De zombie en de struisvogel

MOCHT JEAN DE LA FONTAINE nog leven, dan schreef hij over België de fabel van de zombie en de struisvogel. De zombie is al lang dood, maar denkt dat hij toch nog leeft. De struisvogel steekt de kop in het zand en vergeet de wereld. Dat beeld kwam bij mij op toen ik een week lang de mediafanfare volgde over een boek waarin de demograaf Patrick Deboosere langer werken tot een mythe verklaart.

Ontkenners van de vergrijzing zijn als zombies: hun waanbeelden zijn al ettelijke keren gesneuveld, maar blijven toch leven. De media zijn zoals struisvogels: ze steken hun kop graag in de contramine, maar vergeten de reële wereld. In die wereld zijn de argumenten van de 68-jarige auteur, nota bene zelf een stichtend voorbeeld van langer werken, oud nieuws en nepnieuws. Ik kan het amper geloven, maar ik moet er nog maar eens een column aan wijden.

MOETEN WE LANGER WERKEN verwerpen en geloven dat welvaart en productiviteit ons naar minder werken leiden? Geloven is niet nodig. We werken minder jaren, omdat wie werkt gemiddeld veel langer studeert. Minder uren, omdat deeltijdarbeid en flexibiliteit steeds meer de norm worden. Maar als we de loopbanen niet willen rekken, ondanks de stijgende levensverwachting, dan zijn de periodes waarin we bijdragen aan het pensioen en genieten van het pensioen compleet uit balans.

Niemand wil mensen tot arbeid dwingen. We leven niet in slavernij. Niemand wil mensen uitwringen als een natte dweil. Langer werken vergt anders werken, met loopbanen die veel meer variëren, met betere arbeidskwaliteit. Maar wie niet langer wil werken en toch een pensioen claimt, parasiteert op de volgende generatie die met belastingen de pensioenen betaalt.

MOETEN WE LANGER WERKEN afwijzen omdat de vergrijzingsrekening toch enigszins meevalt? Dat leert de gezegende Vergrijzingscommissie, die we graag recupereren als schaamlapje voor de naakte waarheid. Die is dat ook die commissie uitgaat van een toename van de werkzaamheid, de productiviteit en de lengte van loopbanen, allemaal van een omvang die weinigen realistisch achten en die het omgekeerde vergt van wat de zombies voorhouden.

Moeten we langer werken uitsluiten omdat we met meer belastingen de rekening kunnen betalen? Zeer graag en natuurlijk op de kap van de rijken. Alleen is die premisse door de realiteit ingehaald. Het gat in de begroting groeit, vooral door de stijgende pensioenuitgaven. Blijkbaar zijn permanente belastingverhogingen toch geen evidente politieke remedie, laat staan dat ze economisch heilzaam zouden zijn. Maar het geloof dat belastingbomen gratis kunnen blijven groeien, sterft nooit.

IK DEEL MET DEBOOSERE de overtuiging dat we de vergrijzing moeten vieren. Als we langer leven terecht vieren, waarom dan ook niet langer werken? Waarom is het perspectief van langer actief te zijn, van langer betrokken te blijven, een ramp en geen zegen? Actief blijven betekent ook inclusie en welzijn, zolang arbeid meer op maat mag evolueren. En dan is er solidariteit. Als we niet langer werken, feesten alleen de pensionerende babyboomers. De jongeren worden dan de slaven, pensioenslaven welteverstaan.

`

DE BETAALBAARHEID van de pensioenen is een keuze, daarin hebben de vergrijzingsontkenners gelijk. Minimumpensioenen zijn een keuze. Toegankelijke gezondheidszorg is een keuze. De integratie van immigranten is een keuze. Duurzame energie is een keuze. Ga zo maar door. Het punt is: als we niet langer werken, reduceren we de mogelijkheid voor jongeren om hun toekomst te kiezen. Dan wordt hun toekomst herleid tot het betalen van het verleden. Dan gaat hun toekomst naar de pensioenen.

Mag het voor eens en voor altijd gezegd zijn: wie langer werken afwijst, kiest voor algemene verarming en verknechting. Voor een toekomst in de schaduw van het verleden. Dat we daar in 2020 nog aan durven te twijfelen, alle rapporten en studies ten spijt, is hallucinant en schandalig.