DEZE GEHEIMTAAL GAAT NAAR DE KERN

Leiden moeilijke ekonomische boeken enkel tot meer moeilijke ekonomische geschriften en de tollende draaimolen van welles nietes ? Dat hoeft niet zo te zijn. Voor we deze tekst afronden, waden we wel door ekonomische geheimtaal. Louis Tobback is een exogeen, Guy Verhofstadt is een endogeen. Ze heten zo, zonder het te weten. Het ABVV heeft een exogene traditie, het VEV schrijft aan een endogeen Strategische Plan voor Vlaanderen. Ze zijn en doen dat zonder de woorden te gebruiken.

De woorden exogeen en endogeen kraken, zijn mekaniekjes, de werkelijkheid die ze dekken, is de kern van het huidige ekonomische debat. Rond de kristallizatiepunten exogeen en endogeen wordt de Belgische kiesstrijd dit jaar uitgevochten. De endogenen hebben de nieuwste ekonomische teorie op hun kant.

De exogenen en de endogenen zijn, heel in het kort, enerzijds, de regelmaniakken en anderzijds, de vrijemarkters. In de teorie van de exogene groei is de groei op lange termijn niet verklaarbaar. De oorzaken van deze groei liggen buiten de ekonomie. De endogene groei is een afgeleide van krachten binnen de ekonomie die bestaan of ontstaan door het laten of doen van bepaalde ingrepen.

Gelovigen van de exogene sekte neigen naar een tolereren of bevorderen van overheidsingrepen in de ekonomie, naar regeringsprogramma’s, toelagen en reguleringen, of naar de egalitaire belastingwetten die hen vergezellen. Gelovigen van de endogene sekte neigen naar een afwijzing van regeringsoptreden en steunen de vrije markt.

Is de vraag over wie gelijk heeft en moet dus de controverse, met alle daaruit volgende verliezen voor groei, tewerkstelling en welzijn , eeuwig blijven ? “Economic Growth” van twee Amerikaanse hoogleraren ekonomie van twee topuniversiteiten (Harvard en Yale), Robert Barro en Xavier Salai-i-Martin, pleit overtuigend voor de kracht en de voorrang voor de endogene groei. De auteurs onderzoeken een centraal element van de twee teorieën : de technologie. Met haar winst aan produktiviteit is zij de sleutel voor de groei op lange termijn. het exogene groeimodel biedt geen verklaring waarom technologische vooruitgang plaats heeft of van waar de technologische sprong komt. het model veronderstelt dat, nadat rekening gehouden is met kapitaal en arbeid, de restgroei in de ekonomie voortvloeit uit de technologie.

In de jaren zestig en zeventig overheerste de exogene teorie bij de Angelsaksische beleidsmakers. Ronald Reagan en Margareth Thatcher gooiden dit gewoontedenken om en waren endogenen. Bill Clinton greep opnieuw naar exogene ingrepen, en werd onder meer daarom door de Europese progressieven toegejuicht. In de jaren tachtig en negentig is de verdediging van het exogene groeimodel de meerderheidsvisie onder de beleidsmensen op het Oude Kontinent, wat leidt tot knevelende belastingdruk en sociale programma’s die uitdeinen tot karikaturen.

Robert Barro en Xavier Salai-i-Martin graven fundamenten in de endogene teorie en bouwen daarop een groeimodel. Volgens ekonomische groei op lange termijn. Hierbij is technologie de resultante van beloningen voor risiconemers, uitvinders en ondernemers. De belastingen en de regelgeving zijn de motor voor ekonomische groei of het ontbreken van ekonomische groei. Lage belastingen en beperkte regelgeving stimuleren de groei, hoge belastingen en hevige regelgeving breken de groei.

Zijn dit speelsigheden zonder toetsing aan de werkelijkheid ? Voor leken zijn de matematische buitelingen van Barro en Salai-i-Martin Chinees. Onder vakmensen worden hun mijlpalen voor de oplossing van het vraagstuk van de groei hoog geschat. “Economic Growth” meet de teorie aan een grote internationale gegevensbank. Barro en Salai-i-Martin vinden dat de verschillen in groeiritmes tussen de landen verklaard kunnen worden door hun grotere of kleinere graad van endogeniteit. Groei ontstaat als overheden de eigendomsrechten beschermen, de vrijhandel waarborgen en lage belastingvoeten instellen. Het cijfergepriegel bewijst dat landen hun lot kunnen bepalen. Zij hangen niet passief af van onvoorziene omstandigheden, zij bepalen zelf de omstandigheden. Dat komt niet tot uiting in de computermodellen van de beleidsinstituten, traditioneel gebaseerd op exogene uitgangspunten.

“Economic Growth” is taaie kost. Voedsel voor wiskundigen en ekonometristen. Over het baanbrekende van het boek bestaat eensgezindheid. Bestelt en distribueert het VEV, als onderdeel van zijn publieke aktie voor het debat over groei , eksemplaren van “Economic Growth” voor de ekonomen van de Nationale Bank en van de studiediensten van Ekonomische Zaken, de vakbonden en de partijen ? Voor 56 doller per stuk en een week slaven en wroeten door de 527 bladzijden zullen de raadgevers van onze politieke prinsen ontdekken waarom vorige week, ondanks het wegebben van de recessie in België , de werkloosheid fors opwipte. Zolang België een bastion van regelaars blijft, is dat het resultaat.

F. Cr.