De zakelijke oplossing: verkoop via internet

Muziek kopen via internet was in België vrijwel onmogelijk. Tot in juni 2003 Music Club van Belgacom Skynet haar intrede deed. Eind oktober pakken ook Tiscali en MSN.be uit met muziekverkoop. In 2004 komen Telenet, Apple en Sony erbij.

Tot voor kort leek de verkoop van muziek via internet onmogelijk. Enkele muziekproducenten probeerden het zonder veel overtuiging (te beperkte catalogus, te ingewikkelde procedure, te veel voorwaarden) en ondertussen werd de sector overspoeld door de uitwisselingssystemen van muziekbestanden in mp3-formaat, zoals Napster, Kazaa en Morpheus. In het voorjaar van 2003 slaagde Apple-topman Steve Jobs er evenwel in om de grote platenmaatschappijen ( Universal, EMI, Sony, BMG, Warner) en de muziekmakers ervan te overtuigen dat on line gekochte muziek op cd of de iPod-walkman van Apple gekopieerd mag worden.

Met zijn virtuele muziekwinkel iTunes biedt Apple nu al meer dan 200.000 titels aan. Het succes bleef niet uit en zal zeker nog fors toenemen wanneer de muziekkiosk niet langer alleen op Macintosh, maar ook op Windows zal werken. De Windows-versie wordt eind 2003 verwacht. Pas in de loop van 2004 wordt de dienst ook in Europa gelanceerd.

Maar wat bezielt een computerfabrikant om met muziek te venten? Ongetwijfeld wil Steve Jobs jonge consumenten aantrekken. Apple produceert ook de iPod, een digitale muzieklezer voor bestanden in mp3-formaat, waarop 7500 nummers opgeslagen kunnen worden. Het modieuze hebbeding kost 500 euro. Bovendien werpt levende computerlegende Steve Jobs zich graag op als de man die de muzikanten uit de internetcrisis wil redden.

De jukebox van Belgacom Skynet

Ondertussen proberen ook de telecomoperatoren en portals extra diensten te commercialiseren en bijkomende inkomsten te puren uit internet. Het is dan ook geen toeval dat de eerste on-linejukebox in België gecommercialiseerd wordt door Belgacom, via de portals die ontwikkeld werden door zijn filiaal Belgacom Skynet onder de naam Skynet Music Club. Sinds eind juni 2003 zijn daarop 225.000 titels beschikbaar die enkel toegankelijk zijn voor abonnees met een ADSL- netaansluiting. Zowat 12.000 klanten hebben zich al ingeschreven voor een gratis proefperiode van twee maanden.

Belgacom verdeelt de Britse service OD2, die werd opgericht door muzikant Peter Gabriel (ex-Genesis) en Charles Grimsdale, oprichter van softwarebedrijf Division Group. OD2 stoelt op een beheerstechnologie voor auteursrechten die door Microsoft werd uitgedokterd: digital rights management (DRM), dat het gebruik van de bestanden beperkt tot de rechten die door de klant verworven werden. Dat systeem maakt het ook mogelijk om verschillende tarieven te hanteren, naargelang het muziekbestand alleen maar gedownload wordt op de computer, dan wel bestemd is om op een cd gebrand te worden.

OD2 commercialiseert de muziek niet zelf, maar treedt op als groothandelaar, waarbij het steunt op distributeurs, zoals Belgacom Skynet. De gebruiker neemt een abonnement bij de distributeur en heeft eigenlijk geen weet van OD2, dat op de achtergrond werkt. De Britse maatschappij heeft in Europa ook akkoorden gesloten met Tiscali en het Microsoft-portaal MSN, die allebei eind oktober of begin november 2003 met een dienst beginnen. Territoriale exclusiviteit is er dus niet. Onder de distributeurs treffen we onder meer aan: Fnac in Frankrijk, MTV in Groot-Brittannië, Duitsland, Italië en Nederland.

Bridges to Babylon: 13,5 euro

In de lente van 2004 pakt ook Telenet uit met on-linemuziekverkoop, maar het bedrijf wil daarover nog niet bijster veel kwijt. De dienst zou wel anders zijn dan de virtuele jukeboxen van de concurrentie. Al wil ook Telenet de verkoop organiseren rond credits. Belgacom doet dat nu als volgt: een abonnement van 7,5 euro per maand geeft recht op 500 punten (of 0,015 euro per credit). Daarnaast krijgt de abonnee een bijkomend downloadquotum van 5 gigabytes op zijn internetaansluiting. Naargelang van het type muziek, de artiest(en) en het soort aanwending, moeten er meer of minder credits betaald worden.

Een voorbeeld: een nummer van de Rolling Stones downloaden om het vrij te kunnen beluisteren via de computer kost 10 credits of 0,15 euro. Om hetzelfde nummer alleen maar in streaming te beluisteren (zoals een radio, zonder download), wordt 1 credit of 0,015 euro aangerekend. Het album Bridges to Babylon van de Stones kost 900 credits als men het ook op cd wil branden. Dat komt neer op 13,5 euro in het totaal. Voor een cd in de winkel betaal je daarvoor 21,1 euro. Het is niet mogelijk om de bestanden over te zetten op een mp3-speler. The Rolling Stones hebben meteen toegestemd om hun muziek via internet te laten verkopen. Niet alle sterren zetten die stap. Madonna, bijvoorbeeld, geeft geen toestemming.

Een nummer dat op cd gebrand wordt, kost bij Belgacom 1,11 tot 1,50 euro, tegenover amper 0,99 dollar bij iTunes. De nakende concurrentie brengt hoop op lagere prijzen. MSN. be zal een formule zonder verplichting tot maandelijkse betaling aanbieden, zoals bij iTunes. Belgacom Skynet heeft nog maar weinig tijd om profijt te halen uit de pionierssituatie. Door zich voorlopig te beperken tot een cliënteel van ADSL-abonnees, zet het wel een domper op zijn ambities, al biedt het een gemakkelijke betalingsformule aan. De bedragen worden aangerekend op de Belgacom-factuur. Die methode kan de internetgebruikers die niet met een kredietkaart willen betalen, geruststellen.

De cd verdwijnt niet

Volgens het vermaarde Amerikaanse studiebureau Forrester Research gaat de on-lineverkoop van muziek een interessante toekomst tegemoet. In Europa bestaat al een eerste markt die geknipt is voor de verkoop via internet: de singles. Forrester Research wijst op die eigenaardigheid van het Oude Continent: men is er tuk op cd’s met één of twee titels, de erfgenamen van de 45-toerenplaatjes. In 2002 werden in Europa 165 miljoen singles verkocht tegenover amper 9 miljoen in de VS. “De internetgebruiker zal dankzij de single stilaan gewoon geraken aan betaalde downloads, want dat is een manier om tegen een lage prijs de wat zenuwachtige gebruikers te acclimatiseren,” voorspelt Rebecca Ulph Jennings, de auteur van de studie. Zij schat dat de verkoop van die korte muziekfragmenten tegen 2007 een waarde van 554 miljoen euro zal bereiken. Op iets langere termijn zal de verkoop van albums het overnemen. Die eerste golf zal alvast gestuwd worden door het prijsverschil: in de platenzaak kost een single 3 tot 4 euro, terwijl datzelfde nummer bij Belgacom Skynet nauwelijks 1,5 euro kost.

Toch verwacht Rebecca Ulph Jennings niet dat de on-linemuziekverkoop het overwicht haalt in de nabije toekomst. Volgens haar blijft de markt gedomineerd worden door de fysieke dragers. De cd verdwijnt niet. De virtuele digitale muziek zal in 2007 slechts 13 % van de markt van de muziekopnames bestrijken in Europa, die volgens Forrester Research tegen dan goed zal zijn voor zowat 10,195 miljard euro. De gemiddelde gebruiker zal dan 5,9 euro per jaar uitgeven voor internetmuziek. De vooruitzichten wijzen niet meer op een daling, maar op een stagnatie van de markt.

Jackson-broer verkoopt zichzelf op het net

Misschien wordt de voorspelling van Forrester Research doorkruist door nieuwe methodes om cd’s te verkopen. Ook de artiesten zelf kunnen innoveren en rechtstreeks via internet verkopen. Eén van de interessante voorbeelden daarvan is Tito Jackson, een broer van superster Michael Jackson. Zanger Tito vecht een conflict uit met zijn platenmaatschappij Sony en verkoopt zijn muziek dan maar zelf via het net. Omdat hij niet ondersteund werd door een promotiecampagne, voert hij die nu zelf met een e-cd die via het net aangekocht kan worden tegen kredietkaartbetaling van 0,99 dollar. In ruil krijgt de gebruiker een bestand dat, naast het nummer Caledonia, ook de tekst van het liedje, enkele foto’s en een reductiebon voor een programma om zelf cd-labels te ontwerpen bevat. Er zit ook reclame bij voor het ontbijtproduct Kellogg’s Pop-Tarts.

Het Caledonia-pakket werd uitgewerkt door Record Company Network, een bedrijf dat zich richt tot wie niet wil weten van gevestigde labels – of door hen niet aanvaard wordt. Het behoort toe aan Tito Jackson en een impresario, Mark Miller. Zij willen vooral ook aantonen dat muziek verkopen via internet kan zonder de grote namen als EMI of Universal of zonder te moeten scheep gaan met een internetgrossier als OD2. Eén probleem is alvast de promotie. Tenzij je Jackson heet?

Robert van Apeldoorn i.s.m. Christophe Charlot

In de platenzaak kost een single 3 tot 4 euro, terwijl datzelfde nummer on line bij Belgacom Skynet nauwelijks 1,50 euro kost.