Economische vooruitzichten in Spanje lijden onder het Catalaanse conflict

Spanje leek in 2017 eindelijk uit de economische en politieke crisis te kruipen. Toen kwam het Catalaanse referendum. Dat probleem verdwijnt niet in 2018.

Mariano Rajoy had zes woelige jaren als Spaans premier overleefd en keek uit naar een rustig 2018. De economische crisis en de recessie verdwenen in de achteruitkijkspiegel. Na twee verkiezingen zonder duidelijke winnaar in 2016 vormde hij een minderheidsregering die een zekere stabiliteit wist te bereiken. En toen barstte de Catalaanse crisis los.

De echo’s van de hardnekkigheid van de Catalaanse regering om een ongrondwettelijk referendum over onafhankelijkheid te houden en van de poging van Rajoy om dat met oproerpolitie te beletten, zullen de Spaanse politiek in 2018 domineren. Na de onafhankelijkheidsverklaring in het Catalaanse parlement stelde Rajoy de opstandige regio onder rechtstreeks bestuur en riep hij verkiezingen uit voor 21 december 2017.

Het is een gok, maar een heel sluwe. De Catalaanse onafhankelijkheidsbeweging onder leiding van de afgezette minister-president Carles Puigdemont liet zijn dreiging vallen dat ze het directe bestuur zou verstoren door burgerlijke ongehoorzaamheid. Tegen Puigdemont loopt een gerechtelijk onderzoek waarbij hij misschien met ernstige beschuldigingen te maken krijgt.

Rajoy loopt het risico dat de verkiezingen een separatistische meerderheid opleveren. Maar veel Catalanen waren in stilte geschokt toen Puigdemont aanstuurde op een onafhankelijkheid tegen elke prijs. De verkiezingen geven unionistische partijen de kans stemmen te verzamelen onder de partijloze, voornamelijk zwijgende meerderheid die tegen onafhankelijkheid is.

Einde van een tijdperk

Het conflict heeft de Spaanse economische vooruitzichten al minder rooskleurig gemaakt, ook voor Catalonië. De vorige voorspellingen gaven voor 2018 net als de drie voorgaande jaren een groei van 3 procent aan. Regeringsambtenaren hoopten dat de werkeloosheid zou dalen tot een nog altijd hoge 15 tot 16 procent. Dat lijkt nu allemaal optimistisch.

Misschien komen er algemene verkiezingen in 2018. De Baskische Nationalistische Partij zal minder happig zijn om nog een begroting mee goed te keuren. Rajoy heeft er wel op toegezien dat hij zijn optreden in Catalonië heeft doorgepraat met de socialistische PSOE in de oppositie en het centrumrechtse Ciudadanos dat de regering steunt. Maar misschien ziet hij een kans om een sterker mandaat te krijgen.

Het Catalaanse probleem zal niet vanzelf verdwijnen. Een grote minderheid wil onafhankelijkheid en een meerderheid de status quo. Op aandringen van de socialisten heeft Rajoy toegestemd met een commissie over grondwetshervorming in het Spaanse parlement. Wat er ook gebeurt, er is een einde gekomen aan het tijdperk van democratische co-existentie, welvaart en vooruitgang dat de Spaanse grondwet van 1978 had ingeluid. Alleen als de politici dat erkennen, kan het land een nieuw tijdperk van succes beginnen.