De zes curieuze troeven van het herboren Japan

Japan heeft zichzelf opnieuw

op de landkaart gezet. Het land komt na zijn ‘verloren decennium’ slagvaardiger en scherper uit de hoek.

De auteur werkt voor de Economist Intelligence Unit.

De militaire betrokkenheid in Irak en een openlijke campagne voor een permanente zetel in de VN-Veiligheidsraad deden al veronderstellen dat Japan niet alleen een economische heropleving meemaakt, maar ook politieke slagkracht kan winnen. Ongetwijfeld wordt 2005 een overgangsjaar, waarin Japan eindelijk zichzelf zal losmaken van de economische en politieke erfenis van de jongste jaren. Het ondervindt daarbij steun van enkele merkwaardige troeven. We focussen op de zes opmerkelijkste.

1 Bruisende markt voor topartikelen

De stevige algemene groei zal weliswaar niet zo bruisend zijn als in 2004, maar zal alvast een respectabele 2 % boven de trend liggen. Terwijl de toename van de bedrijfsinvesteringen een normale terugval zal meemaken na de verzengende hoogten die in 2003-2004 bereikt werden, zullen de Japanse consumenten blijven verbazen. Het is vooral uitkijken naar nicheverbruikers, wier koopkracht ervoor zal zorgen dat Japan een van de opwindendste markten voor topartikelen blijft.

2 Bubbeljuniors en parasietsingles

Een van die nichegroepen zijn de bubbeljuniors, geboren in het begin van de jaren negentig, merkgeil en zowat 7 miljoen in aantal. Het zijn ‘s werelds rijkste tieners met een jaarlijks besteedbaar inkomen dat geschat wordt op meer dan 9000 dollar elk. En dan zijn er nog de parasietsingles, een groeiend aantal vrouwen, die nog bij hun ouders inwonen en zowat 10 % van hun inkomen uitgeven aan luxeproducten. Of neem de oyaji, mannen in de veertig of vijftig, die er nu gerust in zijn dat het ergste van de herstructurering na de bubbel voorbij is en die nog altijd betaald worden op basis van anciënniteit. Zij groeiden in 2004 uit tot de grootste besteders, vooral voor dure zaken als digitale televisies en luxewagens.

3Consumptieprijzen stijgen licht

De economische groei zal er ook voor zorgen dat het meest schadelijke symptoom van Japans economische kwalen – de deflatie – blijft afnemen. In 2005 is zelfs een bescheiden algemene stijging van de consumptieprijzen mogelijk en dat zou de eerste keer zijn sinds 1999. Dat zal voor de ondernemingen een weldaad blijken: ze kunnen hun financiële positie versterken en hun prijszetting herstellen. Hoewel het onwaarschijnlijk is dat de interesten zullen stijgen in 2005 – de bittere kritiek op de overijlde verstrakking van het beleid in 2000 ligt nog vers in het geheugen – zou de Bank of Japan wel de klemtoon kunnen verleggen van aandacht voor de saldi van de rekeningen-courant die privé-banken bij haar aanhouden, naar de interestvoeten.

4Sterkere banken

Het vertrouwen in de banksector zal opgepept worden wanneer in april de laatste allesomvattende overheidsgaranties op deposito’s bij privé-banken ingetrokken worden. Ook de fusie van de Mitsubishi Tokyo Financial Group, die beschouwd wordt als de sterkste onder de Japanse megabanken, en de zwakste, UFT Holdings, zal het vertrouwen in de banken verstevigen. Wankele regionale banken zullen een bron van bezorgdheid blijven, maar de stabilisatie aan de top van de sector en de bereidheid om zo nodig publiek geld te gebruiken, doet veronderstellen dat ze niet langer een bedreiging voor het systeem vormen.

5Nieuwe grondwet, meer ruimte voor het leger

In een jaar zonder verkiezingskoorts zal de Japanse eerste minister Junichiro Koizumi ruimte hebben om zijn lievelingsprojecten door te drukken. Bovenaan op de lijst staat de hervorming van de grondwet. Koizumi heeft zijn Liberaal-Democratische Partij ( LDP) opdracht gegeven om een blauwdruk op te maken voor een opfrissing van de grondwet, op tijd voor de viering van de vijftigste verjaardag van de partij in november 2005. Waarschijnlijk zal een versoepeling voorgesteld worden van de beperkingen van de operaties van de Zelfverdedigingsmacht (zeg maar het leger), in het bijzonder buiten Japan. Zo’n opfrisbeurt zal niet alleen de pacifistische idealen, die het Japans veiligheidsbeleid sinds de Tweede Wereldoorlog schraagden, op de proef stellen, maar ook peilen naar bruikbare politieke barsten in de grootste oppositiepartij, de Democratische Partij van Japan, die op het punt van een grondwettelijke verandering scherp verdeeld is.

6Betere banden met Korea

Koizumi zal ook elders op zoek gaan naar zijn plaats in de geschiedenis. Zijn proactieve politiek ten opzichte van Noord-Korea doet veronderstellen dat hij misschien eraan denkt diplomatieke betrekkingen aan te knopen met dat regime. De waarschijnlijke terugkeer naar Japan van een handvol ouder wordende terroristen van het Rode Leger, die zich al sinds de jaren zeventig schuilhouden in Pjongjang, zou een en ander kunnen bespoedigen. Een normalisatie van de betrekkingen met Noord-Korea zou perfect aansluiten bij de viering van de veertigste gedenkdag van het aanknopen van bilaterale relaties met Zuid-Korea. Die viering zal nog hartelijker verlopen als Japan en Zuid-Korea er tegen die tijd in slagen om vooruitgang te boeken met een vrijhandelsakkoord.

Robert Ward

Ook belangrijk voor de Japanse economie: de ‘parasiet-singles’,

een groeiend aantal vrouwen,

die nog bij hun ouders inwonen en zowat 10 % van hun inkomen uitgeven aan luxe-producten.