Belg wordt global head of Sustainability van één van de grootste consultancybedrijven: ‘Onze rol is bedrijven waarschuwen voor het Kodak-moment’

Jean-Charles van den Branden is al meer dan 27 jaar aan de slag bij Bain & Company, een van de drie grote consultancybedrijven ter wereld, met 63 kantoren in 38 landen. Sinds kort staat onze landgenoot wereldwijd aan het hoofd van de duurzaamheidsdivisie.

“Ik heb me altijd gespecialiseerd in consumentengoederen”, zegt Jean-Charles van den Branden. “Maar sinds een tiental jaar ben ik uitsluitend met duurzaamheid bezig. Sinds kort beheer ik wereldwijd de duurzaamheidsstrategie van de groep. Duurzaamheid is voor mij meer dan enkel mijn baan. Ik ben ervan overtuigd dat iedereen een bijdrage kan leveren. Ik probeer ook privé het voorbeeld te geven. Zo vlieg ik veel minder dan vroeger. Sinds meer dan acht jaar ben ik ook vegetariër, uit overtuiging. Mijn zonen weten ondertussen dat wanneer ze thuis langskomen er geen vlees op tafel komt. Er zijn genoeg lekkere plantaardige alternatieven voor fast- en comfortfood. Zo zie ik mogelijkheden voor veel sectoren. We moeten onze klanten ervan overtuigen dat ze de verandering niet kunnen tegenhouden, en ze tegelijk helpen een winnaar te zijn in die transitie.”

Met het voorbeeld van uw zonen veegt u meteen de fabel van tafel dat jongere generaties meer begaan zijn met het klimaat?

JEAN-CHARLES VAN DEN BRANDEN. “Uit onderzoek dat we hebben gedaan, blijkt dat de jonge generatie niet per se meer bezig is met duurzaamheid, maar het is wel die generatie die veel meer nadenkt over welke toekomst ze tegemoet gaat. Het gaat om een beperkt aantal sectoren: de landbouw, het transport en de bouw hebben een enorme impact. Als we die de transitie kunnen laten maken, zijn we een hele stap verder. Ik ben een pragmaticus. Het kan, maar het zal een inspanning vragen. Daarom moeten we de jonge generatie een positief beeld meegeven. In alle sectoren wordt keihard gewerkt aan duurzame oplossingen. Die zullen voor een schonere, aangenamere wereld zorgen.”

Toch leert uw onderzoek dat heel wat bedrijven andere prioriteiten hebben, zoals AI, groei, inflatie en geopolitieke onzekerheid. Zijn die elementen dan niet gelinkt aan klimaat?

VAN DEN BRANDEN. “Jawel, maar soms ligt de focus op de korte termijn. Dat betekent echter niet dat de aandacht voor duurzaamheid weg is. We zien dat eindconsumenten steeds meer wakker liggen van de gevolgen van de klimaatverandering. Daar wijzen we onze klanten op. Er is zo’n omslag aan de gang, ook technologisch, dat geen enkel bedrijf het zich kan veroorloven duurzaamheid nu even aan de kant te schuiven. Niet alleen consumenten verwachten duurzaamheid. Uit wereldwijd onderzoek van Bain onder 500 afnemers op de bedrijvenmarkt blijkt dat duurzaamheid een van de drie belangrijkste criteria is voor aankopers. Meer dan een derde geeft aan dat ze bij leveranciers zouden weggaan als ze niet aan hun duurzaamheidsverwachtingen voldoen.”

Van de bedrijven die hun voortgang via CDP (Carbon Disclosure Project) bekendmaken, loopt 30 procent ver achter op zijn scope 1- en scope 2-emissiereductiedoelstellingen. Bijna de helft loopt achter op scope 3-doelen. Veel bedrijven herevalueren hun klimaatdoelstellingen.

VAN DEN BRANDEN. “Na de pandemie was er een ongebreideld optimisme. Een zekere terugval naar een meer realistische ambitie is dan ook niet zo verwonderlijk. Veel bedrijven ontdekken dat niet alles even makkelijk is. Daarenboven komen veel van de deadlines ze zich oplegden heel snel dichterbij. Toch zijn er al heel wat inspanningen gebeurd om bijvoorbeeld scope 1- en 2-uitstoot, dus wat je zelf uitstoot, te verminderen. Het is echter heel wat moeilijker ook scope 3, de uitstoot in het hele productieproces en bij het gebruik, terug te dringen. Het begint al bij de rapportering. Kunnen we alles correct in kaart brengen? Dankzij AI worden daar echter heel snel stappen in gezet.”

Er wordt vooral aandacht besteed aan broeikasgassen. Maar het klimaatprobleem is toch breder?

VAN DEN BRANDEN. “Uiteraard. Het gaat om broeikasgassen, niet enkel om CO2. Methaan is bijvoorbeeld een groot probleem in de landbouw. Het doel is echter al onze activiteiten binnen de fysieke limieten van de aarde te organiseren. Zo besteden we ook veel aandacht aan zogenoemde nieuwe entiteiten: stoffen en materialen die volledig door menselijke activiteiten zijn gecreëerd. Denk aan giftige verbindingen zoals synthetisch verontreinigende stoffen en radioactief materiaal, maar ook aan genetisch gemodificeerde organismen, nanomaterialen en microplastics. Ook het waterverbruik en biodiversiteit komen meer en meer aan bod.”

Hoe overtuigt u uw klanten om de korte termijn even te vergeten en ook op lange termijn strategische duurzame beslissingen te nemen?

VAN DEN BRANDEN. “Dat is de uitdaging. Waar het eigenlijk om gaat, is future back thinking. Stel je de wereld over tien jaar voor. Hoe moet je je daar vandaag strategisch op voorbereiden? Dat is niet makkelijk. Eerst en vooral omdat mensen gewoon zijn van bekende denkkaders te vertrekken. Je ziet nu dat bedrijven ook externaliteiten meenemen in de berekening van hun investeringen. Hoe kunnen ze weerbaar blijven? Waar ligt de ondergrens om een project winstgevend te houden in een veranderend klimaat?
“Aan de andere kant zie je een gebrek aan inzicht in tipping points. We kennen die in de natuur, maar kantelpunten bestaan ook in de economie en de technologie. Een klant zei ons dat het hen 800 miljoen zou kosten om zijn verpakking van plastic naar karton te wijzigen. Als we er dieper op ingingen, bleek het om 80 miljoen gedurende de volgende tien jaar te gaan. Ook dat was een veel te lineaire berekening. Het eerste jaar zou de omschakeling 80 miljoen kosten, het tweede jaar een stuk minder en na drie of vier jaar is de verandering geïncorporeerd en wordt ze kostenneutraal. Vaak zien we dat vooral het middelste management het gevoel heeft dat er alleen maar extra belastingen en regeltjes komen.”

Bent u een techno-optimist? Is elke oplossing per se een technische oplossing?

VAN DEN BRANDEN. “Je moet verder durven kijken dan dat. Uiteraard moeten we ons vervoer elektrificeren. Maar daar blijft het niet bij. Ik woon in het centrum van Brussel, in de buurt van Flagey. Denk je echt dat er mensen zijn die houden van luchtvervuiling en geen groen in de buurt willen? Natuurlijk niet. Toch heb je de vrees op korte termijn: zal ik mijn auto nog kunnen parkeren? Ik zie bedrijven over het grote verhaal nadenken: ook grote automerken investeren in autodeelplatformen. Denk je dat de vleesindustrie niet massaal investeert in vleesvervangers, eenmaal ze zal zien dat haar inkomsten in de toekomst vooral daarvandaan zullen moeten komen? Daar ligt onze rol als consultant: bedrijven waarschuwen voor het Kodak-moment. Sommige sectoren zijn gedoemd om te verdwijnen. Dat is eigen aan de menselijke vooruitgang. Investeer je in methodes om je paard sneller te maken? Of investeer je in auto’s?”