Dokter aan boord

Medische noodgevallen doen zich ook voor aan boord van vliegtuigen en die zijn daar zelden op voorzien.

Omdat de doorsnee vliegtuigpassagier al lang niet meer 40 à 50 jaar oud is en in de bloei van zijn of haar leven, nemen de medische noodgevallen tijdens vluchten alsmaar toe. British Airways hield voor 1996 de cijfers nauwkeurig bij en kwam, op afgerond 30 miljoen passagiers, op 2078 medische incidenten en 559 noodgevallen waarbij de hulp van een arts ingeroepen werd. Achttien keer moest een BA-vliegtuig om medische redenen een omweg of een onvoorziene tussenstop maken.

De kans dat er op een alledaagse vlucht een arts zit, is zeer hoog. Volgens gegevens van Air France vliegt er op 75 % van de lijnvluchten een arts als passagier mee, volgens Air Canada in 90 % van de gevallen. Maar meestal zijn het helaas geen gewone huisartsen voorzien van een tas met alle mogelijk materiaal, maar specialisten zonder apparatuur op weg naar één of ander congres.

Bovendien blijken de maatschappijen nauwelijks te willen investeren in medische kits aan boord. Het blad Condé Nast Traveller schreef vorig jaar dat de Amerikaanse luchtvaartmaatschappijen niets méér aan boord hadden dan de Federal Aviation Association als absoluut minimum vereist. Bij de mini-enquête weigerde Transworld Airlines uit “veiligheidsoverwegingen” zelfs in te gaan op het verzoek de inhoud van de medische kits nader toe te lichten. Volgens het magazine kwamen Europese vervoerders heel wat beter uit de hoek.

De minimumvereisten dan maar opdrijven, zoals bijvoorbeeld in de Verenigde Staten waar nu defibrilatoren aan boord moeten zijn ? Gespecialiseerde apparatuur meezeulen, heeft één nadeel : het kan onoordeelkundig door leken gebruikt worden. Van een doorsnee vakantieganger mag niet verwacht worden dat hij om het even welk medisch toestel kan bedienen, en zeker geen apparatuur om de hartslag terug op gang te brengen.

In Amerikaanse vliegtuigen stelt zich nog een zeer specifiek probleem. Artsen die verzocht worden zich te melden voor één of ander medisch probleem van een passagier, zijn niet altijd geneigd zich zonder meer kenbaar te maken. Ze vrezen namelijk dat bij een onoordeelkundige diagnose of bij een foutieve ingreep de patiënt hem (en de maatschappij) meteen voor een rechter gaat slepen. Ook dat gevaar bestaat (voorlopig nog niet) in de meeste Europese landen.

Af en toe voltrekt zich aan boord van een vliegtuig ook een half medisch wonder. Zo onderging een 39-jarige Britse twee jaar geleden een pseudo-operatie aan boord van een vlucht van British Airways. De dame leed aan een acute pneumothorax (ingeklapte long). Een arts-in-opleiding en een orthopedisch chirurg kwamen haar na een oproep van de kapitein boven de Himalaya ter hulp. Ze gebruikten bij de ingreep delen van een zuurstofmasker, een kleerhanger, een mes en vork, plakband en cognac (voor ontsmetting). Ze maakten een incisie in de borst van de dame, zogen de lucht uit de borstkas, legden een katheter aan en redden haar leven.

MARK VRIJENS

Medische tussenkomst in vliegtuig De meeste vliegtuigen zijn pover uitgerust.