten in zijn tienjarig bewind in Utrecht hun spullen pakken. En als een ambitieuze man. Maar met zijn benoeming midden 1993 tot president en chief operating officer van Sara Lee in Chicago liep het fout. Nauwelijks zes maanden later stapte hij op, officieel om “persoonlijke motieven”, omdat het pendelen tussen Chicago en Utrecht hem te zwaar werd. Naar alle waarschijnlijkheid besloot hij daar te vertrekken omdat hij nooit de positie van eerste man zou bereiken. In een interview kort na zijn vertrek bij Sara Lee vertelde hij later dat hij al in de eerste week van zijn vrijwillige werkloosheid in zijn optrekje in de fiscaalvriendelijke Bahama’s werd bestookt met nieuwe aanbiedingen, vooral van bedrijven uit de levensmiddelensector in Amerika en Zwitserland. De keuze viel echter op Philips. Dat was er in de jaren tachtig niet in geslaagd de grote sprong voorwaarts te maken, zo zei hij in een ander interview. En daar dacht hij vol zelfvertrouwen alsnog aan te kunnen meehelpen. Toen Boonstra in het voorjaar van ’94 de beslissing nam om naar Philips te gaan, was dat ontegensprekelijk met de bedoeling om de leiding over te nemen.

CATHY BUYCK