De zonen van dr. Paul

Veel te vroeg, op zijn 77, is dr. Paul Janssen verhuisd naar de overzijde. Heb je politici nodig om ondernemers te kweken? Nee, je hebt ondernemers nodig. Zij inspireren en loodsen.

Dr. Paul zat nog dagelijks met zijn mathematici tussen krachtige rekenmachines. Na de vruchtbare jaren bij Janssen Pharmaceutica gidste hij een braintrust van trouwe medestanders en computerbollebozen over de grenzen van de farma. Dr. Paul is een rolmodel voor de actieve welvaartsstaat. Op een leeftijd dat veel Belgen al twintig jaar alleen hun grasmat onderhouden en de huisgenoten op de zenuwen werken, bleef Paul Janssen bedrijvig.

Paul Janssen was een genie; een briljante scholier en student, een briljante voetballer, een briljante acteur in het schooltoneel van de Kempense jezuïeten, een briljante wetenschapper, een briljante kunstminnaar. In een kelderkluis in de Kempen schuilt een schat die museumdirecteuren en gangsters doet watertanden. Het is wansmakelijk en een voorbeeld van het favoriseren van de academische onderzoekers door de commissie voor de Nobelprijs Geneeskunde dat dr. Janssen daar miskend werd. Hij redde honderdduizenden levens en schonk miljoenen mensen een beter bestaan. Als neveneffect werd er winst gemaakt en dus was dr. Paul onwaardig om Nobelprijslaureaat te zijn.

Paul Janssen was in de beste zin van het woord een excentriekeling en excentriekelingen doen Vlaamse mensen opschrikken. Niks was gewoon aan dr. Paul. Hij inspireerde een hofhouding van vrienden en kennissen. Hij sleepte een serie Kempense relaties mee in een mediterraan vastgoedavontuur dat reputaties kraakte. Hij sprak bij wetenschappelijke en commerciële reizen voor Janssen Pharmaceutica achter het IJzeren Gordijn, tot ontzetting van zijn brave medewerkers, met de disgenoten over het kwaadaardige van het communisme. Dr. Paul ontdekte de farma – of liever de pillendraaiers – langs de contacten van zijn vader met de farmacoloog Stanislas Richter uit Boedapest. Paul Janssen kende het debacle van de geneesmiddelennijverheid in Oost-Europa na de rode machtsovername.

Werken met een excentriekeling rekt de ruimte op voor initiatief en durf. Kijken en luisteren naar dr. Paul inspireerde medewerkers om zelf aan de slag te gaan. Walter Resseler stichtte als opa met een groep jonge mensen Gnosis; Jo Robrechts startte New Distribution Systems om een geautomatiseerde winkel te scheppen; Paul Stoffels trachtte Tibotec-Virco op te bouwen tot een tweede (en onafhankelijk) Janssen Pharmaceutica. Resseler en Robrechts bereikten niet hun doel; Stoffels haakte, om van de jacht op geld verlost te zijn, zoals wijlen dr. Paul, Tibotec-Virco aan Johnson & Johnson; psychologisch een klap, strategisch de beste keuze. Resseler, Robrechts en Stoffels durfden ondernemen en verdienen lof. Gnosis, NDS en Tibotec-Virco zijn de bekende namen. Janssen Pharmaceutica zaaide andere, minder geruchtmakende bedrijven uit.

Dr. Paul bezorgde het ondernemen in de Kempen, in Vlaanderen een betere dimensie. De Kempen was bij zijn geboorte twee eeuwen bezig met papierverwerking en bakstenen. Rond Janssen Pharmaceutica in Beerse ontstond een Akademgorod, een wetenschapsstad die de Kempen een betere toetssteen voor uitmuntendheid gaf dan haar ambachtelijke activiteiten. Dr. Paul Janssen zou een ideale president geweest zijn van een zelfstandig Vlaanderen. Hij was een flamingant, een wereldburger en een onafhankelijke geest.

Frans Crols