DIE VERDOMDE AMERIKANEN

Niet alleen president Bush kan niets goeds meer doen in Europese ogen. De verfijnde bewoners van het Oude Continent zadelen de Amerikanen op met alle zonden van de wereld, ook de economische.

B ush bashing behoort zeker in Europa al tot de basisingrediënten van het politiek correct denken (en praten). Uiteraard staat het nu vast dat de Amerikaanse president en zijn onmiddellijke omgeving een verpletterende verantwoordelijkheid dragen voor de huidige mess in Irak. Uiteraard speelde Bush even vals betreffende de redenen waarom hij pretendeerde een inval te moeten doen in het land van Saddam. Gaandeweg dijde die Bush bashing echter uit tot véél meer dan enkel maar ongenoegen ten aanzien van het Irakbeleid van George W.

Zowat alle aspecten van de Amerikaanse samenleving gaan dezer dagen voor een meerderheid in Europa voor de bijl. De bewoners van het verfijnde en erudiete Oude Continent borstelen de Amerikanen als boerse, luidruchtige, hamburgers vretende, cola zwelgende, aan B-films verslaafde bestuurders van milieuvernietigende SUV’s. Amerikanen lijken wel tot een stam van culturele Untermenschen te behoren. Maar onze giftige pijlen richten zich ook op de “schrijnende sociale ongelijkheid” in de VS, het “waanzinnige voedselbeleid” (genetische manipulatie, weet je wel), en het “ongebreidelde militarisme” binnen de Amerikaanse samenleving.

Amerikaanse tijdbom? Ook het economische beleid van de VS krijgt vanuit Europa steeds meer kritiek. De combinatie van een te laks monetair en budgettair beleid wordt op de korrel genomen. De Amerikanen zijn massaal gaan ontsparen. De overheid stapelde onder George W. de begrotingsdeficits op en de Amerikaanse gezinnen staken zich tot over de oren in de schulden, niet in het minst door te ontlenen tegen de uit de pan swingende waarde van huizen. Gevolg van deze cocktail: een gigantisch tekort op de lopende rekening van de Amerikaanse betalingsbalans, grofweg nu al 630 miljard euro op jaarbasis of ruim 6 % van het Amerikaanse bruto binnenlands product (bbp).

Dat enorme tekort op de lopende rekening zorgt ervoor dat de VS vanuit het buitenland, vooral Azië met China op kop, per werkdag een slordige 3 miljard euro kapitaal moet aanzuigen. Die kapitaalstroom, zo besluiten de critici van het Amerikaanse beleid, kan niet blijven aanhouden. Bij een plots stilvallen ervan zal dat enorme gevolgen hebben voor wisselkoersen en rentevoeten – om nog maar te zwijgen over de grote ongelukken in de financiële sector. Giet daar een flinke geut nieuw protectionisme overheen en het ziet er, allemaal als gevolg van dat grote Amerikaanse onevenwicht, plots heel slecht uit voor de wereldeconomie.

Een andere kijk. Een heel ander verhaal over die problematiek vinden we in een recente studie van de hoogleraren Anton Bender en Florence Pisani (verbonden aan de universiteit Paris Dauphine). Het instemmende voorwoord tot hun studie Les déséquilibres financiers internationaux komt van Olivier Blanchard, ook Fransman, maar al jarenlang werkzaam op MIT in Boston en allicht de briljantste macro-econoom op dit ogenblik.

Het argument van Bender en Pisani: in Azië ontstond in de tweede helft van de jaren negentig een enorm spaaroverschot. De financiële markten in landen als China en Indonesië, maar ook Zuid-Korea en Japan waren (en zijn nog altijd) onvoldoende diep en ontwikkeld om die spaargelden op een productieve wijze intern te sturen. Dat aanzwellende spaarsurplus zorgde voor een panmondiale deflatoire dreiging, die de voorbije jaren nog versterkt werd door de enorme onbestede surplussen van de olie-exporterende landen.

De VS, aldus Bender en Pisani, vingen dat spaaroverschot op en behoeden zo de wereldeconomie voor een deflatoire impuls die bijzonder negatieve gevolgen gehad zou hebben. Dat de spaaroverschotten in de VS terechtkwamen (en nog steeds terechtkomen), hangt in belangrijke mate samen met het gesofisticeerde karakter van de Amerikaanse financiële markten en met het beleid gevoerd vanuit Washington. Vooral de diepte van de Amerikaanse financiële markten zal volgens de auteurs de wereld ook behoeden voor een dollarcrash.

Er valt zeker kritiek te leveren op de analyse van Bender en Pisani. Misschien moeten we er vooral uit onthouden dat wij in Europa in de voorbije periode mogelijk wel wat ver gegaan zijn in onze genadeloze kritiek op all things American.

De auteur is algemeen directeur van VKW.

Johan Van Overtveldt