DUITSLAND KOMT ALTIJD TERUG

De auteur is hoofdeconoom van Petercam Vermogensbeheer. Reacties: visienoels@trends.be

(1) http://www.arbeitsmarktreform.de

De VS mag dan al meer groeien, Europa gaat voor de kwaliteit van het leven.” Dat is zowat de stelling van heel wat economen die de huidige welvaartsverschillen tussen de twee economische grootmachten vergelijken.

Het volstaat inderdaad om enkele weken in de Franse Provence te verblijven om de Amerikaanse groeiwedijver af te zweren. Ook het Italiaanse dolce far niente levert misschien geen nieuwe technologische doorbraak op, maar je voelt je rijker dan de koning…

Voor veel Europese landen kan de stelling dus kloppen, maar deze mooie theorie kan ik met de beste wil van de wereld niet toepassen op Duitsland. Kwaliteit van het leven en Duitsland passen niet samen. Wie wil er bijvoorbeeld in Duitsland op vakantie gaan? Zelfs de Duitsers gaan massaal naar het buitenland als ze maar even kunnen. Nóg een voorbeeld: kandidaten om in Londen, New York of Genève te gaan werken, zijn er altijd. Maar Frankfurt? Levend begraven worden is kwalitatief een leukere carrière-stap. En de Tour de France levert mooie beelden op, maar de mooiste rit in de Ronde van Duitsland werd… in Oostenrijk gereden. Nog niet overtuigd? In Antwerpen heb je van alle nationaliteiten een restaurant: Italiaans, Spaans, Turks, Vietnamees, Chileens, Oezbeeks. Hebt u echter al ooit gehoord van een Duits restaurant?

Als Duitsland minder groeit de jongste jaren is het dus niet omdat ze de kwaliteit van het leven hebben ontdekt. Er zijn andere redenen.

Sputterende locomotief. Al meer dan tien jaar worstelt Duitsland met de hoge kosten van de eenmaking met het voormalige Oost-Duitsland. De Duitsers kampen met hoge loonkosten en een starre reglementering. Maar de zwakke groei de voorbije jaren verbergt ook heel wat onderliggende sterkte.

Duitsland heeft de afgelopen vier jaar heel wat van de excessen uit de jaren negentig omgebogen. Zo wisten de Duitsers de loonkosten drastisch te verminderen. Sinds 1999 zijn de loonkosten per geproduceerde eenheid meer dan tien procent gedaald tegenover het Europese gemiddelde. Dat komt door een combinatie van lagere reële lonen en een langere werkweek.

Duitsland heeft zijn kostencompetitiviteit dan wel teruggewonnen, maar dat ging ten koste van de koopkracht van de bevolking. Het land profiteerde van de sterke buitenlandse groei (zoals bekend vooral in Azië en Oost-Europa, maar ook in belangrijke mate in de Opec-landen). Het buitenland koopt massaal Duits; de Duitsers zelf kopen echter niets (zie grafiek). De sterke groei van de export is er gekomen ondanks de sterke appreciatie van de euro. Maar de export van Duitsland is in het verleden nooit afhankelijk geweest van de zwakte van zijn munt, in tegenstelling tot bijvoorbeeld Italië.

Hard tegen Hartz. De kentering is er gekomen toen de vakbonden werden teruggefloten door hun eigen leden. Die wilden niet langer met lede ogen aanzien hoe de spiraal van hoge looneisen en harde onderhandelingen uiteindelijk de productie deed verplaatsen naar Oost-Europa of nog verder…

Voor de hervormingen van zijn arbeidsmarkt ging Duitsland ook over de grenzen kijken. Zoals blijkt uit de officiële website (1), vonden de Duitsers heel wat inspiratie bij hun buren, waar België echter op geen enkele wijze is terug te vinden…Duitsland voerde heel wat wijzigingen door, de zogenaamde Hartz-wetten – de vierde reeks geldt vanaf dit jaar. De wetten werden genoemd naar een van de voortrekkers van de hervormingen: de personeelsbaas van Volkswagen (die wel recent moest aftreden wegens een vermeend omkoopschandaal). Al die hervormingen beginnen nu hun vruchten af te werpen. Helaas komen ze niet snel genoeg voor kanselier Gerhard Schröder. Die had een vermindering tot 3,5 miljoen werklozen beloofd, maar het cijfer zit helaas bij 5 miljoen.

Wagonnetje aanhaken. Verrassend goede werkloosheidscijfers, een verrassende verbetering van de industriële productie, verrassend veel buitenlandse orders… Verleden week viel er zoveel verrassend goed nieuws te rapen in Duitsland dat het geen toeval meer kon zijn. Voorlopig blijft de missende schakel echter een heropstanding van de Duitse consument.

Terwijl in de rest van de wereld de consumenten hun huizen gebruiken als bankterminal is de Duitse vastgoedmarkt al tien jaar dood. Het is wellicht de meest ondergewaardeerde huizenmarkt in Europa. Een klein beetje van de Amerikaanse huizenwaanzin zou de groei al sterk doen opkrikken. Laat staan dat de Duitsers van hun huizen een even gezellig salon als hun auto’s zouden maken. Misschien dat ze zo de Franse joie de vivre ooit nog eens ontdekken!

Volgend jaar is Duitsland de gastheer van de Wereldbeker Voetbal. Zoals iedereen weet, is de Duitse Mannschaft nooit geklopt tot de match wordt afgefloten. De Duitse economie zou wel eens dezelfde verrassing kunnen opleveren. De dag dat niemand er nog in gelooft, zal de Duitse locomotief er plots weer staan.

Sommige buurlanden riskeren de trein dan wel te missen…

Geert Noels