‘Door digitalisering komen er banen bij’

Hal Varian, de gerenommeerde hoofdeconoom van Google, was even in België. In een digitale economie ziet hij alleen maar kansen. En ja, de privacy die we opgeven in ruil voor gratis diensten is een faire deal.

Hal Varian (69) beïnvloedt dagelijks het leven van miljarden mensen sinds hij in 2002 econoom werd bij Google. De Amerikaanse professor economie dokterde mee het systeem uit waarmee Google geld verdient aan advertenties. Het gros van de 74,5 miljard dollar omzet verdient het Amerikaanse internetbedrijf door adverteerders voortdurend en razendsnel tegen elkaar op te laten bieden.

“Samen met mijn collega Carl Shapiro heb ik Information Rules geschreven, waar de toenmalige CEO van Google, Eric Schmidt, fan van was. In dat boek stonden de belangrijkste strategische concepten beschreven over de werking van de techsector”, vertelt Hal Varian, die vorige week voor twee lezingen in België was. Een was in het kader van een leerstoel over groeibedrijven aan de KU Leuven, gesponsord door de vermogensbeheerder Econo-polis. “Naast informatie-economie zijn veilingen een van mijn andere interesses. Schmidt vroeg in 2002 of ik het veilingmechanisme van Google wilde optimaliseren voor gesponsorde zoekresultaten. Het idee om geautomatiseerd advertenties te veilen was toen nog vrij nieuw.”

“In de eerste jaren bij Google ging mijn aandacht vooral naar de optimalisering van de vele veilingmechanismen. Daarna kreeg ik ook de verantwoordelijkheid over de datawetenschappers, dat zijn er ondertussen 300. De jongste jaren ben ik vooral bezig met onderzoek naar een beter beleid voor intellectuele eigendom, innovatie, patenten enzovoort.”

Ondertussen heeft zowat elk groot techbedrijf economen in dienst. Waarom verkiezen economen zo’n carrière boven de academische wereld?

HAL VARIAN. “Er zijn veel meer mogelijkheden om te experimenteren en techbedrijven zitten op enorm veel waardevolle data. Als academische buitenstaander is het zeer moeilijk daar toegang toe te krijgen. Bovendien is het in een onderneming zoals Google ook gemakkelijk andere afdelingen in je onderzoek te betrekken. De ene keer wil je iets weten over marketing, de andere keer wil je machine learning (vorm van artificiële intelligentie, nvdr) integreren. Eigenlijk is Google een universiteit.”

Een die leeft van advertenties en zelfrijdende auto’s ontwikkelt.

VARIAN. “Dat laatste is eigenlijk toeval. Het Amerikaanse leger stimuleerde al jaren het onderzoek naar zelfrijdende auto’s. Sergey Brin en Larry Page (oprichters en controlerende aandeelhouders van Google, nvdr) zagen de prototypes die de universiteit van Stanford had ontwikkeld. Ze begrepen direct dat de geografische data van Google Maps en Streetview die prototypes in een veel uitdagender omgeving konden laten rijden dan de woestijnvlakte, waar de testen traditioneel werden uitgevoerd, de buitenwijken van Silicon Valley. Nu hebben tal van nieuwe en traditionele spelers er zich op geworpen. Door al die extra inspanningen zullen we heel snel goede resultaten zien in zelfrijdende auto’s.”

Zelfrijdende auto’s zullen veel banen kosten.

VARIAN. “Die vrees is er bij elke technologische revolutie, en die is telkens ongegrond. Rond 1900 was smid nog een populair beroep, twintig jaar later werd zo iemand mecanicien. Zo zal het nu ook gaan. Door digitalisering komen er banen bij.

“Ze hebben mij verteld over de grote herstructurering bij ING. Tijdens een lunch met Belgische economen hoorde ik twijfels of de digitalisering wel een van de grote oorzaken zou zijn. De digitalisering van bankdiensten is tenslotte al lang bezig. Ik ken de situatie niet precies, maar ik denk dat het een samenloop van omstandigheden is, met de lage rente als een uitzonderlijke factor.”

Nu komen de technologische revoluties snel na elkaar. Er is daardoor veel meer onzekerheid.

VARIAN. “Het beste carièrreadvies dat ik kan geven, is dat je probeert complementair te zijn met iets dat goedkoop en alomtegenwoordig wordt. Er worden bijvoorbeeld veel meer data gecreëerd. Datawetenschappers zijn dus zeer nuttig. Het komt er ook op aan een brede basis en verschillende vaardigheden te hebben.”

Stoort het u dat uw onderzoek vooral gebruikt wordt om mensen meer op advertenties te laten klikken?

VARIAN. “Bij Google zijn datawetenschappers met meer dingen dan advertenties bezig. We analyseren bijvoorbeeld ook hoe we de processen in datacenters kunnen verbeteren. De analysetechnieken die nu worden ontwikkeld zullen de privésector en de rest van de samenleving nog veel bijbrengen.”

U bent een optimist.

VARIAN. “Ja, maar vraag me het nog eens na de Amerikaanse presidentsverkiezingen (lacht). Ik ben een onvervalste optimist die denkt dat technologie de wereld beter maakt, zoals er veel rondlopen in Silicon Valley. Of ik wakker lig van zaken die technologische vooruitgang bedreigen? Ik maak me soms zorgen over cyberoorlogsvoering en de fragiliteit van onze IT-infrastructuur.”

Het wantrouwen tegenover technologie neemt toe. Mensen moeten almaar meer hun privacy afstaan.

VARIAN. “Ik denk dat het een faire deal is en het is noodzakelijk als mensen betere producten willen. Een bedrijf zoals Tesla heeft data nodig om zijn auto’s te verbeteren. Er zijn ook veel goede manieren om data te beschermen. Concurrentie dwingt bedrijven ook data te verzamelen, ze willen beter dan hun concurrenten inspelen op de noden van de gebruiker. Zie het daarom niet als data afstaan voor een dienst of product, maar data geven voor de verbetering ervan.”

Men voorspelt al lang dat data-analyse voor een revolutie zal zorgen.

VARIAN. “Big data heeft een almaar grotere impact. Ik ben adviseur van Kaggle, een onlineplatform dat organisaties met data matcht aan datawetenschappers. Die experts gaan met de data aan de slag om vragen voor de organisatie in kwestie op te lossen. Ze voorspellen bijvoorbeld of een zieke zal hervallen en weer in het ziekenhuis moet worden opgenomen, of welke bevolkingsgroepen een hoger risico op ongevallen hebben. Allemaal zaken die geld uitsparen.”

Niet alle bigdata-experimenten zijn de hype waardig.

VARIAN. “Er hangt een hype rond big data en dat is een probleem. De buitenwereld haalt vaak Flu Trends (Googles project om griepepidemies te voorspellen en in kaart te brengen, nvdr) aan als een voorbeeld van iets dat de verwachtingen niet kan inlossen. Maar dat is ten onrechte. De eerste jaren ging het goed, maar de twee mensen die op het project zaten, hebben na verloop van tijd een uitdaging buiten Google gezocht. Het project draaide gewoon voort op automatische piloot. Daardoor ging de kwaliteit van de voorspellingen achteruit. We hebben dat rechtgezet, maar te laat. ‘Zie je wel, big data werkt helemaal niet zo goed als ze zeggen’, werd de teneur in de media.”

Misschien moet er wel wat voorbehoud worden gemaakt. Ondanks een IT-revolutie zijn onze productiviteitscijfers al jaren bijzonder laag.

VARIAN. “Ik heb me al vaak over dat vraagstuk gebogen. Enerzijds wordt gezegd dat automatisering alles zo productief maakt dat we onze jobs zullen verliezen. Aan de andere kant zien we niks in de statistieken. Een deel van het antwoord ligt zeker in de manier waarop we het allemaal meten. Een smartphone combineert een telefoon met een camera, een gps, een mp3-speler enzovoort. Dus op papier vernietigt het waarde, maar dat is niet juist.”

Dat meetprobleem heeft zware gevolgen, want een hogere productiviteit zorgt in de regel voor hogere lonen.

VARIAN. “In reële termen is de impact op het inkomen nog altijd positief. Producten worden goedkoper door automatisering. En een smartphone vervangt bijvoorbeeld een heel pak toestellen. Dat is een grote besparing.”

Stijn Fockedey

“Rond 1900 was smid nog een populair beroep, twintig jaar later werd zo iemand mecanicien. Zo zal het nu ook gaan”

“Het beste carièrreadvies dat ik kan geven, is dat je probeert complementair te zijn met iets dat goedkoop en alomtegenwoordig wordt”