Dokters op de weegschaal

Separatisten kunnen hun messen slijpen. In de ziekteverzekering dreigt nieuw communautair gebikkel los te barsten. Wil Vlaanderen de meerkost van de Waalse zieken dragen?

Het Actiecomité Vlaamse Sociale Zekerheid berekende dat de overdracht van Vlaanderen naar Wallonië een slordige 3 miljard euro (circa 120 miljard frank) bedraagt in de ziekteverzekering. Dokter Guy Celen, de voorzitter van het Actiecomité, stuurde deze week een open brief aan François Praet, directeur-generaal van de Dienst voor Geneeskundige verzorging om dat te beklemtonen. “We hebben nood aan objectieve statistische gegevens, want het is ondertussen wel duidelijk dat er transfers zijn én dat ze contraproductief zijn,” aldus Celen.

Geen enkele tak van de sociale zekerheid staat zo onder druk als de gezondheidszorg. Dat bleek vorige week nog maar eens toen PS-voorzitter Elio Di Rupo en Frank Vandenbroucke bijna gelijktijdig aankaartten dat er maatregelen nodig zijn om de ziekteverzekering te rationaliseren. Het probleem van kostenbeheersing groeit al jaren als een etterbuil. De uitgaven in de gezondheidszorg stegen tussen 1983 en 2000 met gemiddeld 6,29%, terwijl het BNP slechts met 5,12% de hoogte inging.

Trage adviescommissie

Al jaren sluimeren discussies over de regionale verschillen in de kostprijs van de ziekteverzekering. Daarom werd in de jaren negentig de Commissie-Jadot in het leven geroepen, die de verschillen in kaart moest brengen. Op die manier werd de lont tijdelijk uit het kruitvat getrokken. Het recentste rapport dateert van 1999 en hanteert cijfers van het dienstjaar 1997. Naar verluidt is een nieuwe werkgroep bezig met de gegevens over het dienstjaar 1999. Het laatste rapport meldde dat de gemiddelde kostprijs per patiënt in Vlaanderen onder het nationale gemiddelde ligt, in Wallonië iets erboven en in Brussel duidelijk boven het gemiddelde.

De vraag is natuurlijk hoe terecht die verschillen zijn. Daarom paste de Commissie-Jadot een heleboel statistische correctiemechanismen toe. Waarna de overdracht van Vlaanderen aan Wallonië tot ongeveer 74 miljoen euro (drie miljard frank) beperkt bleek. Maar met die benadering is niet iedereen het eens. Bovendien bestaat er onder de Vlamingen in de werkgroep-Jadot enige wrevel. Vijf werkjaren leverden volgens hen wel interessante studies op, maar daaraan werden nauwelijks conclusies vastgeknoopt.

Walen slikken meer

Maar het beeld is genuanceerder dan het op het eerste gezicht lijkt. Op het vlak van de klinische biologie en radiologie zit het Franstalige landsgedeelte duidelijk boven het gemiddelde. Voor thuisverpleging en psychiatrie is dat Vlaanderen (zie tabel: Ziek zijn in België).

Het een en ander heeft volgens dokter Marc Moens van de Belgische Vereniging van Artsensyndicaten ( BVAS) te maken met de fundamentele keuze van Vlaamse artsen. “Vlaanderen heeft een verschillende aanpak in basisgezondheidszorg,” zegt hij. “Hoe langer iemand in zijn eigen omgeving mobiel blijft, hoe langer hij uit dure zorginstellingen wegblijft. Uiteindelijk heeft dat een batig saldo op het geheel.” Dat thuiszorg in Brussel zo onpopulair blijkt, zou te wijten zijn aan het grootstedelijke karakter. Het is nu eenmaal minder evident om patiënten op de dertiende verdieping te gaan opzoeken, in een straat zonder parkeerplaatsen. En de psychiatrie? “Dat is historisch gegroeid. Tienen en Geel zijn gereputeerde instellingen. Daar worden ook heel wat Franstaligen verpleegd,” aldus Moens.

Dat nu juist in de takken klinische biologie en radiologie een lineaire tariefverlaging wordt doorgevoerd als correctiemaatregel, schiet bij heel wat Vlaamse radiologen en klinisch biologen in het verkeerde keelgat. Moens relativeert: “De verschillen op het vlak van technische prestaties worden te gemakkelijk noord-zuidtegenstellingen genoemd. Ook in Wallonië verschilt de praktijk naargelang artsen aan de UCL of in Luik zijn opgeleid. In Vlaanderen zijn er trouwens ook verschillen: Gentse artsen schrijven minder biologische tests voor dan hun confraters van de KU Leuven.”

Dat gedrag vertaalt zich in de uitgaven. En het is gezien de toenemende druk op de budgetten van de ziekteverzekering logisch dat die therapeutische verschillen ter discussie staan. Het voorbeeld dat vorige week de radio haalde, waren de dure hartonderzoeken die bij een blindedarmontsteking gebeuren. Uit cijfers van het RIZIV bleek dat zo’n (overbodig) onderzoek in Vlaanderen nauwelijks gebeurde, terwijl het in Wallonië frequenter was. De Vlaamse artsen maakten wel meer gebruik van echografie, terwijl in Franstalig België een overzichtsfoto van de buik gebruikelijker was. Moens is zich bewust van de communautaire lading. “Die appendix-studie onderstreepte nog eens dat de kost voor technische prestaties in Wallonië vaak hoger ligt.”

De Waalse artsen schrijven bovendien 20% meer geneesmiddelen voor dan hun Vlaamse collega’s. Dat concludeert in ieder geval de Christelijke Mutualiteit ( CM) uit haar gegevens van 1999. “Maar,” zo beklemtoont Jos Kesenne, directeur van de technische dienst bij de CM, “er zijn ook binnen de regio’s verschillen. Tegenover het nationale gemiddelde (100) heeft bijvoorbeeld Antwerpen een gebruik van 87, terwijl Limburg op 92 zit en Luik op 115.”

Ook hier geldt dat het gaat om blote consumptiecijfers per hoofd van de bevolking. “Maar op die manier hou je eigenlijk geen rekening met de behoeftegraad van een bevolkingsgroep,” zegt Kesenne. “Het kan best zijn dat Wallonië meer consumeert, omdat de mensen er zieker zijn.”

Roeland Byl

De Waalse artsen schrijven bovendien 20% meer geneesmiddelen voor dan hun Vlaamse collega’s.

De gemiddelde kostprijs per patiënt ligt in Vlaanderen onder het nationale gemiddelde, in Wallonië iets erboven en in Brussel duidelijk boven het gemiddelde.