DRIEDUBBELE COPERNICUS IS NODIG

In een gemiddeld bouwbedrijf presteert een bouwvakker 1350 uur. Tot voor enkele jaren waren er een heleboel ondernemingen die slechts 700 à 800 uur aangaven. In de meerderheid van die bedrijven werd stevig in het zwart gewerkt. De bouwsector is immers samen met de horeca en de schoonmaak de sector bij uitstek waar zwartwerk welig tiert (zie blz. 40).

Daarom werd de helft van de sociale bijdragen die bouwbedrijven betalen aan het Fonds voor Bestaanszekerheid – 40 % van alle sociale bijdragen – geforfaitariseerd: ze worden berekend op het gemiddelde van 1350 uur. Het wordt daardoor veel minder lonend om zwarte uren te presteren.

Dat was een beslissing van de werkgevers en een onderdeel van hun actieplan tegen zwartwerk uit 2002. Het waren dus de werkgevers die (sommige van) hun leden zwaardere sociale bijdragen oplegden. Een moedige beslissing. Wat door velen met woorden wordt beleden, wordt hier met daden uitgevoerd.

Zwartwerk weegt in de Belgische economie zwaar door. Volgens de jongste berekeningen van de Oostenrijkse econoom Friedrich Schneider staat de Belgische zwarte economie voor 19,2 % van het bruto binnenlands product (bbp). Er bestaan ook meer conservatieve schattingen, maar iedereen is het erover eens dat België hoog scoort. Om het zwartwerk te verminderen, gaat minister van Werk Peter Vanvelthoven (SP.A) de controle verscherpen. De sociale inspectie wordt versterkt en krijgt meer bevoegdheden.

Noodzakelijk, maar er zou meer mogen gebeuren aan de preventie van zwartwerk. De hoofdoorzaak is de hoge fiscale en parafiscale druk. Zolang de winst groot genoeg is, blijft het interessant om zwart te werken. Een forfaitaire belasting is een efficiënte manier van werken voor sectoren waar het er nogal informeel aan toe gaat. Maar de ondernemingen waar het echt minder goed gaat, zijn er wel de dupe van. Als de belastingen voldoende laag zouden zijn, zou dit soort systeem overbodig zijn. De politiek van lastenverlaging die de regering voert, is goed. Ze zou uitstekend zijn als ze niet gecompenseerd wordt door allerlei nieuwe belastingen. Maar dat kan pas als de overheid bereid is in eigen vlees te snijden en werk te maken van een grote hervorming in de overheidsadministratie zelf – een soort driedubbele Copernicushervorming. En als ze bereid is om een kritische doorlichting te maken van onze welvaartsstaat.

Tweede oorzaak van zwartwerk is de hoge regelgeving op de arbeidsmarkt. Voorbeeld bij uitstek is de reglementering van overuren. De lastenverlaging op overuren – die nog versterkt zal worden tijdens het interprofessioneel overleg – is een goede stap, maar versoepelt de regelgeving – lees, syndicale controle – niet.

Ten slotte is er de mentaliteit van de Belg. Vadertje Staat is niet onze vriend en belastingontduiking is dan ook een nationale sport. Omdat het oplevert, maar ook omdat we weinig respect hebben voor onze overheid. Je bedriegt geen vrouw die je veel liefde geeft. Krijgen wij genoeg liefde van de Belgische overheid om haar niet te bedriegen? Na een driedubbele Copernicushervorming, een ontvetting van de welvaartsstaat en een bijbehorende vermindering van de fiscale druk moet dat misschien wel kunnen.

Guido Muelenaer