Ah, eindelijk vakantie. Zon, zee en strand, beloofde de folder. Maar het regent, het eten bezorgt u buikgriep en de handdoeken mochten toch wat wolliger zijn. Probeert u er toch maar van te genieten: dit is wellicht uw laatste goedkope reis. De meeste touroperators werken met verlies. Hun winstmarges móéten omhoog.
Honderdvijfenzeventig frank op een reis van 25.000 frank. Dat is de winst die C&N-België overhoudt aan de verkoop van een gemiddelde reis. Leest u het nog maar eens. De touroperator die All Seasons, Neckermann, Pegase en Sunsnacks in zijn portefeuille heeft zitten, scoort daarmee uitstekend. Hij is marktleider met 42%. Uit onze analyse van de jongste jaarrekeningen (zie tabel: Toptien touroperators in België) blijkt dat vier vakantiemakers uit de toptien in het voorbije boekjaar rode cijfers voorlegden: Sunair/Sun International, Best Tours, Nouvelles Frontières en Club Méditerrannée. Het worden er zelfs zes (ook Bosphorus en Omnium Tours) als we alleen de bedrijfsgebonden actviteiten bekijken.
C&N mag zich topscorer noemen, met een schrale nettowinstmarge van 0,7% – de nettowinstmarge als percentage van de omzet. Ook de nummer twee, JetAir Company, boekt winst. De joint venture van de Vlaamse familie Brackx en het Duitse conglomeraat Preussag haalt een nettowinstmarge van welgeteld een half procent. Daarmee verbetert het bedrijf zijn positie, want in 1998 werd op 0,16% afgeklokt.
Daarmee hebben we het goede nieuws meteen gehad. De bronzenmedaillewinnaar, Sunair/Sun International Holidays, werkt met verlies, en is meteen de zwakste presteerder in de lijst. De creatie van Rudolf Vanmoerkerke is vandaag een volle dochter van de Britse touroperator Airtours. Het bedrijf uit Oostende stapelde de voorbije drie jaar een gecumuleerd verlies op van 1,264 miljard frank. Directeur Jan Peeters verwacht in het boekjaar 2000 echter “veel betere resultaten” en vanaf 2001 winst.
Ook het familiebedrijf Best Tours uit Wemmel – naast het winstgevende Joker-Jong Toerisme de enige touroperator die nog volledig in Belgische handen is – noteerde in 1999 verlies. Hetzelfde geldt voor de Belgische filialen van Nouvelles Frontières en Club Med. Hun balansen weerspiegelen perfect het gevecht om marktaandelen op de Belgische markt: de omzetten klimmen fors, maar de Fransen boeken verlies en kampen allebei zelfs met een negatief eigen vermogen.
Ook de NV Omnium Tours deelt in de klappen. Die kijkt tegen een negatief eigen vermogen van 25 miljoen aan. De Vilvoordse specialist in busreizen, en dochter van de Nederlandse touroperator BV De Jong Intra Vakanties, registreerde in 1999 een schamele nettowinst van 430.000 frank, op een omzet van 873 miljoen. Als nummer acht in de toptien zag Omnium het bedrijfsresultaat met 33 miljoen in het rood duiken. Alleen uitzonderlijke opbrengsten van 34 miljoen zorgden voor een positief resultaat.
Het zal wel geen verrassing heten dat de zwaarste klappen in de Europese strijd in België vallen. “België is het slagveld van Europa,” zegt Wim Desmet, topman van C&N België. Sinds december 1999 is hij ook verantwoordelijk voor de Absatzmarkt Europa binnen de Bereichsvorstand van het Duitse C&N Touristic AG (zie kader: De discrete jager). Deze joint venture, waarin luchtvaartmaatschappij Lufthansa en grootgrutter Karstadt hun toeristische belangen hebben ondergebracht, werd in 1997 opgericht. Desmet is verantwoordelijk voor de Europese filialen, behalve die in Duitsland en Groot-Brittannië.
“De Belgische reissector is ongezond concurrentieel,” zucht Desmet in het hoofdkantoor van C&N België in Gent. “De markt is in België verziekt omdat sommige spelers hebben geprobeerd om andere dood te concurreren. De drie grote spelers zijn dringend aan bezinning toe. De winstmarges moeten absoluut verbeterd worden, want zoals het nu loopt, kan het gewoon niet verder. Nergens zijn de prijzen zo laag als op de Belgische vakantiemarkt. Dat merken we ook intern. Vroeger stond België in de C&N-groep aan de top. Vandaag bengelen we aan de staart.”
De positie
van de Belgische touroperators in inderdaad pijnlijk. In Groot-Brittannië halen de vakantiemakers een gemiddelde nettowinstmarge van 5%, in Duitsland, Frankrijk en Nederland 2 tot 3%. In België houden vier vakantiemakers uit de toptien – die goed is voor 95% van de georganiseerde reismarkt – een nettoverlies aan de verkoop van hun reizen over.
Walter Baecke, uitgever van het reisblad Travel Express, waarschuwde in oktober vorig jaar al voor deze onhoudbare situatie. Travel Express brengt jaarlijks een overzicht van de rentabiliteit van de Belgische reissector. De conclusie van het blad laat weinig aan de verbeelding over: “Geld verdienen is in de Belgische reiswereld niet meer belangrijk.” Alles draait nu om marktaandelen, ook al gaat dat ten koste van de winstmarges. Voorlopig is dat voor de consument een goede zaak, maar de vakantiesfeer zal niet blijven duren. “C&N en JetAir Company zijn perfect in staat om de markt onder elkaar te verdelen en via kartelafspraken – wat uiteraard verboden is – mooie winsten op te strijken,” schrijft Baecke. “Voorlopig lijkt de rivaliteit nog te groot, maar ooit zal de verleiding te groot zijn om eraan te weerstaan.”
Het bestaan van kartelafspraken wordt door het leidersduo hevig ontkend. Deze zomer vullen ze weliswaar elkaars zitjes op enkele chartervliegtuigen, maar dat staat nog heel ver van prijsafspraken. Wim Desmet (C&N): “We hebben de zuurstof van een gezonde rentabiliteit nodig. Wat blijft er anders over van het Belgian quality label? Sommige bestemmingen worden tegen dumpingprijzen verkocht. We mogen absoluut niet aan kwaliteit inboeten. De veeleisende en mondige consument wil gerust 400 frank meer betalen voor die kwaliteitsgarantie.”
Daar zijn ze het bij JetAir Company roerend mee eens. “Er moet dringend iets worden gedaan aan de winstmarges in de toeristische sector,” vindt Bart Brackx, managing director tour operating operations. “Maar we mogen niet uit het oog verliezen dat C&N als grote marktpartij mee verantwoordelijk is voor de huidige situatie. Vooral Neckermann heeft met zijn prijzenpolitiek een daling van de winstmarges in de hand gewerkt.”
” De facto zal dat neerkomen op kartelvorming,” zegt financieel analist Erwin Van der Zande van KBC nuchter. “De prijzen gaan naar een normaler niveau. Als de beste speler een nettowinstmarge van 0,7% heeft, moet er iets gebeuren.”
Uit een recente studie van Dresdner Bank blijkt dat het toerisme steeds minder cyclisch wordt. “Vakantie was twintig jaar geleden een luxe, maar vandaag een keiharde behoefte,” vindt Wim Desmet. Dresdner Bank koppelt aan die vaststelling de verwachting dat touroperators eindelijk hun rentabiliteit kunnen opkrikken. Want ook het voorbije jaar gingen consolidatie en schaalvergroting op de Europese markt in razendsnel tempo voort. Op 30 juni tekent Wim Desmet, als chief executive officer (CEO) van C&N West, de formele overnameakte van Havas Voyages in Frankrijk. Daarmee krijgt C&N 20% van de reiskantorenmarkt in de Hexagoon (zie kader: De discrete jager). Half mei werd de voorlopig grootste transactie van het jaar beklonken: Preussag, dat 50% van de aandelen van JetAir Company bezit, kocht voor 110 miljard frank de Britse marktleider Thomson Travel. “Een te duur bod, waarvan alleen de aandeelhouders beter worden,” was het eensluidend verdict van analisten. Bovendien moeten de Europese mededingingsautoriteiten nog het licht op groen zetten voor de overname. De uitspraak wordt ten laatste begin juli verwacht.
Toch gaat de consolidatiegolf onverminderd voort. Vakantiemaker Bosphorus, specialist op Turkije, werd begin juni door het Britse First Choice gekocht. Het nummer zeven op de Belgische markt kreeg het voorbije boekjaar forse klappen door aardbevingen en politieke strubbelingen in Turkije. De omzet daalde van 1,671 naar 1,073 miljard. Het bedrijfsresultaat dook met 44 miljoen in het rood. Financiële en uitzonderlijke kosten maakten de rode factuur nog moeilijker verteerbaar. Maar door een forse 66 miljoen financiële opbrengsten, werd het boekjaar toch nog met een kleine vier miljoen nettowinst afgesloten.
Ook Airtours, de Britse moeder van Sunair, zit niet stil. Het onderhandelt met LTU, de noodlijdende Duitse nummer vier. Die heeft SAirGroup, de moeder van Sabena, als belangrijkste aandeelhouder. Maar daar blijft het niet bij: Airtours praat ook met C&N. “Is Sunair voor C&N-België een ideale prooi? Dat weet ik niet,” reageert Wim Desmet. “Bij overnames zoeken we naar complementaire producten. Het is wel de vraag of C&N-België nog een vijfde merknaam nodig heeft.” De CEO van C&N-West werkt al sinds 1992 aan een stroomlijning van de vier huismerken All Seasons, Neckermann, Pegase en Sunsnacks.
In Europa zal de strijd vooral woeden tussen de Duitsers C&N en Preussag. Topman Stefan Pichler van C&N Touristic AG liet in maart nogmaals verstaan dat hij de Europese nummer één wil worden. Naast zware investeringen in e-commerce (zie kader: Dood van een handelsreiziger?), stopt hij ook 10 miljard frank in de aankoop van hotelbedden. Het huidige aantal moet eind 2001 verdubbelen tot honderdduizend. “Hotelbedden geven zekerheid op een bestemming. Ze beperken het risico voor vaste contingenten en voorafbetalingen. Bovendien maken ze 38% van de reissom uit,” zei Pichler in maart op de Internationale Beurs voor Toerisme.
De toenemende verticale integratie moet de winstmarges normaal opkrikken: wie de distributie en de aankoop controleert (reiskantoor, chartermaatschappij, lokale agent, hotels), kan de prijsverlagingen inkrimpen van last minutes, die toch maar dienen om plaatsen op te vullen. Bovendien ontvouwde C&N Touristic AG in maart plannen om binnen drie tot vijf jaar naar de beurs te gaan. De stap bekrachtigt nog maar eens de toenemende professionalisering van de reisindustrie. “We evolueerden van familiale bedrijven naar industriële groepen,” besluit Desmet. “In de reiswereld is er nog altijd veel inteelt. De sector heeft het moeilijk met (top)management, dat het loutere vakmanschap overschrijdt.”
Gaat u nu nog maar even lekker onderuit liggen onder die palmboom. Volgend jaar zit u mogelijk in uw tuin.
wolfgang riepl
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier