De zeepbel

Beleggers, zakenpartners en banken… Allemaal verloren ze begin de jaren negentig miljarden in het Superclub-dossier. Hoe is het zover kunnen komen? En waarom faalde het gerecht? Trends-journalist Willy Van Damme geeft de antwoorden in het boek ‘De Zeepbel van Superclub’, dat volgende week verschijnt. Een voorpublicatie.

W illy Van Dammes ‘De Zeepbel van Superclub’ bevat een schat aan inside-informatie over het Vlaamse en internationale zakenleven en zijn ritselende en zelfs ronduit criminele actoren. Honderden financiële constructies, aandelenverschuivingen en sjoemelpraktijken worden gedetailleerd uitgelegd, waarbij de menselijke trekjes van de hoofdrolspelers niet onbesproken blijven. Zelf noemt Willy Van Damme zijn boek “het relaas van hoe mensen – hoofdacteur: Superclub-topman Maurits De Prins – via boekhoudkundige trucs de illusie verkopen van een modern bedrijf, dat in essentie niets anders is dan een gigantische stofzuiger – technische uitwerker: financieel directeur Jan Maes. Een stofzuiger op zoek naar geld van beleggers, financiële instellingen en naïeve zakenpartners”.

We lichten enkele feiten uit het boek.

De start.

Van Damme toont aan dat De Prins en zijn Schotse zakenpartner John McGowan elkaar kenden uit Zuid-Afrika, waar ze allerhande producten verkochten aan leurders. Nadat ze berooid terugkeerden, puurde McGowan – die over inside-informatie beschikte – liefst 1,5 miljoen pond nettowinst uit een vastgoeddeal rond Aberdeen.

Dat geld werd geïnvesteerd in het in 1982 gestichte Superclub cv. “De coöperatieve vennootschap was specifiek bedoeld om aandelen te kunnen verkopen,” aldus McGowans vroegere zakenpartner John Cruikshank. Deze verkoop zou, vertelde De Prins aan beleggers/videohuurders, fiscaal aftrekbaar zijn. Onder meer omdat Superclub cv financiële moeilijkheden kreeg en ook in aanvaring kwam met het gerecht, werd de structuur in mei 1983 omgevormd tot een nv.

Nieuwe investeerders.

In 1986 traden Investco, Benevent en Euroventures toe tot het SC-kapitaal. Tijdens de algemene vergadering in maart 1987 bleek uit de opmerkingen van commissaris-revisor Emile Walkiers bij de jaarrekening van 1986 – waarin de dochtervennootschappen veel te hoog werden gewaardeerd – dat de resultaten erg negatief waren. Toen Philippe de Vicq (toen Investco, later adviseur van De Prins en vandaag – ouder en wijzer, bij Gevaert) opmerkte dat SC de aangekondigde beursgang met die opmerkingen wel kon vergeten, verscheurde Jan Maes het document met de woorden dat hij enkele weken later met een betere verklaring zou komen. Wat gebeurde. “Met Walkiers was dat geen echt probleem,” getuigt Maes.

De nieuwe investeerders, die op de vergadering aanwezig waren, “aanvaardden het boekhoudkundige gesjoemel zonder al te veel morren en bevalen zelfs het toedekken ervan, want aan de horizon lonkte de beursgang”.

Sponsorgeld ruilen voor kapitaal.

In die periode haalde SC de banden aan met Kredietbank/Almanij. Dat gebeurde via Eddy Wauters, gedelegeerd bestuurder bij KB en topman bij voetbalclub Antwerp FC.

Jan Maes getuigt: “Aangezien voor hem voetbal een grote liefde is, heb ik hem voorgesteld dat wij in ruil voor zijn steun aan ons private placement zouden zorgen voor uitgebreide sponsoring van zijn voetbalclub. Hij was zeer geïnteresseerd en stelde ons voor aan Remi Vermeiren, die binnen de bank ons dossier zou begeleiden. Zonder de steun van Eddy Wauters hadden wij de KB nooit mee aan boord gekregen.”

Volgens een door Maes goedgekeurde schatting van De Prins’ zakenpartner Marc De Schutter investeerde SC/De Prins zo’n kwart miljard frank in Antwerp FC.

Limited companies.

In maart 1987 gebeurde er een kapitaalverhoging van 163 miljoen bij SC via drie Britse limited companies. Van Damme vermoedt dat zich hierachter “mensen verstopten die om één of andere reden nog vlug aandelen konden kopen voor de aandelenkermis van 1989 van start zou gaan.”

Jan Maes: “Het waren inderdaad mensen die wij nodig hadden om het private placement te laten slagen, plus de bestuurders die zo beloond werden. Aandeelhouders via deze Ltds. waren Leo Delwaide, Roger Van Camp, Remi Vermeiren, Eddy Wauters, Roger Claes, De Prins en andere toenmalige bestuurders.” Klopt dit verhaal – totnogtoe werd het door de betrokkenen steevast ontkend -, dan zouden de huidige Antwerpse havenschepen, de vroegere procureur-generaal, de vroegere KB-gedelegeerd bestuurder en de huidige KBC-topman zwaar zijn verbrand door De Prins.

Vanaf september 1989 stegen de SC-aandelen aan toonder – vrij verhandeld via allerhande kanalen – in negen maanden van 210 tot 5400 frank.

Philips.

In januari 1989 trad Philips toe tot het kapitaal van Superclub. Philips betaalde toen 700 miljoen frank voor een participatie van 7,3% in het videobedrijf.

De nieuwe aandeelhouder baseerde zich op een memorandum dat volgens Van Damme volkomen fictief was. Wim Hautekiet, toen huisjurist bij Philips: “Pas toen de moeilijkheden bij Superclub einde 1990 duidelijk werden, begon men bij Philips in België de financiële toestand van Superclub te bekijken.”

KS.

In 1989 onderhandelde De Prins met KS-topman Thyl Gheyselinck over de verkoop van 900.000 aandelen voor 1,35 miljard frank. Hoe kwam het zover? Frans Thibaut, jarenlang de zakenbankier en financier van Superclub, getuigt: “De Prins heeft me herhaaldelijk gezegd – soms na een serie cognacs – dat hij smeergeld heeft betaald om de zaak met KS rond te krijgen. Volgens De Prins en Maes was er sprake van 250 miljoen.” Maes bekent later aan het gerecht dat De Prins hem had verteld dat “er iets moest worden gedaan voor Gheyselinck als privé-persoon”.

André de Schutter, topman van het bouwbedrijf Sismo uit het imperium van De Prins: “De Prins heeft inderdaad tijdens een gesprek bij mij thuis laten verstaan dat hij Gheyselinck en Jos en Leo Delcroix in zijn zaak met KS had verbrand, waardoor ze wel verplicht waren met hem mee te doen.”

De overname van de SC-participatie werd eveneens getekend door Gimv-topman Gerard van Acker, die zich steeds had verzet tegen de deal. Van Damme citeert een insider, die stelt dat Van Acker toch tekende, omdat op dezelfde KS-vergadering de participatie van het bouwbedrijf Pieters-De Gelder werd goedgekeurd. Er zou sprake zijn van een “koehandel”.

Voor alle duidelijkheid: in de zaak KS beklemtoont Van Damme dat het indirecte getuigenissen betreft, die door de betrokkenen worden ontkend.

Carrousel.

Vanaf 1989 kwam er een massale verkoop van SC-aandelen op gang. Op basis van de aanwezigheidslijsten van de algemene vergaderingen concludeert Van Damme dat er publiekelijk zo’n 2,7 miljoen aandelen werden verkocht voor naar schatting 8 miljard frank. Zoals gezegd steeg de prijs fenomenaal.

Behalve de bedrijven rond Almanij en De Prins, waren de verkopers onder meer Crédit Lyonnais Invest, P&V, Staalbankiers en Noro/Rabo. Volgens Thibaut zou Jan Maes hem ooit hebben verteld netto zo’n half miljard frank te hebben verdiend bij de onderhandse verkopen. Van Damme citeert Fernand Collin (Imperial Invest), die via het Luxemburgse Maloupic voor 19 miljoen frank aandelen had gekocht. Op een jaar zou deze operatie Maloupic bruto 105 miljoen hebben opgebracht.

Volgens Van Damme heeft De Prins ooit verklaard dat hij de bestuurders van Superclub aan de vooravond van de stijging elk 10.000 aandelen had aangeboden met een toenmalige waarde van zo’n 50 miljoen frank. Jan Maes zou dit bevestigen, maar ook dat verhaal wordt door de betrokkenen ontkend.

Gerecht faalt. Waarom?

Deze publieke (dus betwiste) handel in SC-aandelen en andere financiële perikelen rond Superclub, bracht een aantal gerechtelijke onderzoeken op gang. Van Damme citeert getuigenverklaringen waaruit blijkt dat de toenmalige procureur Roger Van Camp een spilfiguur was in het toedekken van de gerechtelijke moeilijkheden.

Frans Thibaut: “Volgens De Prins zou Van Camp voor ongeveer 250 miljoen frank Superclub-aandelen hebben gehad. (…) Ook anderen, waaronder CVP-functionarissen, kregen volgens hem dergelijke bedragen, terwijl Leo Delwaide en Eddy Wauters mindere bedragen kregen toegestopt. Er leek mij trouwens een vast tarief te bestaan, beginnend bij 1 miljoen frank voor de kleine garnalen via 5, 20 en 50 miljoen tot 250 miljoen voor de top.”

Van Damme citeert andere getuigen uit de sfeer van De Prins met gelijkaardige verhalen. Hij beklemtoont: “Er is vandaag geen direct bewijs dat de procureur-generaal gesmeerd werd – Van Camp ontkent dit trouwens met klem – om het onderzoek te stremmen.”

ING: nieuwe financier.

Uiteindelijk kocht Philips alle aandelen van Superclub, dat inmiddels was overgebracht naar Zwitserland. De Prins werd vervangen door Jaap van Weezendonk.

De Prins zocht en vond een nieuwe financier voor zijn activiteiten. De zakenman had immers een goede verhouding met Mike Vredegoor, topman van MKB Investments, een dochter van de Nederlandse Middenstandsbank, later ING.

Drie maanden na De Prins’ ontslag uit Superclub financierde MKB Investments met een lening van 4 miljoen dollar onrechtstreeks de overname van het Ierse Don Bluth Entertainment. Het bedrijf ging failliet en liet bij ING 50 miljoen dollar schulden achter. Volgens de curator zou Don Bluth een door ING uitgeleend bedrag van 5 miljoen dollar nooit hebben ontvangen.

Door andere financieringen aan de groep rond De Prins (onder meer een vastgoedproject) verloor ING zo’n 3 miljard frank, telt Van Damme.

Ruzie bij KPMG.

Superclub werd in 1991 geconsolideerd door Philips. Bij deze operatie ontstond een bitter geschil tussen de revisoren Walkiers en Karel Van Oostveldt (KPMG België) enerzijds, die eerder positief waren voor Superclub, en KPMG Nederland anderzijds. KPMG Eindhoven maakte brandhout van de boekhouding van Superclub: “No registration of guarantees exists. (…) Internal controls in the period audited by us were not at such a level that fraudulent actions can be excluded.”

Een later rapport van Crédit Suisse First Boston schatte de waarde van Superclub tussen min 13,8 tot min 9 miljard frank. Alles bij elkaar rekent Van Damme dat Philips zo’n 26 miljard verloor aan de SC-affaire.

HANS BROCKMANS