De vraag van 1 miljard dollar: Wat zullen de gevolgen zijn van een Amerikaanse groeivertraging op de Chinese economie?

Elke week leest u in Trends de visionaire bespiegelingen van Geert Noels, hoofdeconoom bij Petercam Vermogensbeheer (zie rubriek ‘De Visie van Noels’, blz. 26). Niet alleen de globale economie, het geldbeleid, de beurzen en grondstofprijzen passeren er de revue. Ook onverwachte onderwerpen zoals de teloorgang van de middenklasse of de Lotto en de beurs. En een IJslandse vlinder die ei zo na een financiële storm veroorzaakt.

Het einde van 2006 leek ons het ideale tijdstip om de meest spraakmakende observaties van Geert Noels op een rij te zetten en met hem vooruit te kijken naar de opportuniteiten en risico’s voor beleggers en investeerders in 2007. In Cash vindt u, daaraan gekoppeld, het speciale themanummer Beleggen in 2007.

AMERIKAANSE ECONOMIE

” De Amerikaanse economie stevent af op een serieuze vertraging. De vooruitlopende indicatoren en de rentecurve duiden allemaal onmiskenbaar op een dip.” ( De visie van Noels, 15 juni 2006)

TRENDS. Komt er nu een harde of zachte landing van de Amerikaanse economie?

GEERT NOELS (PETERCAM VERMOGENSBEHEER). “De consensus is dat de VS in 2007 met 2,7 % zal groeien. Dat is geen landing, maar een doorstart. Ik kan dat cijfer niet duiden. Voor dit jaar zal de Amerikaanse economie wellicht niet onder de 3,2 % komen, zelfs met een nulgroei in het laatste kwartaal. De groei is er vooral gerealiseerd in het eerste kwartaal. Dus de Amerikanen zullen 2007 beginnen in een langzaam ritme. Zelfs als je volgend jaar mocht beginnen met een zeer sterk eerste kwartaal – rond 3 % – en daarna pas de zachte landing maakt, dan nog komen we uit rond een jaargroei van 2 %. Dat is volgens mij het maximum.”

Al bij al is ook 2 %, naar Europese normen, geen slechte conjunctuur.

NOELS. “2 % in de States is zoals 1 % in euroland, dat is te weinig. We mogen ook de secundaire effecten van de Amerikaanse vastgoedsector niet uit het oog verliezen. Die deinen uit naar de consumptie: hypotheken die geherfinancierd worden en mortgage equity withdrawals. Die stonden gelijk met 5 % van het inkomen. De gevolgen daarvan kon je al een beetje zien met Thanksgiving Day. Twee derde van de retailers in de VS meldde er een dalende verkoop. Het is ook de eerste keer sinds 1979 dat winkelgigant Wal-Mart een negatieve verkoop ten opzichte van het voorgaande jaar noteerde.”

In september wees u er ook op dat de index van de huizenbouwers in de VS een heuse krach liet zien.

NOELS. “Dat klopt. We gaan daar in de richting van een 2 % negatieve contributie aan het bbp. Ik kan me niet herinneren dat zelfs Nasdaq met zijn ICT-crash een dergelijk effect heeft gecreëerd. Het zou er kunnen op wijzen dat de Amerikaanse economie nu al in een recessiestemming zit.”

Nochtans, drie maanden later is daar weinig van te merken.

NOELS. “Net zoals in 2000. Ik herinner me dat we het eindejaar op exact dezelfde manier ingingen als nu. De kalkoen was nog niet op of op 2 januari kwam de ISM-indicator in de States uit ( nvdr – index die het vertrouwen van aankoopdirecteurs in het bedrijfsleven meet). Een dag later verlaagde de Federal Reserve de rentevoet.”

Hoe hoog acht u de kans op een recessie in de VS?

NOELS. “Ik denk dat het risico op een economische recessie meer dan 50 % is.”

EUROPA

” Europa houdt veel beter stand dan bijvoorbeeld de Verenigde Staten in de globalisering van de export.” ( De visie van Noels, 20 juli 2006)

U bent een Europa-optimist.

NOELS. “Ik ben kritisch over een aantal zaken in Europa, maar ik wijs ook graag op de hidden force van de Europese economie. De signalen daarvan zijn onmiskenbaar, ondanks alle pessimisme dat je hierover leest in Angelsaksische bladen zoals The Economist of bij Martin Wolf, chief economist van de Financial Times.”

Ook wel eens ‘chief pessimist’ genoemd.

NOELS. “In de Angelsaksische wereld hebben de Duitsers weinig krediet gekregen voor het feit dat zij Oost-Duitsland hebben moeten consolideren. Dat is de ultieme terugbetaling van de Duitse oorlogsschuld geweest. Het land heeft dat op zijn balans genomen en daar ontzaglijk veel geld voor betaald. Het land is erdoor sociaaleconomisch ontwricht geweest en eindelijk – na vijftien jaar – lijkt de pil doorgeslikt. Dus don’t blame them, thank them. De opening naar Oost- en Centraal-Europa is daardoor zeer ordentelijk kunnen verlopen.”

Speelt de Duitse motor een grote rol in die Europese economie?

NOELS. “Duitsland is de grote trekker. Dit is ook een van de enige Europese landen die heel verre export hebben. De States zijn meer en meer een introverte economie aan het worden, terwijl Europa extrovert is. De Europese economie wordt exportgedreven, terwijl de VS consumentengedreven is. Het eerste is intrinsiek sterker dan het tweede. Bij export creëer je rijkdom, verover je marktaandeel en krik je de competitiviteit en kennis op. Een introverte economie mist een deel van de opportuniteiten.”

CHINA

” China en de VS zijn als Siamese tweelingen. Een eventuele harde landing van de VS zou wel eens onverwachte gevolgen kunnen hebben voor China.” ( Devisie van Noels, 14 september 2006).

Wat kunnen die gevolgen zijn?

NOELS. “Dat is de vraag van 1 miljard dollar, misschien ondertussen al 1 biljoen. Ik kan me moeilijk voorstellen dat zelfs een zachte landing van de Amerikaanse economie China ongemoeid zou laten. Alleen, zullen we dat ooit geweten hebben? In 2004 was er een landing van de Chinese economie en we hebben het nooit beseft. Achteraf zie je een aantal rare dingen. Maar toen bestond er nog geen Google Earth en zeker geen Google Economic. We beschikken over heel wat cijfers van de Amerikaanse economie, maar in China heb je nauwelijks iets.”

De consensus groeit toch dat de binnenlandse vraag in Azië enorm is aangetrokken en dat Azië de derde cilinder is geworden van de wereldeconomie. Bijna even belangrijk als de VS of Europa.

NOELS. “Klopt. Alleen, China is en blijft een emerging market. In het verleden konden we dat verhaal ook vertellen over Korea en Taiwan, en je hebt gezien hoe een crisis in een van die landen wereldwijde gevolgen kon hebben. En die economieën zijn slechts lilliputters in vergelijking met wat we nu in China meemaken. Ik geloof zeker dat de Chinese economie op lange termijn een trendmatig verhaal is, maar dit sluit niet uit dat je tussenin booms en busts zult hebben. En als China een jaartje groei overslaat, dan zal dit de moeder van alle busts zijn.”

GOOGLE- EN BEURSGEKTE

” De beurswaarderingen vandaag zijn niet vergelijkbaar met het jaar 2000. En toch zijn er opnieuw tekenen van beursgekte.” ( De visie van Noels, 26 januari 2006)

Begin dit jaar pakte u uit met de Googlegekte die volop in de lucht hing. Toen waardeerde het bedrijf tegen 135 miljard dollar.

NOELS. ( lacht) En nu?

Meer dan 154 miljard dollar of 120 miljard euro.

NOELS. “Wie vandaag een keuze moet maken op lange termijn, moet zich de vraag stellen hoelang Google zonder concurrent zal blijven. Ik heb het knap lastig om in de overname van YouTube door Google voor 1,65 miljard dollar een competitief voordeel te zien. Als je ziet hoe op zes jaar tijd de posities in die markt grondig kunnen veranderen. Kijk maar naar Yahoo ( nvdr – nu ongeveer 37 miljard dollar waard). Er zijn wel honderden van dat soort diensten die video online zetten.”

Is het niet ‘the winner takes it all’ in deze sector?

NOELS. “De vraag is eerder: hoelang blijf je de winnaar? Het financiële model van heel wat van die technologiebedrijven is minder duurzaam. We zien nu ook bij Nokia een veel te snelle marge-erosie tegenover de technologie-inhoud. Ik heb vandaag mijn nieuwste speelgoed gekregen: een nieuw soort BlackBerry. Ik kan die nu aansluiten op mijn laptop, alsof het een Optionkaart is. Dit kleinood is een echte computer geworden, met cijferscherm en een agenda die alles in realtime bijhoudt. En wat betaal ik daarvoor? Neem nu tussen de 500 en 1000 euro. Vergelijk dit met de kost van een wagen en de 1000 euro die je algauw bijbetaalt voor een of meer opties. In termen van efficiëntieverhoging is het verschil enorm.”

Wat is de grootste risicofactor voor de beurs in 2007?

NOELS. “Het feit dat heel veel transacties computergestuurd en geprogrammeerd zijn bij verschillende financiële instellingen volgens een gelijkaardig model. Zij reageren in dezelfde zin op bepaalde signalen en dit zorgt voor een soort selffulfilling prophecy à la hausse of à la baisse. In mei gebeurde zoiets vreemd. De IJslandse kroon kreeg een opdoffer, daarna kelderden de aandelenbeurzen in de Arabische oliestaten, de Turkse lire verloor 15 % en daarna ging het domino-effect richting de grondstoffenmarkten en de westerse beurzen. Er was geen echte aanleiding. Het effect verdampte even plots, omdat de posities van een aantal hefboomfondsen opnieuw neutraal stonden. Dan zie je hoe je de speelbal bent van een aantal nieuwe fenomenen. Het vleugelgeklap van een financiële vlinder kan de amplitude krijgen van een heuse financiële orkaan.”

Zijn de bedrijfswinsten solide te noemen? Een forse neerwaartse winstevolutie is volgens u niet ingecalculeerd en maakt de beurs kwetsbaar.

NOELS. “De banken hebben nu minder hoge koerswinstniveaus dan bijvoorbeeld in de jaren negentig, maar de onderliggende risico’s in hun boeken zijn veel groter. Zij zijn eerder brokers geworden van transacties. En in de cyclische sectoren zie ik hoge multiples tot rond 17,5 %. Bij cyclische bedrijven is de koerswinstverhouding normaal het laagst op het hoogtepunt van de conjunctuur. Nu vallen beide hoogtepunten samen.”

ECB EN RENTE

” De ECB hoeft helemaal niet de rente te verhogen om de inflatie te bestrijden of de economie af te koelen.” ( De visie van Noels, 5 oktober 2006)

U bent een notoire tegenstander van de renteverstrakking van de ECB?

NOELS. “Ik pleit voor selectiviteit en duidelijkheid. Stel, je komt van Mars, je weet niets van de voorgeschiedenis af en je krijgt de vraag voorgeschoteld of er een probleem is met de inflatie hier. Wat is je antwoord? Negatief. Er is niets te zien. Zelfs de ECB ziet de inflatie in de komende jaren dalen onder de 2 %. Eén probleempje echter: die zit nu al onder de 2 %. Verwacht de ECB dan dat de inflatie zal opflakkeren om daarna weer te dalen tot onder de 2 %? Ik weet het niet. Misschien spreken we binnen een jaar zelfs over deflatie. Dus het probleem zit daar niet.”

Waar dan wel?

NOELS. “Bij de ontsporing van de geld- en kredietgroei. Het grote probleem van de ECB is dat ze geen greep heeft op het banksysteem. Eigenlijk zou de ECB met een aantal van die financiële instellingen rond de tafel moeten gaan zitten en afspreken dat zij de kraan met gemakkelijk geld naar de hefboom- en durfkapitaalfondsen afsluiten – of er wordt ingegrepen. Je kunt toch moeilijk één specifiek probleem proberen op te lossen door voor iedereen de lat hoger te leggen, het herstel van de binnenlandse vraag af te remmen en de munt in waarde te doen stijgen? Dat is net zoals met mijn gazon thuis. Na één beurt met de onkruidverdelger Round-up was het tijd voor een nieuw grastapijt.”

Hoe staat het overigens met uw gazon thuis?

NOELS. ( lacht) “Uitstekend. Ik heb matten gelegd. Maar het straffe van de hele zaak was dat na de sproeibeurt het onkruid weer als eerste bovenkwam.”

MIDDENKLASSE

” Er dreigt opnieuw een polarisatie tussen de hogere en lagere sociale klassen. De middenklasse was immers een buffer voor de klassenstrijd.” ( De visie van Noels, 2 februari 2006)

De lonen in België bij de middenklasse stijgen minder snel dan de arbeidsproductiviteit.

NOELS. “Dat is mijn grootste zorg. Er groeit een dualiteit in de maatschappij. Op zich hoeft dat nog geen probleem te zijn. Maar de economische globalisering is heel pijnlijk voor een groot deel van de bevolking: het wordt hen niet goed uitgelegd en er worden hen weinig perspectieven geboden, vooral in België, waar we weinig groei genereren in sectoren die wel ervan kunnen profiteren zoals de financiële sector. Mensen geloven in een project als ze voelen dat ze van dit project ook beter worden. Regelmatig wordt mij de vraag gesteld: hoe gaat het met de economie? Dan antwoord ik dat het ervan afhangt tot welke groep je behoort. Ben je hoog opgeleid en in een sector actief die steeds meer internationaliseert, dan loopt alles fantastisch. Zit je in het andere segment, dan is het balen.”

Dus de vakbonden hebben gelijk als ze pleiten voor hogere brutolonen?

NOELS. “Zij moeten hogere nettolonen vragen. Een groot deel van het probleem in België is dat de werknemers de inefficiëntie van de overheid uit eigen zak moeten betalen. Als de Belgische overheid even efficiënt werkte als de arbeiders van Vorst, dan was er geen probleem. Want dan zou de brutoloonkost veel lager en het nettoloon veel hoger zijn. Het is eigenaardig dat er vanuit de vakbond geen enkele inspanning komt om ervoor te zorgen dat het overheidsapparaat ontvet. Je kunt je niet ongestraft blijven verzetten tegen elke poging om het overheidsapparaat te moderniseren.”

Veel leden van de vakbonden zijn ambtenaren.

NOELS. “Dan moeten de werknemers in de privé eisen dat ze een onafhankelijke vakbond krijgen. Syndicaten die niet én de belangen van de overheid verdedigen én die van de werklozen. Dat is toch een gigantisch belangenconflict? Als zoiets zich mocht voordoen bij de banken of in de media, dan installeert men chinese walls. De vakbond is niet een deel van de oplossing, maar een deel van het probleem.”

EXTRA INFORMATIE OP WWW.TRENDS.BE

Alle columns die Geert Noels het afgelopen jaar in Trends publiceerde leest u na op www.trends.be, in de rubriek Opinie

Piet Depuydt – Daan Killemaes