Doe als de kakkerlak: houd het simpel

De financiële markt is een duivel die we zelf gecreëerd hebben. Hem onder controle krijgen, is onbegonnen werk. Dat schrijft hedgefondsbeheerder Richard Bookstaber.

A Demon of Our Own Design rolde al van de persen voordat de beurscrisis losbarstte. Maar het werkstuk van Richard Bookstaber is wellicht een eerste in een lange reeks over deze crisis. Financiële markten zijn te ingewikkeld om goed te zijn, is de centrale stelling van het boek. Dat verhoogt niet alleen het risico op financiële catastrofes, het betekent ook dat een eenvoudige strategie om de markt onder controle te houden, mogelijk beter werkt dan een gesofisticeerde. Veel economische waarnemers zijn van oordeel dat de kredietmarkten in de jongste jaren overal ter wereld buitenmatig opgeblazen werden door de snelle groei van de kredietderivaatcontracten. Die waren weliswaar bedoeld om de risico’s te spreiden, maar ze dienden ook zuiver speculatieve doeleinden. Nu heeft de teloorgang van verscheidene hedgefondsen de vrees gewekt dat het strovuur op de kredietmarkt zich wel eens zou kunnen ontwikkelen tot een echte economische crisis.

Bookstaber is een voormalige academicus die ooit hoofd van de afdeling risicobeheer van Morgan Stanley werd en nu een groot hedgefonds leidt. Hij weet waarover hij spreekt en heeft een helder en leesbaar boek geschreven, waarin hij de hulp inroept van de wiskunde, de fysica, de weerkunde en zelfs de biologie.

Ruwe strategie

Stelling van Bookstaber: wanneer een systeem al gevaarlijk ingewikkeld is, maken bijkomende veiligheidsmaatregelen het alleen maar gevaarlijker en ingewikkelder. Hetzelfde argument geldt voor gecompliceerde risicobeheersprocedures die gebruikmaken van duistere derivaatcontracten. Het geldt ook voor eender welke poging om de markt strikter te reguleren.

Zich beroepend op de biologie zegt Bookstaber dat de soort die op lange termijn de meeste kans maakt om te overleven door dramatische wijzigingen in haar omgeving te omzeilen, bestaat uit de ‘ruwe’ organismen met een eenvoudige overlevingsstrategie. Dieren die complexer geworden zijn en zich beter hebben aangepast aan hun omgeving “kennen een tijdlang een groter succes, maar zullen waarschijnlijk minder weerstand kunnen bieden aan catastrofes”.

De kakkerlak is een perfect voorbeeld van het eerste geval. Zijn afweersysteem bestaat uit niet veel meer dan het vermogen om te reageren op windstootjes en toch is hij in staat om een atoomoorlog te overleven. Als een meer complexe soort verwijst Bookstaber naar de furu, een vissoort die enkel in het Victoriameer in Afrika voorkwam en zich ontwikkeld had in honderden subspecies, elk met haar eigen taak en woongebied. “Die werden allemaal in een paar jaar tijd vernietigd nadat de nijlbaars, een grotere en agressievere roofvis, in het meer werd uitgezet.”

Eenvoudige financiële instrumenten

Als die principes worden toegepast op de markt, zou dat betekenen dat een ruwe strategie (bijvoorbeeld: laat je leiden door een paar benchmarks, beperk je tot aandelen, obligaties en cash…) meer kans maakt om een wijziging van de omgeving te overleven, ook al kan het zijn dat meer ingewikkelde strategieën in het huidige klimaat beter presteren.

Wat zou Bookstaber nu doen om de situatie te redden? Bijkomende regulering sluit hij uit. Hij stelt voor om de hedgefondsen ongemoeid te laten, wat voor een hedgefondsmanager niet verwonderlijk is. Hij oppert wel om hedgefondsen een “zelfverloochenend decreet” te laten ondertekenen. “Ze moeten eenvoudiger financiële instrumenten gebruiken en niet nog ingewikkelder nieuwe beleggingsmogelijkheden in het leven roepen. Om de ‘koppeling’ tussen de verschillende schakels in de keten iets losser te maken, moeten ze zich minder in kredietspeculatie begeven. Als een fonds niet zwaar ontleend heeft, zal zijn instorting niet noodzakelijk elders leiden tot verliezen en bestaat er dus minder risico voor een systeemcrash. Met andere woorden: hedgefondsen moeten zich gedragen als kakkerlakken als ze niet willen eindigen als de furus.”

Bewerking: Alain Mouton

Richard Bookstaber, A Demon of Our Own Design: Markets, Hegde Funds and the Perils of Financial Innovation, Wiley, 2007, 276 blz., 19,85 euro

Copyright: Financial Times