DUITSLAND

Er bestaat een onmiskenbaar verband tussen de hereniging van Duitsland en het Verdrag van Maastricht. Om het verenigingsproces van het zowel moreel als economisch failliete Oost- Duitsland met de welvarende Bondsrepubliek vlotter te laten verlopen, moest toenmalig bondskanselier Kohl enkele concessies doen. De toegevingen moesten niet alleen naar de Sovjet-Unie van Gorbatsjov gebeuren, maar ook naar de grote Europese landen. Vooral Mitterrand en Thatcher zagen Duitsland niet graag zo’n groeistoot krijgen. De belangrijkste concessie van Kohl aan het westen (vooral aan Frankrijk) was het opgeven van de mark en de oprichting van de Europese muntunie. Daar ligt dan ook de rechtstreekse band met Maastricht, waar het pad naar de euro uitgestippeld werd.

Tot die conclusie komt de Nederlandse historicus Frits Boterman in Terug naar Berlijn. Meent de bijzonder hoogleraar nieuwste Duitse geschiedenis in Groningen: “De invoering van de euro was voor Kohl een economisch middel om de politieke eenwording van Europa onomkeerbaar te maken.” Na een overzicht van de Bondsrepubliek tussen 1949 en 1989, staat hij stil bij het revolutiejaar 1989. Op 9 november 1989 viel de Muur van Berlijn. Veel sneller dan verwacht smolten de DDR en de Bondsrepubliek samen, een proces dat gesymboliseerd wordt door de nieuwe hoofdstad. Niet langer vergadert de regering in het provinciale Bonn, ze huist nu in wereldstad Berlijn.

De jaren negentig laten een proces van internationale volwassenwording zien. Duitsland bewees zijn loyaliteit aan het westerse bondgenootschap met de militaire deelname aan de oorlog in Kosovo. “Meer dan andere landen ziet Duitsland het nationale belang verbonden met het Europese belang,” vindt Boterman. “Multilateralisme blijft de belangrijkste pijler van de buitenlandse politiek en Alleingänge zijn onwaarschijnlijk, hoewel de verantwoordelijkheid in Oost-Europa en de voormalige Sovjet-Unie groter is dan voor andere EU-landen.”

Boterman ziet de hereniging niet als de oorzaak van de economische malaise in Duitsland, maar alleen als “een extra complicerende factor voor een economie die al in de problemen verkeerde.” De grote uitdaging vormen nu de aanpassingen op het gebied van de sociale politiek. De soziale Marktwirtschaft moet omgebouwd worden tot een flexibeler economie. Stelt Boterman: “De aangekondigde bezuinigingen zullen een lakmoesproef zijn voor de regering- Schröder, die binnen zijn partij nog op veel weerstand stuit, aangevoerd door de voormalige minister van Financiën, Oskar Lafontaine.”

Frits Boterman, Terug naar Berlijn – Duitsland na de val van de Muur. Arbeiderspers, 309 blz., 799 fr.

LDD