‘De wereld in… ‘: toppers en missers

Voor de twintigste editie van ‘De wereld in… ‘ bekijkt de befaamde historicus Niall Ferguson hoe dit jaarlijkse initiatief het er al die tijd afgebracht heeft. Waren de voorspellingen over het algemeen correct of krioelt het van de miskleunen?

Op de allereerste editie van De wereld in… (DWI) prijkte het jaartal 1987. Het blad voorspelde (onder meer) “een akelige schok voor Thatcher, de laatste wanhopige poging van de Amerikaanse moraalridders en de Japanse overname van een belangrijk bedrijf op Wall Street.” De artikels zelf waren echter niet zo boud. Anthony King voorspelde dan toch niet dat Margaret Thatcher de volgende algemene verkiezingen zou verliezen. Ann Wroe had het bij het rechte eind door op korte termijn (ze had het niet over de lange termijn) een verzwakking van christelijk rechts in Amerika te voorzien. Slechts één medewerker zat er vrij ver naast: hij voorspelde dat Nomura Securities Merrill Lynch zou overnemen. De leverancier van die bijdrage is nu hoofdredacteur van The Economist – het mooiste bewijs dat verkeerd voorspellen geen hinderpaal is voor succes in de journalistiek.

Vooraleer ik alle eerdere nummers doorbladerde, stelde ik een lijst op van wat ik als de belangrijkste gebeurtenissen van de jaren 1986 tot 2005 beschouw. De voor de hand liggende procedure bestond er vervolgens in om na te gaan waar DWI naliet om zaken te voorzien. De meest in het oog springende politieke weglating was de dramatische instorting van het communistische regime in Oost-Europa in 1989, die DWI (zoals zovele analisten) niet wist te voorspellen. Verbazend is ook het gebrek aan aandacht die besteed werd aan de verglijding van Joegoslavië naar een burgeroorlog. Iets recenter onderschatte De Wereld in 2002 duidelijk het gevaar dat sommige Britse moslims zouden kunnen uitgroeien tot terroristen.

Economische uitschuivers

Misschien nog iets verbazingwekkender zijn de economische weglatingen. De instorting van de Japanse beurs in 1990 was blijkbaar een donderslag bij heldere hemel en de Mexicaanse crisis in 1994-1995 werd evenmin aangekondigd. Niemand voorzag de Aziatische crisis van 1997 die zo’n scherpe, zij het korte schok door de tijgereconomieën van de regio stuurde. Ook is er geen enkele hint te vinden naar de Russische wanbetalingcrisis in 1998 (hoewel econoom Jeffrey Sachs wel waarschuwde voor nog meer crisissen in ontluikende markten in De wereld in 1998).

Uiteraard zijn financiële crisissen van nature moeilijk te voorspellen (degenen die ze in 1997 konden voorspellen, werkten waarschijnlijk toen al voor Goldman Sachs en beheren nu hun eigen hedgefonds). Maar wat met de grote macro-economische trends die zich uitstrekken over jaren in plaats van maanden?

Eigenaardig genoeg waren in De wereld in 1989 en 1991 de interne Azië-specialisten nadrukkelijk pessimistisch over de economische vooruitzichten voor China, dat afgedaan werd als ‘de grootste exporteur van champignons in blik ter wereld’ (tegen 1992 tapten ze echter uit een ander vaatje en voor de rest van het decennium waren ze erg welwillend tegenover China). Daartegenover staat dat De wereld in 1990 veel te voortvarend was om een ‘tweede (economisch) mirakel’ in Oost-Duitsland te voorspellen. DWI liep ook iets achter op de curve van de internetrevolutie, waarvan de mogelijkheden pas goed voor de lezer werden uitgespeld in De wereld in 1995, waarna Bill Gates regelmatig bijdragen begon te leveren.

De wereld in 1993 voorspelde dat de ‘babyboomers’ weldra zouden beginnen te sparen voor hun pensioen. Pas drie jaar later werden de lezers gewaarschuwd dat zoiets niet aan het gebeuren was. Hamish McRae waarschuwde de lezers voor het eerst over de Amerikaanse beurs in De wereld in 1993, een volle zes jaar voor de haussemarkt piekte, hoewel hij op verre na niet de enige voortijdige baissier in Fleet Street was.

Europese munt zou er nooit komen

En wat met de gebeurtenissen die DWI voorspelde, maar uiteindelijk niet plaatsvonden? In dat verband moet de lauwerkrans allicht gaan naar Fidel Castro, wiens val standvastig maar vergeefs door DWI voorspeld werd in de nasleep van de revoluties van 1989. Er had ook een overwinning voor Bush senior moeten komen in de verkiezingen van 1992, evenals een tweede dipje in de Amerikaanse economie (van Bill Clinton was nergens sprake tot hij president werd). In 1996 werd een vredesakkoord voor het Midden-Oosten verwacht, net als het mislukken van de geplande Europese Monetaire Unie. “Een EMU is een vogel die niet kan vliegen,” verklaarde Norman Macrae.Andere notoire miskleunen waren de voorspellingen van een overwinning van de Red Sox in de World Series (in 1996), van een ‘bloedige boel’ in Hongkong na de overdracht aan China (in 1997), een ‘islamitische reformatie’ in het Midden-Oosten (in 2000), een instorting van de vastgoedmarkt (in 2003) en een aanhoudend herstel van de Japanse economie (in bijna elk jaar sinds 1990).

In alle eerlijkheid moet wel opgemerkt worden dat al die zaken toen behoorlijk aannemelijk waren. Een ervan heeft zich in de tussentijd inderdaad voorgedaan (de Red Sox wonnen eindelijk in 2004) en andere kunnen nog altijd gebeuren. De relatief korte tijdshorizon van DWI is zowel een vloek als een zegen. Het is misschien gemakkelijker om volgend jaar te voorspellen dan de volgende 50 jaar, maar uw voorspellingen maken meer kans om uit te komen als u ze iets meer tijd geeft om dat te doen.

Juiste voorspellingen over de VS

Aangenomen dat het uiterst moeilijk is om nauwkeurige voorspellingen te doen over politiek en economie, moet het aantal keren dat DWI er maar rakelings naast zat toch als indrukwekkend beschouwd worden. De wereld in 1988 voorzag belangrijke wijzigingen in Centraal-Europa, vooral in Oost-Duitsland – een jaar ernaast, maar niettemin vrij accuraat. Graham Hatton keek in De wereld in 1989 terecht vooruit naar het geweldloze einde van de apartheid. Norman Stone was in topvorm toen hij de post-sovjetchaos in Rusland voorspelde in 1991. Anthony King kondigde correct een overwinning van de Tory’s in de Britse verkiezingen van 1992 aan, waar de meeste medialui tipten op Labour.

Al even indrukwekkend was de snelheid waarmee Tony Blair opgemerkt werd als een toekomstige premier ( De wereld in 1989). Het meest indrukwekkende is evenwel de staat van dienst van DWI als het over Amerikaanse politiek gaat. George W. Bush werd al snel (1998) geïdentificeerd als de volgende president en niet veel van wat er sinds zijn verkiezing gebeurd is, zal een verrassing geweest zijn voor de lezers van DWI. De wereld in 1999 anticipeerde op de gebeurtenis die Bush’ eerste termijn tekende, toen opgemerkt werd dat Amerika niet oneindig ‘immuun kon blijven voor het internationale terrorisme’. DWI voorspelde zelfverzekerd de val van Saddam Hussein in 2003 (al had hij tien jaar eerder al net hetzelfde gedaan) en voor 2004 werd ook de herverkiezing van Bush correct aangekondigd. De analyse van de Amerikaanse politiek tijdens de Bush-jaren was superieur aan om het even wat de Amerikaanse media te bieden hadden.

In de jaren negentig blikte hoofdredacteur Dudley Fishburn in zijn inleidingen van DWI bijna onveranderlijk met blij gemoed vooruit naar weer een jaar van hogere groei, meer democratie en minder oorlog – steeds vooropgesteld dat politici zich zouden bezighouden met vrijhandel, privatisering en liberalisering van de markt. In die zin kan DWI nu gelezen worden als een klassiek liberaal-progressief commentaar op het globaliseringproces, overgoten met een bijna Victoriaans geloof in het harmonisch samengaan van economische vrijheid, politiek liberalisme en internationale vrede.

De auteur is professor Geschiedenis aan Harvard University en medewerker aan de Sunday Telegraph.

Niall Ferguson