De zorgsector ontzuilt

Solidariteit voor het Gezin en Thuishulp slaan de handen in elkaar. De nieuwe zorgspeler i-mens profileert zich met bijna 12.000 werknemers als geïntegreerd en humanistisch. Op 5 maart nam de organisatie de eerste nieuwe dienstauto’s in gebruik.

Erwin Devriendt en Karin Van Mossevelde trokken vorige week door Vlaanderen. In elke provincie lanceerde het duo de nieuwe zorgorganisatie i-mens. De sociale onderneming verenigt Solidariteit voor het Gezin met het socialistisch geïnspireerde Thuishulp en een aantal eraan gekoppelde organisaties voor thuisverpleging. “Eigenlijk spreken we niet graag over een fusie. We creëren een nieuw zorgbedrijf”, benadrukt Erwin Devriendt, tot deze week de algemeen directeur van Solidariteit voor het Gezin. Hij leidt voorlopig samen met Karin Van Mossevelde, die de topvrouw van Thuishulp was, de nieuwe organisatie.

Het duo gebruikt de beeldspraak van een bijzonder huwelijk tussen twee zorgorganisaties. De vrijage begon in 2017, toen ze samen aan de wieg stonden van de zorgcentrale Z-Plus, en mondde vorig jaar uit in een intentieverklaring tot samenwerking. Voor een naam en de goedkeuring van de Belgische Mededingingsautoriteit BMA was het wachten tot nu. “Het is een voorbeeld van ontzuiling”, zegt Van Mossevelde. “Omdat we onze organisaties bundelen, maar ook door de interne schotten weg te nemen en te kiezen voor een geïntegreerd aanbod. Thuisverpleging, gezinszorg en kinderopvang komen in één pakket. Dat is ons antwoord op het tekort aan handen in de zorg.”

Humanistisch pluralisme

In het verzuilde zorglandschap in Vlaanderen stonden de christelijke ziekenfondsen, met het Wit-Gele Kruis en Familiehulp, altijd tegenover de socialistische ziekenfondsen, met Thuishulp en Sovervlag. De derde hond in het kegelspel was Solidariteit voor het Gezin dat de onafhankelijke en liberale ziekenfondsen bediende. Die opdeling is nu verleden tijd.

I-mens verenigt 12.000 werknemers en wordt een van de grootste zorgbedrijven in Vlaanderen en Brussel. De omzet bedraagt naar schatting 350 miljoen euro. De nieuwe organisatie krijgt nieuwe auto’s en uniformen. De hoofdkleur daarvan is grijs. De nieuwe naam verwijst naar de mensgerichtheid en het humanistische pluralisme dat de samensmeltende organisaties verbindt.

De fusie draait voor een groot stuk om schaalvergroting. Zo zullen bepaalde investeringen nu maar één keer moeten gebeuren. Maar dat is niet de enige motivatie. “Er waren diverse redenen om samen te werken”, zegt Erwin Devriendt. “Onze klanten worden mondiger. Mensen willen meer inspraak. Dat wordt de komende jaren een belangrijke uitdaging in de zorg. Hoe groter we zijn, hoe meer we daarin kunnen investeren.”

Voormalig minister Jo Vandeurzen (CD&V) voerde in 2017 de persoonsvolgende financiering in de gehandicaptenzorg in. Daarbij verschuift de subsidie van de zorginstelling naar de patiënt. Die kan zelf bepalen waar hij zijn zorg inkoopt. Dat concept staat ook in de steigers voor de ouderenzorg en de Vlaamse Sociale Bescherming. Het betekent dat zorgorganisaties anders moeten inspelen op zorgbehoeften. “Wie een breed aanbod heeft, van geboorte tot palliatieve ondersteuning, staat sterker”, gelooft Van Mossevelde. “Om dag en nacht met een geïntegreerd zorgaanbod in de huiskamer aanwezig te zijn, heb je een bepaalde geografische densiteit en grootte nodig. Apart konden we die stap niet aan. Daarom begonnen we bijna drie jaar geleden met gesprekken over een samenwerking. De vraag is dan: ga je enkel samenwerken in de thuisverpleging, waar de noodzaak het grootst is, of kies je voor een samenwerking over de hele lijn. Uiteindelijk bleken onze organisaties erg complementair en kozen we voor een fusie.”

Zorgberoepen gelden als knelpuntberoepen. Die krappe arbeidsmarkt was ook een reden voor de fusie. “Wij vissen allemaal in dezelfde vijver op zoek naar competente werknemers”, zegt Devriendt. “We willen ons profileren als een aantrekkelijke speler voor wie in de social profit een goede work-lifebalans zoekt.”

Geïntegreerde zorg

Geïntegreerde zorg wordt de ruggengraat van de verkoopstrategie bij i-mens. Het aanbod van i-mens omvat zowat alle denkbare zorg aan huis: gezinshulp, poetshulp met en zonder dienstencheques, thuisverpleging, klusjeshulp, kinderzorg, enzovoort. “Omdat wij een interdisciplinair product en zorg op maat aanbieden, kunnen we ons onderscheiden”, zegt Van Mossevelde. “Iemand die op ons een beroep doet, heeft zowel verpleegkundigen, verzorgenden als een poetshulp op maat ter beschikking. Wij kunnen dat organiseren zodat de mensen beter gediend zijn. Dat is de kern van het geïntegreerde zorgmodel.”

Op die manier is de fusie een antwoord op de komst van nieuwe commerciële spelers in de zorgmarkt. Zowat 60 procent van de thuisverplegers is al zelfstandig. En ook in de sector van de dienstencheques concurreren de sociale ondernemingen met commerciële spelers. De helft van de Vlaamse rusthuizen is commercieel en in de kinderopvang groeit het aantal privé-initiatieven. “Wij willen een sociaal verantwoord alternatief bieden”, zegt Devriendt.

Gents hoofdkwartier

I-mens houdt hoofdkwartier in Zwijnaarde, in de oude gebouwen van Solidariteit voor het Gezin. De fusie gebeurt geleidelijk. De nieuwe naam is er. Er is sinds dit jaar één prijslijst, één begroting, één managementteam en één raad van bestuur voor alle vzw’s die in de fusie zijn betrokken. De integratie van de diverse takken wordt opgedeeld. Dit jaar komen de kinderdagverblijven aan de beurt, volgend jaar de thuisverplegingsorganisaties en in 2022 de gezinszorg. Pas op 1 januari 2022 zal i-mens juridisch en operationeel helemaal af zijn.

Voor het personeel verandert weinig, zegt Van Mossevelde. “Ze zijn onze belangrijkste ambassadeurs. Ze komen elke dag bij onze klanten. Hoewel ze nu zullen werken voor alle ziekenfondsen en partners die op ons een beroep doen, blijft hun takenpakket hetzelfde. Omdat onze geografische densiteit groter wordt, zullen ze ook minder onderweg zijn en meer tijd kunnen doorbrengen bij de zorgvrager thuis.”

De fusie is ingegeven vanuit een groeiverhaal en niet vanuit een besparingsdrang, benadrukt Devriendt. “De zorgsector in Vlaanderen zal de komende jaren alleen maar groeien”, zegt hij. Maar er zijn verschillen. Zo is de gezinszorg een gesubsidieerde sector. Het maakt dat spelers zoals i-mens een urencontingent – een beperkt aantal uren – toegewezen krijgen. In de thuisverpleging ligt dat anders. Daar speelt de vrije markt wel.

“Ondanks die onzekerheden zal iedereen thuisverpleging en gezinszorg nodig hebben”, zegt Van Mossevelde. “Niemand hoeft zich in zijn baan bedreigd te voelen. Alle rechten van verloning en anciënniteit gaan mee naar de nieuwe organisatie. Voor nieuwe werknemers werken we met de vakbonden aan een nieuw statuut.”

Wat wordt de grootste uitdaging voor de nieuwe organisatie? “De integrale zorg uitbouwen wordt de komende jaren onze kerntaak”, zegt Devriendt. “Maar we zullen ook veel energie steken in de uitbouw van een gemeenschappelijke bedrijfscultuur met humanistische waarden. Beide organisaties slepen decennia geschiedenis mee, je wist dat niet zomaar uit.”