Dat er zondag nog voldoende wielerploegen aan de Ronde van Vlaanderen deelnemen, is te danken aan schatrijke ondernemers. Als hobby pompen ze miljoenen in de wielersport. Zij vormen de financiële ruggengraat van het moderne wielrennen.
De Texaanse elektronicagigant RadioShack stopt eind dit jaar als wielersponsor. Dat is een nieuwe klap voor een sport die de voorbije jaren grote geldschieters zag vertrekken, bijvoorbeeld het telecombedrijf Deutsche Telekom en het Nederlandse Rabobank.
Normaal betekent de terugtrekking van een hoofsponsor het einde van een wielerploeg en moeten de renners op zoek naar een nieuwe werkgever. Voor de ploeg RadioShack-Leopard-Trek is dat niet zo zeker. Het Amerikaanse elektronicabedrijf is dan wel een hoofdsponsor, de echte sterke man is Flavio Becca, een Luxemburgse financier met Italiaanse roots. Deze vastgoedmagnaat richtte in 2011 de ploeg Leopard Trek op, genoemd naar zijn holding Leopard. Hij pompte er aanvankelijk 15 miljoen euro in. Na een jaar werd RadioShack als extra sponsor aangetrokken.
Dat het Amerikaanse bedrijf de handdoek in de ring gooit, is niet leuk voor Becca, maar het hoeft geen drama te zijn. De Luxembuger blijft geld uit eigen zak in het wielrennen steken. Het zijn mecenassen als hij die de sport overeind houden. Twee factoren maken dat bedrijven op zich steeds minder bereid zijn aan wielersponsoring te doen, ondanks de naambekendheid. De eerste is de hele reeks dopingverhalen. Daarnaast is er het businessmodel.
Net als bij vele andere disciplines is het grote geld te vinden bij de tv-rechten. Maar in het wielrennen komen die grotendeels in de handen van de organisatoren terecht. Wielerploegen lobbyen al jaren om ook een deel van de koek te krijgen, maar dat lukt niet. Vandaag bevindt de wielrennerij zich in een situatie dat kapitaalkrachtige weldoeners de sport overeind houden met hun financiële injecties. Ze komen uit de meest uiteenlopende sectoren, maar hebben één ding gemeen: hun liefde voor de fiets.
Becca is een pionier onder de wielerfilantropen. De Luxemburger is vooral in de vastgoedsector actief en bezit de Luxemburgse franchisewinkels van de fastfoodketen Quick. Daarnaast is hij ook eigenaar van het prestigieuze Hotel de la Source bij Spa-Francorchamps.
Eerst een LBO, dan de koers
In Vlaanderen is de meest bekende schatrijke wielerhobbyist ontegensprekelijk de Tsjech Zdenek Bakala, de sterke man van wielerploeg Omega Pharma-Quick-Step. Eind 2010 kocht hij samen met Bessel Kok, de vroegere voorzitter van Belgacom, 80 procent van de wielerploeg Quick-Step. Om op topniveau te blijven draaien, ging Bakala vorig jaar in zee met Marc Coucke van Omega Pharma. Samen zetten een nieuwe fusieploeg op. Van Bakala wordt gezegd dat hij de investering in het wielrennen voor 50 procent als hobby en voor 50 procent als investering beschouwt.
Bakala zou een totaal vermogen van 1,2 miljard dollar hebben en staat 828ste op de Forbes-lijst van de rijkste mensen ter wereld. De man, nu 51, trok meer dan dertig jaar geleden naar de VS, ging er aan de slag als afwasser en studeerde aan Berkeley. Net voor de val van de muur keerde hij terug naar zijn thuisland. Op tijd om fortuin te maken bij de vele privatiseringen die begin de jaren negentig gepland waren.
Bakala werd in Tsjechië wereldberoemd door zijn lokale ‘raid van de eeuw’. Via een leveraged buy-out (LBO) haalde hij in 2004 een steenkoolmijn binnen voor 400 miljoen euro. Een aantal jaren later verkocht hij onderdelen voor 2 miljard euro. Wat overbleef, bracht hij naar de beurs. Ondertussen had Bakala zich ook op de Duitse vastgoedsector geworpen. Zijn liefde voor de koers gaat terug op een grote bewondering voor Eddy Merckx.
Een andere bekende wielerweldoener is de Zwitser Andy Rihs, eigenaar van het Zwitserse BMC met wereldkampioen Philippe Gilbert. BMC, een fietsmerk, opende zijn eerste Europese concepstore in Eke in Oost-Vlaanderen. Maar Rihs werd schatrijk in een sector die niets met wielrennen te maken heeft: de productie van hoorapparaten. Samen met zijn broer Hans-Ueli maakte hij van zijn bedrijf Phonak — nu Sonova — een wereldspeler. Na onduidelijkheid over aandelenhandel met voorkennis stapte Rihs uit het dagelijks bestuur van het bedrijf. Hij bezit wel nog 8,7 procent van de aandelen, goed voor 503 miljoen euro.
Een man die net als Becca sponsors rond één merk van een ploeg probeert te verzamelen, is de schatrijke Australiër Gerry Ryan. Met een vermoedelijk vermogen van 144 miljoen euro is hij de oprichter van de wielerploeg GreenEDGE. Hoeveel geld hij er zelf precies instak, is onbekend. Ryan financierde de ploeg volledig zelf in afwachting dat hij andere sponsors kon aantrekken. Vorig jaar sloot hij een deal met Orica, een multinational gespecialiseerd in het productieproces in de mijnsector. Voortaan heet de ploeg Orica-GreenEDGE. Ryan kende zelf succes met zijn in Australië wereldberoemde bedrijf Jayco, een fabrikant van caravans en motorhomes. De Aussie investeerde in het verleden al in Australisch voetbal, rugby, cricket en motorcross.
Russische oligarchen
Wielrennen is ook de speeltuin voor Russische miljardairs. Het Russische Katoesja, dat pas onlangs een van de negentien WorldTour-licenties kreeg en dus automatisch mag deelnemen aan alle topwedstrijden, is het sportvehikel van Igor Makarov, bekend als een van de Russische oligarchen die zeer dicht bij president Vladimir Poetin staan. Hij is ook voorzitter van de Russische wielerbond. Makarov kent de wielersport zeer goed.
In het begin van de jaren tachtig was Makarov een niet-onverdienstelijke Sovjetwielrenner. Maar in die tijd had je goede contacten nodig bij het sportministerie om een carrière te kunnen uitbouwen. Die had Makarov niet en dus zat er niets anders op dan het geweer van schouder te veranderen. Hij hield zich met allerlei kleine handeltjes bezig, onder meer in kleding en voeding. Na de val van de Sovjet-Unie wist Makarov, die in Turkmenistan woonde, gasconcessies los te krijgen. Zijn bedrijf Itera was halfweg de jaren negentig al een van de belangrijkste gasexporteurs. In 2012 ging Itera een joint venture aan met het oliebedrijf Rosneft. Makarov staat 792ste op de Forbes-ranglijst met een vermogen van 1,5 miljard euro.
In de zomer van 2012 werd de schatrijke Rus Oleg Tinkov een van de geldschieters van de WorldTour-ploeg Saxo Bank van Alberto Contador. De ploeg ging voortaan als team Saxo Bank-Tinkoff Bank door het leven. Tinkov is net als Makarov een oud-wielrenner. Tussen 2005 en 2009 was hij al een tijd geldschieter van een naar hem genoemde wielerploeg.
De man staat vooral bekend als bankier, maar begon zijn carrière in de horeca en de brouwerijsector. Het Tinkoff Beer kende in Rusland een enorm succes, onder andere dankzij een gewaagde reclamecampagne. In 2005 verkocht Tinkov zijn brouwerij aan InBev voor 167 miljoen euro. Op dat moment verkocht het bier 20 miljoen liter per jaar. Tinkov bleef niet op zijn lauweren rusten en stapte in de financiële sector. In 2007 werd Tinkoff Credit Systems gelanceerd, een bedrijf dat kredietkaarten verdeelt. De miljardair startte ook met een onlinebank, Tinkoff Bank.
Een nieuwkomer onder de sugar daddies van de wielersport is de Zwitser Michel Thétaz, eigenaar van de fondsbeheerder Independent Asset Management (IAM). De ploeg IAM Cycling, met een budget 7 miljoen euro, die in 2013 voor het eerst in het wielerpeloton verscheen, is een pro-continentale ploeg die zich net onder negentien WoldTour-ploegen situeert. Thétaz is een aanhanger van slow finance, wat betekent dat hij kritisch staat tegenover hefboomfondsen en allerlei financiële spitstechnologie. Thétaz, die zelf 5000 kilometer per jaar fietst, wil met zijn ploeg snel doorstoten naar de top.
De mecenassen mogen dan wel een van de pijlers zijn die het wielerbestel stutten, niet iedereen is er even gelukkig mee. Sporteconoom Wim Lagae heeft er al meermaals op gewezen dat deze vorm van sportfinanciering contraproductief is omdat een discipline afhankelijk wordt van de hobby’s van miljardairs. Bovendien zouden deze mecenassen de prijzen voor sponsoring en lonen van wielrenners opwaarts beïnvloeden, waardoor klassieke bedrijven nog meer afgeschrikt worden om voor hoofd- of cosponsoring te kiezen.
ALAIN MOUTON
Kapitaalkrachtige weldoeners houden de wielrennerij overeind met hun financiële injecties.
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier