“Een bedrijfsoverdracht begint al bij de start”

“Nadenken over bedrijfsoverdracht begint al op de dag dat je begint te ondernemen”, zegt Patrick Jordens. Het diensthoofd ambitieus ondernemen van het Agentschap Innoveren & Ondernemen (VLAIO) ziet veel praktische beslommeringen bij een overdracht, maar belangrijker is de emotionele kant voor de ondernemer. “En alles begint met een goed gesprek.”

Tijdens de negende Week van de Bedrijfsoverdracht kan je als ondernemer het gratis advies van een expert inwinnen tijdens persoonlijke sessies. Dat is voor het eerst zo. “Want we merken dat ondernemers zich wel voldoende informeren, maar met die informatie weinig doen. Daarom leggen we tijdens de Week van de Bedrijfsoverdracht drie accenten. Ten eerste: ondernemers bewust maken dat een overdracht complex is en enkele jaren voorbereiding vraagt. Begin er dus op tijd aan. Ten tweede: informatiebronnen aanreiken. We bieden een gratis informatiepakket aan, we informeren via de pers en onze campagnewebsite, en we organiseren in heel Vlaanderen informatiesessies met verschillende onderwerpen. Ten derde: we zetten ondernemers aan met die informatie aan de slag te gaan. Daar helpen adviseurs en experten bij. We hebben lijsten van experten waar ondernemers kunnen aankloppen, maar nieuw dit jaar is dat ze op dinsdag en donderdag in de kantoren van VLAIO gratis advies van een adviseur kunnen inwinnen tijdens een sessie van 45 minuten. Ook ondernemers met een kleine zaak zijn daar welkom.”

Als ondernemer ben je vooral bezig met je zaak te leiden. Als het bedrijf floreert, is een overnemer vinden een koud kunstje, toch? Of de kinderen nemen de zaak over.

PATRICK JORDENS. “Zo eenvoudig is dat niet. Veel ondernemers beschouwen hun bedrijf als een kind dat ze hebben grootgebracht. Loslaten is emotioneel. Ondernemen gaf hun leven betekenis. Wie is de ondernemer nog zonder zijn onderneming? Lonkt het zwarte gat? Daar zijn ze bang voor. Vooral zaakvoerders van kleine bedrijven zijn zo druk bezig, dat ze bovendien geen tijd hebben om een strategische planning te maken. Maar durven nadenken over hoe de onderneming zonder jou kan functioneren, is een eerste noodzakelijke stap bij een overdracht. Want al te vaak zit alle kennis en macht geconcentreerd bij één persoon, dat is gevaarlijk voor de continuïteit. Dat hoeft zelfs geen overname te zijn, want wat als je wegens ziekte of welke reden ook lange tijd afwezig bent? Daarom moet je eigenlijk al van in het begin ervoor zorgen dat je bedrijf kan voortbestaan zonder jou.”

Hoe doe je dat? Hoe maak je je bedrijf klaar voor een overdracht?

PATRICK JORDENS. “Alles begint met een goed gesprek. Ga praten met de mensen in je omgeving. Als je personeel hebt, praat met je naaste medewerkers. Maar ook met je kinderen. Willen zij betrokken worden of hebben ze liever een verkoop? Breng je eigen verwachtingen en die van alle betrokkenen in kaart. Praten en luisteren vormen de eerste stap, veel meer dan nadenken over fiscale constructies en het financiële plaatje.”

Als ouder hoop je dat de kinderen de zaak die jij hebt opgebouwd voortzetten. Maar 70% van de zaakvoerders die op zijn kinderen rekent, durft het hen niet te vragen.

PATRICK JORDENS. “Er is wel wat beterschap in die cijfers, maar nog te veel ondernemers gaan ervan uit dat hun bedrijf door de kinderen wordt overgenomen zonder dat ze dat eigenlijk echt weten. Er wordt nog te weinig over gesproken, dat klopt.”

Die onduidelijkheid zorgt toch voor spanningen en frustraties in een familie? Want wat als de kinderen andere plannen hebben?

PATRICK JORDENS. “Ja, en die onduidelijkheid is evenzeer nefast voor werknemers, klanten en leveranciers. Een leverancier wil continuïteit en zal die elders zoeken als die signalen krijgt dat jouw onderneming daar niet mee bezig is. Ook personeel zal sneller vertrekken, terwijl je hun kennis net nodig hebt om een overname te laten slagen. Bij een familie speelt er nog meer, het bedrijf maakt deel uit van het patrimonium. Een gesprek binnen een familie hierover is niet altijd evident. Daarom hebben we ook veel experts ter beschikking die gespecialiseerd zijn in de emotionele kant van het verhaal, in het bespreekbaar maken van de overdracht. Zelfs in een gezin.”

Hoe kom je tot een consensus bij een familiale overdracht? Welke aanpak raden jullie aan?

PATRICK JORDENS. “Maak heel duidelijke afspraken en leg die vast in een familiecharter. Dat is zeker aan te raden als je het bedrijf overlaat aan een tweede of derde generatie waarbij niet iedereen een actieve rol opneemt. Ook al bezit je een pak aandelen, dat betekent niet dat je zomaar het personeel of de klanten instructies kan geven. In het familiecharter leg je dat allemaal vast: wie speelt welke rol? Wat zijn de loopbaanpaden? Hoe worden eigenaars vergoed die niet meewerken in het bedrijf? Wat kan de bedrijfsleider beslissen en wat de raad van bestuur? En wat als iemand zijn aandelen wil verkopen? Denk daarover op voorhand heel goed na, dat bespaart problemen.”

Hoe bepaal je de prijs van een bedrijf?

PATRICK JORDENS. “Er is een verschil tussen prijs en waarde. De prijs is het resultaat van een onderhandeling, en een goede onderhandelaar zal voor wat weinig waarde heeft toch een deftige prijs kunnen bedingen. Maar vaak spelen er ook andere factoren, zoals de zekerheid voor het personeel, waardoor niet altijd wordt verkocht aan de hoogste bieder. Zeker binnen de familie is geld niet altijd de hoofdbekommernis.” “Om de waarde te bepalen, raden we aan om een overdrachtsplan te laten maken door een gespecialiseerd adviseur. Die maakt dan een SWOT-analyse en bepaalt op basis daarvan een indicatieve waarde. Als je hier op tijd mee begint, kan je werken aan de verbeterpunten om de waarde te doen stijgen. Een mogelijke overnemer vindt het belangrijk dat jouw bedrijf complementair is met zijn plannen. Zorg dus voor een duidelijk beeld van wat jouw bedrijf doet: de markt, de klanten, de producten en diensten, de interne processen, de financieringsstromen. Zelfs voor kleine bedrijven is dat interessant.”

Daar kruipt tijd in. Tussen het idee en de ondertekening van een overname duurt het vijf tot tien jaar, stelt VLAIO.

PATRICK JORDENS. “Als je tien jaar op voorhand begint na te denken over wat je later wilt doen met je onderneming, dan heb je nog ruim de tijd om alle noodzakelijke stappen te zetten en met jezelf in het reine te komen. Hoe langer je ermee wacht, hoe minder je zelf in de hand hebt. Maar je moet je plannen ook niet meteen aan de grote klok hangen.”

Welk advies geven jullie ondernemers over de juridische kant van een overname?

PATRICK JORDENS. “Het juridische aspect krijgt pas op het einde van het hele proces veel aandacht. Het gaat dan vooral over de continuïteit. Zorg dat de vergunningen nog voor lange tijd in orde zijn, dat zorgt voor zekerheid bij de overnemer. Hetzelfde met de lopende contracten zoals de huur van de bedrijfsgebouwen, vernieuw die op tijd. Net als de contracten met klanten en leveranciers. Hou alles van waarde in het bedrijf en beperk de risico’s voor de mogelijke overnemer.” “Maak je bedrijf overdraagbaar. Misschien is een overnemer geïnteresseerd in een deel van de onderneming. Dan kan je het bedrijf splitsen in verschillende entiteiten met een holding daarboven. Of misschien is het net interessanter om verschillende takken onder te brengen in één bedrijf. Dat is specialistenwerk, dus laat je hierbij zeker adviseren.”

Een overname loopt bijna altijd goed af: 96% van de overgenomen bedrijven bestaat nog na vijf jaar.

PATRICK JORDENS. “Meer nog, de overdracht is een trigger voor groei. Bij een overdracht wordt er stilgestaan bij waar het bedrijf mee bezig is. Wat niet goed loopt, wordt veranderd of afgestoten zodat de nieuwe leidinggevende een vliegende start kan nemen.”

Jouw bedrijfsoverdracht start op www.weekvandebedrijfsoverdracht.be

Je bedrijf overlaten? Een bedrijf overnemen? Dan tellen alle details. Kom naar de Week van de Bedrijfsoverdracht voor gratis advies of neem deel aan de workshops.