De wereld vergaat in 2045, tenzij …

Zelden leken de bedreigingen voor een beschaafde wereld zo groot. Zelden lagen de oplossingen zo voor het grijpen. Zelden leken oplossingen en problemen echter zover van elkaar te liggen. James Martin legt uit waarom.

James Martin waarschuwt alle politici en bedrijfsleiders dat we snel en radicaal moeten bijsturen, of onze beschaving zou zeer ernstige klappen kunnen krijgen. Het zoveelste rampscenario van een geitenwollenfantast met gefrustreerde ambities? Net het tegendeel. Martin is een succesauteur, gelukkige bezitter van een eiland op de Bermuda’s en verschillende doctoraten honoris causa. Hij is een expert in technologie en complexe systemen. Aan de universiteit van Oxford financiert hij een groot onderzoekscentrum dat zich bezighoudt met de contouren van de eenentwintigste eeuw. Zijn boek, The Meaning of the 21st Century, gaat ook daarover: wat mogen we redelijkerwijs verwachten in de eenentwintigste eeuw? Welke problemen komen haast onafwendbaar op ons af? Wat zullen we er waarschijnlijk aan doen? En hoe zal het aflopen?

De grote problemen kent iedereen wel: overbevolking in vele streken, onleefbare baraksteden, overbevissing, watertekort, opwarming van de aarde, terrorisme en gevaarlijke spelletjes met biologie. Aan elk van deze problemen wijdt Martin een vlot leesbaar, goed verteerbaar hoofdstuk, vol spectaculaire voorbeelden en ‘leuke’ weetjes. Verschillend van zowat alle andere boeken rond ‘het einde der aarde’, geeft hij concreet aan waar de oplossing ligt, welke technologieën nu al werken en hoe die spectaculair vooruitgaan. Het is alsof de dokter zegt: “U hebt kanker.” Maar hij voegt er onmiddellijk aan toe: “De moderne geneeskunde geneest 95 % van deze kankers. U zult wel moeten stoppen met roken.”

Toch is dit een uiterst verontrustend, bijna deprimerend boek. Omdat hoofdstuk na hoofdstuk hetzelfde refrein opdoemt: wat we zouden moeten doen verschilt radicaal van wat we waarschijnlijk zullen doen. En we kunnen ons dat verschil niet lang meer veroorloven. De patiënt wil wel heel lang leven, maar blijft roken. 2045 is echt niet zover meer af, en Martin weet ook wel dat de verschillende ‘fatale’ draden niet netjes op 1 januari 2045 allemaal toevallig zullen samenkomen. De grote wereldproblemen zijn er echter niet ‘vanzelf’ gekomen en ze zullen ook niet ‘vanzelf’ verdwijnen, hoezeer we ook handelen alsof dit wél het geval zal zijn.

Het is zeker geen perfect boek. Het is vooral veel te dik. Dezelfde inzichten worden soms drie, vier keer herhaald. Het boek is waarschijnlijk zelfs wetenschappelijk op verschillende plaatsen (ondanks de hulp van een onderzoekscentrum) niet echt waterdicht. Zo schrijft Martin op verschillende plaatsen iets over orkanen van categorie 7. Dat is sciencefiction. Er is geen hogere categorie dan 5. Martin wil waarschijnlijk meer overtuigen, sensibiliseren en mobiliseren dan echt ‘gelijk hebben’. Als je zijn boek gelezen hebt, begrijp je heel goed waarom. De klok tikt. Maar deze keer niet in een James Bondverhaal op de Bermuda’s, maar voor de wereldproblemen.

James Martin, The Meaning of the 21st Century – A Vital Blueprint for Ensuring our Future. Eden Books/Transworld Publishers, 448 blz.

Marc Buelens