Deze financiële crisis komt in de geschiedenisboeken

Geert Noels

H et Amerikaanse financiële systeem is de facto gecrasht. Nationale en internationale beleggers hebben het vertrouwen in de grootste Amerikaanse bank, de grootste Amerikaanse hypotheekverschaffer en de Amerikaanse munt verloren. Hoe moet het nu verder?

De meeste commentatoren houden het nog steeds op de “subprime-crisis”, de “Amerikaanse hypotheekcrisis” of “de kredietcrisis”. Het zijn verdienstelijke pogingen om de huidige crisis te rationaliseren, maar eigenlijk minimaliseer je ze daardoor juist. Dit is geen voorbijgaande crisis zoals in 1998, waar één hefboomfonds de financiële wereld dicht bij de afgrond bracht. Deze malaise is veel omvangrijker, en overstijgt zelfs de financiële sector. Vandaag gaat het enerzijds om het falen van het Amerikaanse economische systeem, dat werd gebouwd op krediet, en anderzijds om het falen van het Amerikaanse financiële systeem dat dit krediet moest aanzuigen.

Ontkennen heeft geen zin meer. Laten we dus niet langer spreken van een subprime-crisis, maar over de crisis van het Amerikaanse financiële systeem. Ik ben trouwens stilaan geoefend in het ontcijferen van de codetaal die in de media wordt gebruikt om de economische en financiële feiten te ontkennen, te verdraaien of mooier voor te stellen (1). Voor starters, hierbij de beginnersvocabulaire van financiële excuses:

“Robuust”: een woord dat veelvuldig door centrale bankiers en overheidsofficials wordt gebruikt om vooral de toestand van de Amerikaanse economie te schetsen. Als iemand zegt: “de economie blijft verrassend robuust”, dan betekent dat eigenlijk: “we kennen de echte statistieken en weten hoe slecht het gaat, maar staan versteld dat iedereen nog debatteert of er nu wel of niet een recessie aankomt”.

“Challenging”: veel gebruikt door het management, zoals bijvoorbeeld in de zin: “we vinden de vooruitzichten uitdagend”. Versta dan: “we hebben er geen flauw benul van hoe het verder moet, maar hopen dat u ons aandeel nu niet verkoopt”.

“Er zijn koopjes te doen”: wordt vooral in beleggerskringen gebruikt. Dit betekent dat ze de daling niet hadden verwacht en liefst willen verkopen bij herstel. Een variante hierop is: “de beurs is irrationeel”. Een stijgende beurs is namelijk rationeel, maar een beursdaling is puur sentimenteel.

Ook veel gebruikt is “bottoming-out”: een term die in de Amerikaanse huizenmarkt al een jaar wordt gebruikt. Betekent zoveel als: “de koersen dalen nu zo snel dat je best het eerste jaar niet meer naar de schermen kijkt”.

De fase van ontkennen is nu gedaan. Deze kredietcrisis overstijgt de subprime, is waarschijnlijk vier keer groter dan de spaarbankencrisis van de vorige recessie. En over een jaar zal worden bevestigd dat in de herfst van 2007 een recessie in de VS startte.

De onvoltooide recessie van 2001. De vorige Amerikaanse recessie was onvoltooid, want onaanvaardbaar na de terroristische aanslagen van 9/11. Maar daardoor namen de onevenwichten alleen maar toe, en werd een huizenzeepbel gecreëerd om de Amerikaanse consument een nieuwe kredietimpuls te geven.

De huidige crisis is een typische Minskycrisis (2). Wanneer het goed gaat, nemen beleggers meer risico. Hoe langer het goed gaat, hoe meer risico ze bij nemen, tot er te veel risico is genomen. Uiteindelijk volstaat de cash die van de beleggingen binnenkomt niet langer om de schulden af te lossen waarmee ze werden aangeschaft. Op dat moment worden de leningen teruggetrokken en moeten de activa worden verkocht, wat leidt tot dalende prijzen … De verkoopgolf van activa verhoogt de vraag naar liquiditeiten. Dat punt in de crisis wordt het Minskymoment genoemd, en dat lijken we nu te bereiken.

Chapter 11 voor de VS, zoals Rusland in 1998? Het lijkt choquerend, maar Amerika staat er bijna even slecht voor als Rusland in 1998. De grafiek onderaan toont dat de backbone van het Amerikaanse financiële systeem op zes jaar tijd 80 % van zijn waarde is kwijtgespeeld. En vergeet niet dat de kredietverschaffers Fannie en Freddie – waarvoor we vroeger al veelvuldig waarschuwden – een impliciete staatswaarborg hebben. Dat lijkt sterk op een implosie. Voor Amerika is dit een moment van bezinning. Een korte maar diepe recessie is het beste wat het land kan overkomen. Als presidentskandidaat zou ik een ambitieus plan voorstellen om krediet- en olieonafhankelijk te worden. Die dubbele verslaving maakt het erg kwetsbaar voor opkomende supermachten. Over een jaar is het pessimisme over de VS wellicht zo algemeen dat we voor het eerst in bijna tien jaar Amerikaanse activa warm zullen kunnen aanbevelen.

DE AUTEUR IS HOOFDECONOOM VAN PETERCAM VERMOGENSBEHEER. REACTIES: visienoels@trends.be

(1) ALS U éCHT WILT WETEN WAT DE VERKLARING IS VOOR DE FINANCIëLE CRISIS, KIJK DAN EVEN NAAR http://www.brasschecktv.com

/page/187.html

(2) ‘THE FINANCIAL INSTABILITY HYPOTHESIS’ – HYMAN P. MINSKY – THE LEVY ECONOMICS INSTITUTE – MEI 1992