Dichtersverdriet

Zijn naam is de schuilnaam van een dichter. Zestig jaar geleden startte die de zaak op in de Marollen. Vandaag is De Plukvogel – overgebracht naar het centrum van de stad – één van de weinige Nederlandstalige boekhandels in Brussel. Lezen Vlamingen niet meer? Of deed er zich een verschuiving voor op de markt?

Een geboren en getogen Brusselaar, die bovendien zo oud is als zijn eigen zaak. Bedrijfsleider Pol Steyaert van de nv De Plukvogel is dit jaar zestig geworden. Ook de Nederlandstalige boekhandel aan het Sint-Katelijneplein viert dezelfde leeftijd. “Vindt u dat het opnieuw beter gaat met Brussel? Dan bent u optimistischer dan ik,” klinkt de zaakvoerder wat aarzelend. Het laatste decennium was niet meteen het meest bloeiende van de familiezaak. Eind jaren tachtig had De Plukvogel nog zeven mensen in dienst, vandaag tweeënhalf. De voorbije drie boekjaren kromp de omzet, de cijfers kleurden rood. Bovendien moet De Plukvogel in april volgend jaar uit zijn huurpand aan het Sint-Katelijneplein. “We hebben nog geen andere winkel in Brussel gevonden,” meldt Pol Steyaert. “Maar zoals de zaken er nu voor staan, verhuizen we naar Vilvoorde.” Sinds 1990 heeft De Plukvogel immers een tweede winkel, én een magazijn, aan de Mechelsesteenweg. “We zullen dan wel ruimer het hinterland bewerken. Want in tegenstelling tot Brussel, is Vilvoorde geen boekenstad.”

DICHTER.

Toch heeft De Plukvogel in Brussel een naam als een klok. In 1938 startte dichter Jef Ballegeer met de boekhandel op het Vossenplein in de Marollen. Zijn schuilnaam als dichter gaf de winkel zijn naam: De Plukvogel. In 1958 werd het bedrijf overgenomen door Jef Steyaert en Elisabeth Trog, de ouders van Pol Steyaert, die zelf in 1967 in de zaak stapte. De jaren zestig en zeventig werden de onbetwiste bloeiperiode. Door de aanwezigheid op lokale boekenbeursjes wist De Plukvogel zijn klanten aan zich te binden. Ook met de verkoop van naslagwerken scoorde de zaak. “We hadden toen duizend klanten die intekenden voor de encyclopedieën, die per deel verschenen op de markt.”

De Plukvogel huisde toen in de Moutstraat, vlakbij een aantal belangrijke Nederlandstalige scholen in Brussel. Ook vandaag blijven scholen, openbare diensten en bibliotheken een erg belangrijk marktsegment. Driekwart van de omzet vloeit voort uit diensten die de boekhandel levert aan deze instellingen, onder meer het ministerie van Justitie, en het Sint-Jan-Berchmanscollege. “Voor de scholen nemen we het hele pakket in handen,” verduidelijkt Pol Steyaert. “Voor de administratie en betaling zorgen we zelf, we leveren pakketjes op maat van de leerlingen. De scholen spelen ons de boekenlijsten door, wij regelen alle formaliteiten. Daarin trachten we flexibel te zijn, ook boekenlijsten die ons pas eind september bereiken, kunnen we nog bezorgen.” Voordelen van het systeem zijn alvast een stabiel voorraadbeheer en een vast klantenbestand. Bovendien helpt het de concurrentie te weren binnen het trio boekhandelaars, dat in Brussel Nederlandstalig materiaal verkoopt. ” Fnac is niet geïnteresseerd in schoolboeken: de marges zijn te klein, het maatwerk te arbeidsintensief. De Standaard Boekhandel op het Muntplein bewerkt de scholen wél. Maar we kennen mekaar niet, er is geen onderlinge concurrentie.” Patrick Van den Eynde, directeur van het filiaal van Standaard Boekhandel op het Muntplein, bevestigt de commerciële vrede in de hoofdstad. “Het zou wel erg zijn mochten de enige twee Nederlandstalige boekwinkels in Brussel mekaar beconcurreren. Wij zijn een rendabele boekhandel,” zegt Patrick Van den Eynde. Op één juni 1995 verhuisde de Standaard van Nieuwbrug, een zijstraat van de Nieuwstraat, naar het Muntplein. Hoewel een kwart van de verkoop afkomstig is van scholen, zwengelen vooral passanten de omzet aan. Die schommelt rond de 100 miljoen frank.

BELLA DONNA.

Aan passanten heeft De Plukvogel dan weer geen boodschap. De klanten bestellen zeer gericht of zijn op zoek naar recente werken. “Vaste waarden zijn er niet meer. Tot voor vijftien jaar hadden we een aantal planken met bekende literatuur. Maar ons vak kende een totale ommekeer. Mensen leven voor het nieuwe boek gedurende een korte periode.” Drie maanden lang was de verkoop van Hugo Claus’Bella Donna niet te stuiten, nadien viel hij gewoon stil. Duizend exemplaren van het werk over Boudewijn – door kardinaal Suenens – gingen in twee weken over de toonbank. Daarna werd geen van deze werken nog verkocht. Maar de boekhandelaars hebben er iets op gevonden. Voor de plotse massale aankoop van succesproducten slaan ze de handen in elkaar. Sporadische aankoopverbanden met collega’s leiden in dat geval tot ruime marges.

WOR