Een beetje klasse

Het Brussels Hoofdstedelijk Gewest legt nu zijn toekomststrategie vast. Er staat heel wat op het spel. Maar zijn de politici zich daar wel van bewust?

U kan er niet omheen: er beweegt wat in Brussel. Langzaam, toegegeven, maar niettemin zeker. Acties voor stadsvernieuwing gaan hand in hand met privé-initiatieven om de hoofdstad een nieuw gezicht te geven. De weg naar de hel is echter vaak geplaveid met goede bedoelingen en de promotoren en investeerders hebben dat gezegde maar al te vaak in praktijk gebracht. Maar, ondanks een zekere dosis geknoei, zijn de impulsen duidelijk zichtbaar. We beginnen onze rondleiding in de Europese wijk.

Vier miljard frank, dat is het lieve sommetje dat zal moeten worden uitgegeven om het befaamde project “Sentiers de l’Europe” te realiseren. Een honderdtal miljoen, dat is het budget dat voorlopig moet vrijgemaakt worden om het dossier in gang te zetten. De hele investering gaat naar de wederopleving van het Raadsplein, een gebied dat begrensd wordt door de Etterbeekse Steenweg, de Belliardstraat en de uitgang van het Leopoldpark. Het plein wordt verfraaid met een fontein en weelderige aanplantingen. Een voetgangerslaan zal het park over de Belliardstraat en de Etterbeekse Steenweg heen verbinden met het gebouw van de Raad van Europa. Een standbeeld van de kunstenaar Romeda zal het voetgangersgebied de final touch geven.

Het project mag op het actief geschreven worden van de “Tijdelijke Architectenvereniging voor de Gebouwen van de Europese Commissie” en meer bepaald op dat van Eric Staner van het bureau ODC Architectes. De aanvang van de werken is voorzien voor het begin van volgend jaar.

Onder de projecten die nog in de pijplijn zitten, springt het D4/D5-project het meest in het oog. Die twee kantoorgebouwen (zeven bouwlagen) zullen links en rechts van het station Luxemburg oprijzen, meer bepaald op het in onbruik geraakte spoorwegterrein tussen de Trierstraat, de Montoyerstraat en het verlengde van de Parnassusstraat. De beschermde gevel van het station zal daarbij in het oog springen dankzij een luifel die het achterop gebouwde nieuwe station zal overdekken en tevens de overgang zal maken met het gebouw van het Europees Parlement. De verschillende onderdelen, waaronder het Europees museum, zullen door een mall met elkaar verbonden worden. Aan het uiteinde van D5 wordt een commerciële functie voorzien.

Het initiatief wordt aangevoerd door de Promotiemaatschappij Leopold, een constructie die ontsproten is aan de Société Espace Léopold (SEL), die verschillende investeerders, promotoren en aannemers omvat. De bouwtoelatingen moeten normaal gezien eind november afgeleverd worden en dat zou betekenen dat tegen het begin van volgend jaar met de werkzaamheden kan worden begonnen. De investering, gronden niet inbegrepen, wordt geschat op 6 miljard frank. Er werden intussen al onderhandelingen aangeknoopt met het Europees Parlement aangaande de toekomstige bestemming van het complex.

Gedragen door de gunstige marktomstandigheden zijn de promotoren en investeerders eveneens druk bezig in de Wetstraat, de Belliardstraat en de omliggende straten. Laten we de belangrijkste projecten even overlopen.

Banimmo Real Estate ( BRE) heeft het nummer 32 afgebroken (op de hoek met de Handelsstraat). “Het nieuwe gebouw werd omgedoopt tot Chrysalis en zijn gebogen, volledig glazen gevel heeft tot doel de rechtlijnigheid van de straat te breken,” beklemtoont André Sougné, gedelegeerd bestuurder van BRE. De laatste drie van de negen verdiepingen geven uit op een terras. Het gelijkvloers zal inspringen om doorgang te geven aan de voetgangers. Chrysalis zal uit zijn cocon te voorschijn komen in november 2001.

Recht tegenover, naast de Eurosquare, worden de nummers 51-53 gerenoveerd door Cofinimmo, terwijl Belfoca zich klaarmaakt om het nummer 23 een facelift te geven. Robelco van zijn kant, zet zich aan de renovatie van het oude gebouw van Zürich.

Ook de Jozef-II-straat is het toneel van heel wat veranderingen. Buelens maakt zich klaar om The Century (18.000 m²) op de markt te gooien en Banimmo Real Estate is druk in de weer met Eudip III ( European District Properties). Dat gebouw van 16.000 m², dat de Jozef-II-straat (nummers 73-81) verbindt met de Wetstraat (nummer 80), zal dankzij een unieke toegang het aantal ingangen naar de verschillende gebouwen van de Europese Gemeenschappen beperken. De investering van ongeveer 1,5 miljard frank mikt vooral op een harmonisering van het (stedelijk) landschap.

Nog het vermelden waard is dat nu ook het Millennium-gebouw aan de Belliardstraat op de markt gekomen is en dat renovaties doorgevoerd worden aan een gebouw in de Nerviërsstraat (8000 m²), evenals aan de Kunstlaan 19 (5000 m²).

De investeerders mogen er dan wel vaart achter zetten, hetzelfde kan zeker niet gezegd worden van de overheid. Al jaren wordt luidkeels geroepen dat er werk zal gemaakt worden van de “facelift” van de Wetstraat. Tot nog toe is dat echter dode letter gebleven. Het ging daarbij onder meer over de verbreding van de trottoirs en de verfraaiing van de omgeving met nieuw stadsmeubilair en groen. Er wordt weliswaar onderhandeld tussen de verschillende belanghebbenden, maar blijkbaar zijn al de struikelblokken, waaronder de financiering, nog niet omzeild.

De renovatie van City 2 – de grootscheepse operatie die door AG werd uitgevoerd – is voltooid en wordt nu voortgezet met de uitbouw van City Center, een kantoorcomplex van 16.000 m² dat tegen 2001 zal ingewijd worden.

Daar recht tegenover kan ook de Martini-, of als u wil Rogiertoren of het Internationaal Rogiercentrum ( IRC), eveneens vrij snel uit zijn as herrijzen. Dat gebouw, dat in gelijke delen in handen is van Immobel, Artesia en de Nationale Bank van Finland, wordt normaal gezien afgebroken om daarna weer opgebouwd te worden. Het project werd toevertrouwd aan de architectenbureaus Michel Jaspers en Philippe Samyn en werd helemaal herzien. Met het project is de tijdelijke of definitieve verhuizing van het Théatre National verbonden. Twee ontwerpen (één met theater en één zonder) zijn het voorwerp van een openbaar onderzoek.

De investering van 3,5 miljard frank moet uitmonden in de aanleg van 60.000 tot 70.000 m² kantoorruimte en 500 parkingplaatsen. Intussen is begonnen met de verwijdering van het asbest in de toren. De afbraak wordt voorzien voor maart volgend jaar.

Ook in de Noordwijk zit beweging. In partnership met AG is Immobel van plan om vanaf 2002 te beginnen met de bouw van het Brunord-complex (met een mogelijke 75.000 m²). De North Galaxy (100.000 m²) zit nog in de mappen bij Atenor en CDP, terwijl City Atrium (45.000 m²) – een tijdelijke vereniging van CDP en Burco – waarschijnlijk het eerste project zal zijn dat het daglicht ziet.

Aan de overkant van de kleine ring, is de Emile Jacqmainlaan een bruisende straat aan het worden. De ombouw van de zetel van AG en van de groep IPM is volop aan de gang. Banimmo Real Estate gaat vóór het einde van het jaar ook een bouwaanvraag indienen voor een gemengd project aan de Jacqmainpoort, dat uitgetekend werd door het Atelier d’Architecture d’Art Urbain. In de komende dagen wordt daarenboven de nieuwe inkomhal van de Brouckèretoren ingewijd. De modernisering van de kantoren wordt daar in 2001 afgerond.

Al die projecten moeten aangevuld worden met een nieuw openbaar plan van aanleg dat een verbinding zal leggen tussen de Noordwijk en het stadscentrum.

Op een steenworp van de Kruidtuin buigt Bernheim zich over het “ziekbed” van de Kruidtuinbuilding, een realisatie van Henry Montois uit de jaren zestig die al vele jaren ingenomen wordt door allerlei administraties. Samen met de bouwfirma Kumpen heeft Bernheim de uitwerking van het project toevertrouwd aan het Atelier de Genval, dat hiervoor samenwerkt met de Architectes Associés. “Het idee ligt nu nog ter studie, maar is er vooral op gericht een zware renovatie door te voeren met behoud van de bestaande structuur, die ideaal is voor een kantoorgebouw,” stipt Bernheim-verantwoordelijke Alain De Coster aan.

Een ander opmerkelijk initiatief is de renaissance van het Arenberggebouw, de oude hoofdzetel van KBC. Het gaat om een investering van circa 2 miljard frank, die door KBC-dochter Almafin wordt gedragen. Het project werd, onder toezicht van Philippe Verdussen, uitgewerkt door het bureau Archi 2001 en moet uitgroeien tot een harmonisch geheel van kantoren, woningen en handelszaken. Het Wolfers-gedeelte (4000 m²) zal helemaal gerenoveerd worden in overeenstemming met de filosofie van Victor Horta, die het gebouw destijds nog ontworpen heeft voor de juwelierszaak Wolfers. Het gelijkvloers en een deel van de eerste verdieping zijn voorbehouden voor het nieuwe KBC-agentschap, de rest wordt verhuurd. Het gedeelte Arenberg (15.000 m²) wordt dan weer helemaal ingericht als kantoorruimte. Aan de Bergstraat blijven de handelszaken behouden en worden op de verdiepingen woonruimten ingericht. En tenslotte zal de bioscoop Nova er zich normaal gezien definitief vestigen. De werken zijn begonnen en worden afgerond in 2003.

Moet hij

eraan geloven of niet? Het indianenverhaal rond de oude Lottotoren – intussen omgedoopt tot Central Plaza – krijgt misschien dan toch nog een gelukkig staartje. Voor het einde van het jaar zou immers de bouwtoelating gegeven worden. De ontmanteling van de toren is gebeurd en de eigenaar, Immobel, wacht nu ongeduldig op het groen licht om de afbraak- en wederopbouwwerkzaamheden op te starten. Het project dat uiteindelijk het daglicht zal zien, is het resultaat van een samenwerking tussen de kabinetten Art & Build en Henry Montois.

Het complex aan het Oefenplein in Elsene nadert zijn voltooiing en krijgt in maart 2001 de laatste twee van de zes gebouwen opgeleverd die door Standard Life werden aangekocht.

Eveneens in Elsene, zal op het Flageyplein de vernieuwbouw van het Omroepgebouw plaatsvinden, een dossier waar we later zeker op terugkomen. De Silver Building (25.000 m²) aan de Reyerslaan geraakt eveneens stilaan afgewerkt. Het gebouw werd aangekocht door AGF en zal eind december afgewerkt zijn.

En dan is er nog het project van de Kroontuinen, de nieuwe bestemming voor het gewezen Militair Hospitaal, dat de aanleg van 1000 woningen, kantoren (32.000 m²) en buurtwinkels (5000 m²) omvat. De bouwtoelating werd afgeleverd, maar een herziening van het project, om het een meer stedelijk uitzicht te geven, ligt nu ter studie.

Ook de residentiële activiteit zit in de lift. Onder de verschillende activiteiten die gaande zijn, valt die van Bernheim in de Clos des Trois Fontaines in Oudergem te vermelden. Het gaat om een project van een honderdtal appartementen, die in twee fasen zullen gebouwd worden. De eerste fase loopt af in de lente van volgend jaar. In Sint-Pieters-Woluwe werd een herwerkte en verbeterde versie van de bouwaanvraag voor de site Mooi Bos neergelegd. Het betreft de bouw van een dertigtal woningen.

Als het over cultuur, ontspanning en handel gaat, komt Brussel niet helemaal uit de verf. Het project Tour & Taxis, dat ontworpen werd op basis van het nieuwe GBP, wacht nog op ratificatie. Bij de Stad Brussel werd inmiddels de stedenbouwkundige vergunning neergelegd en de verantwoordelijken van Ackermans & van Haaren hopen tegen het einde van het jaar de commercialisering en vervolgens de bouw van de site op gang te mogen brengen.

Er wordt verder nog gesproken over de oprichting van een museum voor hedendaagse kunst op de plaats van het Klein Kasteeltje. Het zou om iets unieks in zijn soort gaan, zij het in grote lijnen geïnspireerd op het Guggenheim in New York. Men wil daarmee dat gedeelte van de stad een nieuwe dynamiek meegeven. Het project, dat op ongeveer 3 miljard frank geschat wordt, krijgt nu al, nog voor het eigenlijk werd voorgesteld, de banbliksems van sommige politici op de hals.

Over het lot van Heron City, het ontspanningscentrum aan de Guldenvlieslaan, is intussen nog niets beslist. De “herziene en verbeterde” versie van het project, uitgewerkt door de architectengroep Michel Jaspers en waarin rekening gehouden werd met de opmerkingen die bij de jongste raadpleging naar boven kwamen, werd vorige week opnieuw voorgelegd aan de stedenbouwkundige commissie van Elsene. Hoe die discussie uiteindelijk zal aflopen, weet niemand.

Als er ooit

een constructief debat komt. Want de stoelendans na de gemeenteraadsverkiezingen doet enige twijfels rijzen over de ware motieven van de politieke verantwoordelijken. Bij het ter perse gaan was de toestand zo, dat Eric André zijn functie als staatssecretaris voor Ruimtelijke Ordening neerlegt om burgemeester van Ukkel te worden. Nochtans had hij een fameuze krachtproef afgelegd door een uitweg te vinden uit dossiers, die voor het hoofdstedelijk gewest even delicaat als cruciaal zijn, met name het GBP en het GOP. Dankzij politiek overleg en openheid is hij erin geslaagd om langzaam maar zeker het vertrouwen tussen de privé- en openbare medespelers te herstellen.

Al die dossiers zijn op dit ogenblik nog hangende. Zijn opvolger zal zich moeten onderdompelen in een complexe materie en we weten intussen nog niets over zijn bekwaamheden noch over de richting die hij zal inslaan. Wordt dit een terug naar af?

Er is trouwens nog een andere vraag die heel wat observatoren met recht en reden mogen stellen: gaat de stemming over het GBP weer maar eens aanleiding geven tot partijpolitieke en interne discussies, die de situatie zullen blokkeren? Een verlies van tijd en energie is dat. Op het gebied van het vastgoed heeft Brussel werkelijk nood aan een regionale visie, zonder dat het nog eens hoeft te lijden onder de tirannie van 19 narcistische “baronieën”. Het gaat daarbij niet alleen om economische belangen. De plaats van Brussel, en dus van het land, op het Europees schaakbord staat op het spel. Een beetje klasse doet heus niemand kwaad.

véronique pirson