De wijsheid van lichtekooien

Mag je af en toe schateren in een boek over aids, mag je af en toe rillen van het vuile vocabulaire van de schrijver? The Wisdom of Whores: Bureaucrats, Brothels and the business of AIDS van Elizabeth Pisani leest voor het grootste deel als een thriller. Pisani is oud-journaliste van Reuters en The Economist en kwam als epidemiologe terecht bij ngo’s voor de studie van de oorzaken, de verspreiding, de bestrijding van hiv en aids.

U bent voor 95 % trouw aan uw vrouw of man, u bezoekt zelden of geen flirtadresjes op uw binnen- of buitenlandse zakenreizen, u vindt homo’s als verdraagzame man of vrouw toch raar, u kent drugs slechts uit de alarmistische journalistiek? Dan krijgt u statistisch gezien nooit de vreselijke plaag die miljoenen mensen bedreigt in Azië en Afrika en waarvan blijvend gedaan wordt dat het een internationale bedreiging is voor iedereen en een gevolg is en bewijs van economische onderontwikkeling en discriminatie.

Dat is propaganda van een intellectuele maffia met veel vrienden in homokringen van steden met sterke media, van ontwikkelingshelpers die de dossiers niet kennen of misbruiken om aan centen te komen, van regeringen die begrijpen dat zij met acties tegen de plaag internationaal goede punten boeken. De ziekte duikt ook op in Rusland, Tsjechië, Litouwen en andere nieuwere landen ontstaan uit het Sovjetimperium en het westen, maar daar is zij geen alom om zich heen grijpend verschijnsel, weet men hoe er mee om te gaan en kan men genieten van de inzichten die de epidemiologen ondertussen verwierven.

Pisani rukt het deksel van een stinkende pot. Haar openhartigheid leidt tot een steengoede analyse voor fondsenverzamelaars, kanunniken, artsen, VN-ambtenaren, veldwerkers, goede zielen die prostituees, gevangenen en drugsverslaafden bemoedigen. Haar scherpste kogels schiet zij naar de propaganda waar zij ootmoedig over bekent met haar collega’s uit de aidsmaffia (haar woorden, nvdr. ) aan de grondslag te liggen. Hiv en aids zijn voor regeringen en beleidsmakers geen plezierige ziekten om tegen te strijden zolang het voorkwam alsof het de aandoening was van homo’s in darkrooms, verslaafden, hoeren en transseksuelen. Er werd dus in de jaren negentig naarstig gezocht om verbanden te leggen met onderontwikkeling, vrouwen en kinderen die in gevaar waren, huismoeders die onverhoeds de ziekte in zich kregen door hun loslopende man of de eerste de beste gelegenheidsvriend. Vooral de gevaren voor ‘moeder en kind’ lieten de korsten van de onverschilligheid en de mening ‘aids is de bestraffing van marginalen en zondaars’ verdwijnen. Sinds de alomvattende paniek over aids is de geldberg voor die ziekte beginnen groeien. In China waar 90 % van de hiv-besmettingen gebeurt in gekochte seks, in homokringen en bij drugsspuiters – dus de internationaal geldende en bekende milieus – gaat 54 % van de donordollars voor preventie naar de algemene bevolking. Geld genoeg.

De Vlaming Peter Piot is tot in de herfst het hoofd van UNAID, het VN-agentschap voor aidsbestrijding. Bizar is dat hij in een dergelijk boek amper genoemd wordt. En als hij genoemd wordt met de bijbedenking, het is een wetenschapper, maar een die de oren laat hangen naar het politiek correcte denken en de westerse regeringen met het meeste geld voor zijn campagnes. (T)

ELIZABETH PISANI, THE WISDOM OF WHORES, GRANTA, 2008, 372 BLZ, 25 EURO

Frans Crols