Impactvol ondernemen is een ambitie die diverse thema’s behelst. Biodiversiteit is daar slechts een van, maar het is misschien wel een van de meest kritieke. De maatschappelijke en economische impact ervan is erg groot.
Onder de noemer biodiversiteit valt alles wat leeft op onze planeet, alsook de onderlinge interacties in de verschillende ecosystemen. Die rijke biologische verscheidenheid is van levensbelang voor ons bestaan. Helaas gaat het de verkeerde kant uit. In de voorbije vijftig jaar waren drie economische systemen verantwoordelijk voor bijna 80 procent van het biodiversiteitsverlies: het voedsel-, land- en oceaangebruik; de infrastructuur en de gebouwde omgeving; en de energie- en winningsindustrieën.
Het verlies van onze biodiversiteit vormt een van de grootste bedreigingen waar de mensheid het komende decennium mee te maken zal krijgen. Concrete voorbeelden zijn de vernietiging of de aantasting van natuurlijke habitats, de uitputting van natuurlijke hulpbronnen, de achteruitgang van soorten en de verstoring van inheemse ecosystemen door vervuiling of de introductie van invasieve soorten of plaagsoorten.
“Als de biodiversiteit verdwijnt, verdwijnen ook alle voordelen die we eruit halen”, weet Jonas Lembrechts, doctor in de ecologie aan de Universiteit Antwerpen en Antwerp Management School. “Dat heeft tastbare gevolgen: meer overstromingen en droogte, minder landbouwopbrengst, meer luchtvervuiling, een grotere impact van klimaatverandering enzovoort. Zelfs op en rond je bedrijfsterrein is dat voelbaar.”
‘Er bestaat geen universele maatstaf voor biodiversiteit, zoals die er voor bijvoorbeeld koolstofemissies wél is’
Extra middelen
Volgens een onderzoek van Wageningen University & Research is minstens 40 procent van de wereldeconomie afhankelijk van biologische hulpbronnen. Een studie van WWF-België, Natagora en Natuurpunt bevestigt de maatschappelijke en economische impact. In het kader daarvan vroegen de natuurorganisaties aan de Vlaamse Instelling voor Technologisch Onderzoek (VITO) en de Universiteit van Luik drie concrete cases uit te lichten: het Kastanjebos in Herent, de Plateau des Tailles-hoogvlakte in de provincie Luxemburg en het natuurgebied Demerbroeken in Scherpenheuvel-Zichem.
“Voor elk project werden de kosten voor het herstel, de inrichting en het beheer in rekening gebracht, alsook de winsten”, legt Hans Moyson van WWF-België uit. “Daaruit blijkt dat iedere geïnvesteerde euro de maatschappij op de langere termijn tussen 8 en 51 euro aan baten oplevert, naargelang het onderzochte project. De terugverdientijd ligt tussen zeven en zestien jaar.”
Het rapport besluit dat het herstel van natuurgebieden niet alleen cruciaal is om een duurzame toekomst te verzekeren, maar dat het ook heel wat oplevert aan de economie. “De winsten zijn weliswaar niet altijd de harde cashflows die terugvloeien naar de investerende partij”, klinkt het. “Ze vertalen zich enerzijds in overheidsbesparingen waardoor extra middelen vrijkomen, en anderzijds in baten voor private partijen, zoals werkgevers, woningeigenaars en spelers in de recreatie- en toerismesector.”
Indicatoren voor biodiversiteit
Bedrijven kunnen en moeten hun steentje bijdragen. Via biodiversiteitsmetingen kunt u de situatie op uw eigen terreinen in kaart brengen en te weten komen welke inspanningen opportuun zijn. “Er bestaat echter geen universele maatstaf voor biodiversiteit, zoals die er voor bijvoorbeeld koolstofemissies wél is”, merkt Hans Van Gossum van het advies- en ingenieursbureau Arcadis op. “Biodiversiteit is dan ook complex, dynamisch, divers en locatiegebonden.”
Gelukkig zijn er wel algemeen aanvaarde biodiversiteitsindicatoren, waaronder de Living Planet Index (LPI) en de Mean Species Abundance (MSA). Die brengen de evolutie van verschillende soortenpopulaties in kaart. Op basis van de MSA ontwikkelde Arcadis de Biodiversity Net Gain Calculator (BNGC). Die kwantificeert de positieve en de negatieve effecten, waarbij de nadruk op landgebruik ligt. De tool werd mee opgenomen in de rapporten van de Europese Commissie.
‘Groen op een bedrijfsterrein zorgt voor gelukkigere en gezondere werknemers, zeker als je het combineert met een actief buitenbeleid’
“De BNGC geeft je, als organisatie, operationele en strategische inzichten in de huidige en potentiële biodiversiteitswaarde van je bedrijfsterreinen”, legt Hans Van Gossum uit. “Je kunt daarmee verschillende scenario’s evalueren, invasieve soorten inventariseren en de progressie en de effecten van je maatregelen monitoren. Bovendien heb je zo een handige rapporteringstool in huis in het kader van de CSRD-verplichting” (de Corporate Sustainability Reporting Directive, nvdr).
BiodiversiTree is een initiatief dat door de overheid wordt gefinancierd en wetenschappelijke steun krijgt van het Koninklijk Belgisch Instituut voor Natuurwetenschappen. Ook die onlinetool stelt ondernemingen concrete acties voor in vier takken van hun bedrijfsvoering: bedrijfsterreinen, infrastructuur, aankoopbeleid en procesvoering. De door de provincie Antwerpen ontwikkelde Biodiva-scan is eveneens een aanrader: die geeft meer inzicht in hoever u al staat in uw biodiversiteitsbeleid, en in hoe u stappen voorwaarts kunt doen.
Actie ondernemen
Zodra u een goed zicht hebt op de situatie, kunt u als onderneming op verschillende manieren bijdragen aan het herstel van de biodiversiteit. U kunt een groene bedrijfsvoering nastreven door te investeren in biodiversiteitsvriendelijke bedrijfsterreinen met groendaken, bloemenweides en nestkasten. In die context is ook Leasebees een interessant initiatief, dat de lokale biodiversiteit bevordert via operationele leasing van bijenkasten.
“We zien in veel gevallen de positieve effecten daarvan”, zegt Jonas Lembrechts. “Groen op een bedrijfsterrein zorgt voor gelukkigere en gezondere werknemers, zeker als je het combineert met een actief buitenbeleid. Het verlaagt ook de temperatuur tijdens hittegolven, wat resulteert in een aangenamere werkomgeving en lagere kosten voor airconditioning.”
“De context is weliswaar belangrijk. Een bijenhotel is bijvoorbeeld niet interessant zonder bloemen in de buurt, en nestkasten helpen niet zonder bomen in de omgeving. Als je bedrijf in het midden van een grijze zone ligt, is de uiteindelijke winst vaak minder groot dan gehoopt.”
‘De context is belangrijk. Een bijenhotel is niet interessant zonder bloemen in de buurt, en nestkasten helpen niet zonder bomen in de omgeving’
U kunt ook duurzamer inkopen door te kiezen voor leveranciers met een ecologische certificatie en met respect voor ecosystemen. Investeren in projecten die de natuur herstellen en zo koolstofuitstoot compenseren, is eveneens een optie. Samenwerken met lokale natuurherstelprojecten via sponsoring, uw medewerkers betrekken bij natuurbeheeracties en groene teambuildings organiseren zijn evenzeer lovenswaardige initiatieven.
Een mooi voorbeeld van zo’n herstelproject is Business for Nature in het Natuurpark Rivierenland rond Mechelen. Europa investeert daar 7,6 miljoen euro. Om de resterende financieringskloof te overbruggen, kunnen bedrijven via dit project investeren in het herstel van de klimaatbuffers. In ruil krijgen ze zichtbare communicatie en erkenning, inspirerende teambuildings en duurzame netwerkmogelijkheden. Ruim dertig ondernemingen engageerden zich al, goed voor een bedrag van 156.000 euro. De resterende 194.000 euro wordt in de komende maanden gezocht. Bedrijven kunnen deelnemen vanaf 1.000 euro.
Nature credits zorgen voor economische hefboom
Steeds meer regelgevingen benadrukken het belang van natuurherstel. Europa wil daar nog sterker op inzetten via nature credits of biodiversiteitskredieten. Dat zijn verhandelbare certificaten die een aantoonbare, positieve impact op de natuur vertegenwoordigen. In tegenstelling tot traditionele financiering voor natuurprojecten maken zij het mogelijk biodiversiteitsherstel en ecosysteemverbetering te koppelen aan marktmechanismen.
“Elke credit staat voor een meetbare verbetering van natuurlijke systemen”, weet Jocelijn Geurts van het duurzaamheidsadviesbureau Axudo. “Denk aan het herstellen van wetlands, het versterken van leefgebieden van bedreigde diersoorten of het verbeteren van de bodemkwaliteit of waterzuivering. Het doel is enerzijds bedrijven en investeerders te betrekken bij natuurbescherming, en anderzijds financieringsstromen aan te boren voor projecten die anders moeilijk realiseerbaar zijn.”
Europa wil tegen 2027 een betrouwbare, transparante en vrijwillige markt hebben voor nature credits.
