De verborgen partners van Albert Frère

Albert Frère deelt zijn Europese imperium met de Canadese familie Desmarais. Het Canadese maandblad Commerce ging op bezoek bij Paul junior en André Desmarais, die aan het hoofd staan van de machtige Power Corporation.

Drie jaar geleden heeft Paul Desmarais, de Canadese partner van Albert Frère, de leiding van Power Corporation overgedragen aan zijn twee zonen, Paul junior en André, die sindsdien de eigenaars zijn van vier dagbladen in Québec en aandeelhouders van CLT-UFA. De machtige bestuurders van de Power Corporation bezitten samen met Albert Frère alle aandelen van de Nederlandse holding Parjointco, die de controle heeft over Pargesa, de belangrijkste onderneming binnen het Frère-imperium. De twee heren schuwen de media als de pest, maar hebben het Canadese maandblad Commerce een interview van twee uur toegestaan. Daaruit blijkt dat de partner van Frère de fakkel weliswaar heeft overgedragen aan zijn zonen, maar dat hij er toch moeite mee heeft om het heft zomaar uit handen te geven.

Over Power Corporation

is zeer weinig bekend. Dat Paul Desmarais één van de meest welgestelde en invloedrijkste mensen is in Canada. Dat zijn dividenden hem jaarlijks een persoonlijke winst van 33 miljoen dollar opbrengen. Dat Power vaste voet aan de grond heeft op drie continenten. Dat deze magnaat het helemaal zelf heeft gemaakt, door rustig de ene overname na de andere te doen. Dat hij al deel uitmaakte van het politieke wereldje voor zijn zoon André trouwde met France, de dochter van de Canadese eerste minister Jean Chrétien. Het mysterie dat zijn zonen omhult, is zo mogelijk nog groter.

“De nieuwe regering.” Zo betitelt Michel Plessis-Bélais, onderdirecteur en hoofd van de dienst Financiën van Power en Financière, en al 14 jaar de rechterhand van Paul Desmarais, de twee broers die drie jaar geleden het bestuur hebben overgenomen. De machtswissel werd grondig voorbereid en heeft geen aanleiding gegeven tot messenslijperij. “Behoudsgezind,” zo noemen de bestuurders zelf hun conglomeraat. “Iedere onderneming heeft haar eigen strategie. Hoge toppen scheren om direct daarna in een diep dal terecht te komen, is voor ons uitgesloten. Papa dacht bij zijn investeringen steeds op lange termijn en wij volgen hem daarin,” vertelt André.

Sinds de broers in dienst zijn getreden, is de opgang van Power zeker niet minder spectaculair geworden. Tussen 1996 en juni 1999 zijn de activa gestegen van 70,3 naar 123,7 miljard dollar en de nettowinst van 292 naar 420 miljoen dollar. In 1997 namen de broers zelfs de Groupe London over.

In 1962 betrekken Paul junior en André Desmarais samen met hun ouders een nieuwe woning in Westmount. Het familiedomein La Malbaie is het toneel van een historische strijd met vrienden en familieleden. Niemand wordt gespaard, vooral genodigden niet. De zonen van Paul Desmarais groeien op tussen twee werelden, die van de onschuldige spelletjes uit de kindertijd en die van de macht, de zakenwereld en het geld. Paul junior (45) en André (42) zijn uitgegroeid tot echte Desmarais. Sinds 10 mei 1996 staan ze samen aan het hoofd van Power. Op die emotioneel geladen dag heeft hun vader hen het bedrijf overgedragen.

Maar heeft hij wel echt afstand gedaan van zijn imperium? Want uiteindelijk is Paul nog steeds de grootste aandeelhouder van de onderneming met 64,6% van alle aandelen met stemrecht. De twee broers bezitten samen minder dan 200.000 aandelen, hun vader meer dan 66 miljoen. De zonen mogen de onderneming dan wel besturen, de echte controle hebben ze niet. En de aandeelhouder met het beheersend belang is veeleisend. “Papa spoort ons er telkens weer toe aan ervoor te zorgen dat onze dividenden nog meer opbrengen,” verklaarde Paul junior na de laatste jaarvergadering. De broers kunnen opgelucht ademhalen: in vijf jaar tijd is de waarde van de dividenden die aan aandeelhouders zijn uitgekeerd, verdrievoudigd. Power heeft geen langlopende schuld en de winst per aandeel is in 1998 met 23% gestegen.

De broers

zijn slechts enkele jaren van elkaar gescheiden geweest, tijdens hun adolescentie. André studeert bedrijfsbeheer aan de Concordia Universiteit en werkt achtereenvolgens voor Robert Campeau in Californië, voor Jean Chrétien in Ottawa en voor het makelaarskantoor Richardson Greenshields in Toronto. Ondertussen beproeft Paul junior zijn geluk aan de overzijde van de Atlantische Oceaan. Hij werkt voor de Warburg handelsbank en behaalt een diploma aan de pestigieuze managementschool Insead in de buurt van Parijs. Na een tijdje gewerkt te hebben als planningsdeskundige bij Nabisco, zet hij koers naar Montreal. Zijn vader blijkt te lijden aan pericarditis, een ontsteking van het hartzakje, en is ongerust. Hij wil zijn 27-jarige zoon aan zijn zijde.

Twee jaar later komt ook André de rangen van de Power Corporation vervoegen. In de daaropvolgende jaren zullen de twee zonen worden omgevormd tot echte leiders. Ze krijgen ieder hun eigen mentor. Dossier per dossier leren de mannen het vak.

Het verhaal vn Power begint in 1950, wanneer Paul Desmarais en zijn broer Louis het familiebedrijf dat het bustransport in Sudbury verzorgt, nieuw leven inblazen. De jaren ’60 en ’70 worden gekenmerkt door diversificatie. De onderneming breidt haar activiteiten uit naar de verzekeringssector, het financiewezen, de media, maritiem transport en pastei en papier. Daarna volgt de geografische diversificatie, waarbij de blik op Europa en Azië wordt gericht. Vervolgens komt de rationalisering. In 1990 vestigt Paul junior zich in Europa om er te waken over de toekomst van Pargesa, de Zwitserse holding die Power samen met baron Alfred Frère leidt. Resultaat: in 1996 begint Pargesa met een verkoop van alle “onbeduidende” participaties, onder andere in de financiële sector.

Dankzij deze zuivering heeft Pargesa haar participatie in vier uiterst waardevolle Europese holdings kunnen behouden en zelfs doen toenemen. Het gaat hier om de Franse metaal- en mineraalverwerkende groep Imétal (participatie van 53,3%); Suez Lyonnaise des Eaux, de eerste particuliere elektriciteitsproducent in Europa (10,7%); Total-Fina, dat zichzelf bij de vijf grootste aardoliemaatschappijen ter wereld mag rekenen (6,9%) en CLT-UFA, de Europese marktleider op het vlak van tv, radio en kabel.

Het Chinese avontuur begint in 1978 wanneer Paul Desmarais aan het hoofd wordt gesteld van de eerste Canadese handelsdelegatie naar China. Vandaag is het Chinese filiaal verantwoordelijk voor drie investeringsprojecten die samen goed zijn voor 75 miljoen dollar. Met CITIC (een investeringsorgaan van de Chinese overheid) beschikt Power over een industriepark bestemd voor spitstechnologie in Pudong, een voorstad van Shangai. Power heeft verder ook een participatie in een tolweg en is een partner van Bombardier in een gezamenlijke onderneming die spoorrijtuigen produceert.

Immobiliën, media, spoorrijtuigen, elektriciteit…

waar ligt het verband? “Het gaat om alledaagse sectoren”, verklaart Paul junior. “Zo zitten we bijvoorbeeld niet in de financiële sector, die is veel te abstract. We geven wel persoonlijk financieel advies aan mensen uit de middenklasse, maar u zal ons, bijvoorbeeld, nooit zien investeren in een bedrijf dat producten ontwikkelt waarvan wij zelf niets begrijpen.”

Wat drijft de gebroeders Desmarais nog voort? Ze waren al miljonair voor ze konden lezen en hadden dus gerust hun hele leven lang kunnen genieten. “Onze ondernemingen zijn meer dan zomaar business, ze houden zeer nauw verband met het leven van de mensen”, vertelt André Desmarais. “Wanneer je een product verkoopt of dienst verleent die geen directe impact heeft op het leven van de mensen, dan loop je voortdurend het risico dat de consument op een dag wakker zal worden en inzien dat hij jouw product niet langer nodig heeft,” voegt Paul junior toe. Niet impulsief, wel grondig doordacht en hij geeft een mooi voorbeeld: “Twee jaar voor de overname waren we al bezig met onze studie van London Life.” Toen de Royal Bank in 1997 een openbaar overnamebod deed, kon de familie Desmarais hier dan ook gepast op reageren. In het geval van Consolidated Bathurst (het papierbedrijf dat Power in 1989 verkocht, net voor de sector instortte) had hun vader alle cycli grondig bestudeerd om zo het geschikte moment voor de verkoop te kunnen bepalen. Het leverde hem een kapitaalwinst van 1,3 miljard dollar op.

Kennis, geluk of instinct? “Instinct is niet meer dan ervaring,” antwoordt Paul junior. “Geluk is gewoon een ander woord voor timing,” vult zijn broer aan. “Het is een luxe die maar weinig bedrijven zich kunnen veroorloven. Je moet financieel heel sterk in je schoenen staan om het geschikte moment te kunnen afwachten.”

Vraag blijft waarom de familie ook in de mediasector zit. ” Roy Thomson zei papa ooit dat het leuk was om een krant te hebben. Daarom heeft hij La Presse gekocht. Later hebben we participaties verworven in de radiosector en nog later in tv,” antwoordt André Desmarais. Maar niet zoveel als we gewenst hadden, had hij hier nog kunnen aan toevoegen. In de jaren ’70 had zijn vader zijn zinnen gezet op de Canadese Le Soleil en Télé-Métropole, maar hij heeft ze nooit gekocht. In feite speelt Power vooral in Europa een vooraanstaande rol in de communicatiemedia. Dankzij RTL in Luxemburg, Channel 5 in Groot-Brittannië en Premiere in Duitsland is de groep goed voor miljoenen tv-kijkers.

Paul Desmarais wordt zo vaak beschreven als een financieel magnaat dat men wel eens uit het oog durft verliezen dat hij aanvankelijk een gewone ondernemer was die af en toe impulsief te werk ging en zich liet leiden door plotse ingevingen. “En u, heren, heeft u er nooit aan gedacht zelf een bedrijf op te starten?” Naar de uitdrukking op hun gezicht te oordelen, is deze vraag hen blijkbaar nog nooit gesteld. “Daarop heeft men ons nooit voorbereid. Van bij het begin zijn wij opgeleid om een groep te leiden met de omvang van Power op het moment van de machtsoverdracht,” repliceert Paul junior.

Het blijft een hele opgave

om de plaats van Paul Desmarais over te nemen. Vooral omdat papa aan het hoofd staat van het uitvoerend comité van Power, omdat hij nog in verschillende raden zetelt en nog steeds de dominante aandeelhouder is. “Maar zou dat voor ons een reden moeten zijn om te klagen? Weet u hoeveel directeurs heel graag grof geld willen neertellen om vijf minuten raad te krijgen van Paul Desmarais? Wij krijgen die gratis en zo vaak we maar willen,” stelt André. Is vader echter wel tevreden met die raadgevende rol? Zijn zonen verzekeren ons van wel. “Papa is pragmatisch. Nu hij niet meer voortdurend bij de dagelijkse gang van zaken binnen Power is betrokken, kan hij ook niet meer verwachten dat hij nog evenveel invloed heeft als vroeger,” aldus André.

De twee mannen hebben de leiding van de onderneming overgenomen toen ze ongeveer dezelfde leeftijd hadden als hun vader op het ogenblik dat hij in 1968 het bedrijf in handen nam. Hij had toen zijn sporen al verdiend in de financiële gemeenschap. Zij nog niet. Een Desmarais zijn, houdt meer in dan bloedverwantschap. Je moet bewijzen dat je die titel waardig bent. Tot nu toe is het verdict van de jury positief.

Commerce